Danıştay 10. Daire 2016/3 Esas 2021/5971 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/3
Karar No : 2021/5971


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : .../ ...
(Mülga ...)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri ...

TEMYİZ EDEN
(DAVALI YANINDA MÜDAHİL) : ...Üniversitesi Rektörlüğü / ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Odası
VEKİLİ : Av. ...

DAVALI YANINDA MÜDAHİLLER : 1- ...Odası Başkanlığı
2- ...Üniversitesi Yaptırma ve Yaşatma Derneği
3- ...Yükseköğretim Vakfı Başkanlığı

İSTEMLERİN_KONUSU : ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü'ne ait Yalova ili, Merkez ilçesi, ...Mahallesinde bulunan, tamamı 2.900.000 m2 yözölçümlü arazinin ...pafta, ...ada, ...ve ...sayılı parsellerde kayıtlı toplam 940.000 m² alana sahip kısmının, Yalova Üniversitesi eğitim tesisleri için kampüs alanı olarak kullanılmak üzere Hazineye bedelsiz olarak devredilmesine dair ...tarih ve ...sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince; Dairemizin ...tarihli ve E:..., K:...sayılı bozma kararına uyularak, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün iktisadi devlet teşekkülü olduğu, hukuki bünyesinin amaç ve faaliyet konuları ile teşkilat yapısının genel olarak 233 sayılı KHK, özel olarak da Tarım işletmeleri Genel Müdürlüğü Ana Statüsü ile düzenlendiği, dava konusu işlemi tesis eden Yüksek Planlama Kurulu'nun kamu iktisadi teşebbüslerine dair görev ve yetkisine ilişkin olarak 540 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 5. maddesinde, kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde kamu iktisadi teşebbüsleri ile ilgili her türlü kararın alınması hususuna yer verilmiş ise de; Kurul'un bu yetkisinin, 233 sayılı KHK ve Teşekkül Ana Statüsü ile çizilen hukuki çerçeve içerisinde kullanılabileceği, zira, anılan madde hükmü ile Yüksek Planlama Kurulu'na mutlak ve sınırsız bir yetki tanındığı yorumuna ulaşılmasının, 233 sayılı KHK ve Teşekkül Ana Statüsü hükümlerini anlamsız kılacağı, oysa hukuk normlarının, kural olarak birbirini çürüttüğünün değil tamamladığının kabulü gerekeceği, dolayısıyla, bu yetkinin, Teşekkül'ü, ulaşmak istediği amaçlardan uzaklaştıracak ya da bu amaçların gerçekleştirilmesi yolunda yürütülecek faaliyetleri zorlaştıracak bir biçimde kullanılmak yerine, 233 sayılı KHK ve Teşekkül Ana Statüsü'nde gösterilen faaliyetlerin güçlendirilip geliştirilmesi amacıyla kullanılması gerektiği, bu nedenle anılan hükmün, Teşekkül bünyesinde halen faal bulunan bir işletmenin kullanımındaki uyuşmazlık konusu taşınmazların, bu amaç dışında başka amaçla kullanılmak üzere, Hazine'ye ya da bir başka gerçek veya tüzel kişiye devretme yetkisi verdiğinin kabulünün mümkün olmadığı; öte yandan, dava konusu işlemin tesis edildiği tarihten sonra 6111 sayılı Kanun'un 95. maddesiyle, 233 sayılı KHK'nın 54. maddesinin 3. fıkrası değiştirilerek kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıklarının genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya rayiç bedelin altında devri hususuna ilişkin olarak düzenlemede bulunulmuş ise de, uyuşmazlıkta, devre konu taşınmazların atıl durumda bulunup bulunmadığına ve eğer bulunuyor ise hangi nedenle bu durumda bulunduğuna dair yapılmış somut ve inandırıcı bir tespit ya da çalışma olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Davalı Cumhurbaşkanlığı tarafından, usul yönünden, dava konusu işlemin muhatabı olan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün de hasım mevkiine alınması gerektiği; esas yönünden ise, 233 sayılı KHK uyarınca KİT'lerle ilgili her türlü kararın alınabileceği, bu konuda bir istisnaya yer verilmediği, TİGEM Yönetim Kurulu'nun taşınmazları devretmeye yetkili olduğu, Mahkeme tarafından yerindelik denetimi yapıldığı, TİGEM tarafından Atatürk Tarım İşletmesi Müdürlüğünün dava konusu dışında kalan tüm arazilerinin de 04/01/2013 tarihinde yapılan sözleşme ile ...Süs Bitkileri Tarım San. ve Tic. A.Ş.'ye 30 yıllığına kiraya verildiği ve işletmenin tasfiye edildiğinin bildirildiği ileri sürülmektedir.
Davalı yanında müdahil Yalova Üniversitesi Rektörlüğü tarafından, 233 sayılı KHK uyarınca KİT'lerle ilgili her türlü kararı alabileceği belirtilen Yüksek Planlama Kurulunun bazı kararları alamayacağı yönünde yorum yapılmasının hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmayacağı, 2010/966 sayılı Bakanlar Kurulu kararı eki 2011 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Kararın 10. maddesinin 3. fıkrası gereğince 21/03/2011 tarihinde tahsis edilen alanla ilgili dosyaya sunulan bilgi, belge, raporlar ve arazinin mevcut durumu dikkate alınmadan karar verildiği, .... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin ...Değişik İş sayılı dosyasına sunulan bilirkişi raporunda dava konusu arazilerin toprak yapısının bozulduğunun ve mevcut haliyle tarım arazisi niteliğinde olmadığının tespit edildiği, Danıştay Onuncu Dairesinin bozma kararının gereğinin yerine getirilmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden;
1- 2008 yılında kurulan Yalova Üniversitesi Senatosu'nca alınan ...tarih ve ...sayılı kararla, uyuşmazlık konusu taşınmazların, üniversite eğitim tesisleri için kampüs alanı yapılmak üzere, bedelsiz devri istenilerek Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'na başvuruda bulunulduğu,
2- Yüksek Planlama Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı Raporu ile "2011 Yılı Programı" ile "2011 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar"ın Bakanlar Kuruluna sunulduğu,
3- Bakanlar Kurulunun 12/10/2010 tarih ve 2010/966 sayılı kararı ile "2011 Yılı Programı" ile "2011 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar"ın kabulünün kararlaştırıldığı ve 17/10/2010 tarih ve 27732 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandığı,
4- Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün 06/12/2010 tarih ve 373 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile talep edilen taşınmazların devrinde sakınca olmadığına karar verildiği,
5- Yüksek Planlama Kurulu tarafından taşınmazların 540 sayılı KHK'nın 5. maddesinin (c) bendine göre TİGEM mülkiyetinden alınarak, bedelsiz olarak Hazine'ye devrine ilişkin 06/12/2010 tarih ve 2010.T-39 sayılı dava konusu işlemin tesis edilmesi üzerine görülmekte olan davanın açıldığı, anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Kapsam ve Amaç" başlıklı 1. maddesinde, iktisadi devlet teşekküllerinin, ekonomik gereklere uygun olarak verimlilik ve karlılık ilkeleri doğrultusunda kendi aralarında ve milli ekonomi ile uyum içinde çalışarak sermaye birikimine yardım etmeleri ve bu suretle daha fazla yatırım kaynağı yaratmaları amaçlanmış; 2. maddesinde, kamu iktisadi teşebbüsünün iktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak adı olduğu belirtilmiş; dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 9. maddesinde, teşebbüs yönetim kurulunun görev ve yetkileri arasında, kanun, tüzük, yönetmelik, kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde teşebbüsün gelişmesini sağlayacak kararları almak da sayılmış; Kararnamenin "A- İktisadi Devlet Teşekkülleri" kısmında ise Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İktisadi Devlet Teşekkülü olarak düzenlenmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 1. maddesinde, "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, kaynakların verimli kullanılması ve kalkınmanın hızlandırılması amacıyla ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel planlama hizmetlerinin bir bütünlük içerisinde etkin, düzenli ve süratli olarak görülebilmesi için Devlet Planlama Teşkilatının kurulmasına, teşkilat ve görevlerine dair esasları düzenlemektir. Devlet Planlama Teşkilatı Başbakana bağlı olup, Başbakan bu Teşkilatın yönetimi ile ilgili yetkilerini gerekli gördüğü takdirde bir Devlet Bakanı vasıtasıyla kullanabilir." hükmüne; 5. maddesinde, "Yüksek Planlama Kurulunun görevleri şunlardır: a) İktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı planlamada ve politika hedeflerin tayininde Bakanlar Kuruluna yardımcı olmak ve hazırlanacak kalkınma planları ile yıllık programları, Bakanlar Kuruluna sunulmadan önce, belirlenen amaçlara uygunluk ve yeterlik bakımından incelemek, b) Ülkenin yurt içi ve yurt dışı ekonomik hayatıyla ilgili konularda yüksek düzeyde kararlar almak, c) Kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde kamu iktisadi teşebbüsleri ile ilgili her türlü kararları almak, d) Yatırım ve ihracatın teşvikine ilişkin esasları tespit etmek, e) Toplu Konut İdaresi ve Toplu Konut Fonu Bütçesini onaylamak, f) Kanunlarla ve diğer mevzuatla yetki verilen konularda karar vermek." hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 09/04/2000 tarih ve 24015 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Ana Statüsünün 4. maddesinde, TİGEM'in, tarım ve tarıma dayalı sanayinin ihtiyacı olan her türlü mal ve hizmetleri üretmek amacı ile kurulduğu; 7. maddesinin 2. fıkrasında, Yönetim Kurulunun, TİGEM'in amaç ve faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve yönetimi ile ilgili gerekli her türlü kararı alacağı belirtilmiştir.
17/10/2010 tarih ve 27732 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 12/10/2010 tarih ve 2010/966 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edilen 2011 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar'ın 10. maddesinin 3. fıkrasında, "2006 yılı ve sonrasında kurulan ve kurulacak üniversitelerin kampüs yerinin seçimine Maliye Bakanlığı Müsteşarının koordinatörlüğünde, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı, Milli Eğitim Bakanlığı Müsteşarı, Yükseköğretim Kurulu temsilcisi ve Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürü, ilgili üniversitenin kurulduğu ildeki vali ve belediye başkanı ile üniversitenin rektöründen müteşekkil bir Kurul karar verir. Kurul hazırlık çalışmalarını yapmak üzere bir teknik heyet görevlendirebilir." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 5. maddesinin yukarıda yer verilen hükmünden; kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde kamu iktisadi teşebbüsleri ile ilgili her türlü kararları almanın Devlet Planlama Teşkilatı Yüksek Planlama Kurulunun görevleri arasında sayıldığı, alınacak kararın kalkınma planı ve yıllık programlar çerçevesinde olması dışında da herhangi bir istisnaya yer verilmediği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, 2008 yılında kurulan Yalova Üniversitesi Senatosu'nca alınan ...tarih ve ...sayılı kararla birlikte, uyuşmazlık konusu taşınmazların, üniversite eğitim tesisleri için kampüs alanı yapılmak üzere, bedelsiz devri istenilerek Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı'na başvuruda bulunulması üzerine, Yüksek Planlama Kurulunca Bakanlar Kurulu'na sunulan ve Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen "2011 Yılı Programı" ile "2011 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar"ın 10. maddesinin 3. fıkrasında, 2006 yılı ve sonrasında kurulan üniversitelerin kampüs yerinin seçimine ilişkin düzenlemelere yer verildiği görüldüğünden; dava konusu işlemin, 540 sayılı Devlet Planlama Teşkilatı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 5. maddesine uygun olarak yıllık program çerçevesinde tesis edildiği ve hukuka uygun olduğu anlaşılmaktadır.
Ayrıca, Üniversitenin talep ettiği uyuşmazlığa konu 940 dönümlük alanın 84,5 dönümlük bölümünün karayolu yapımı için, 91,7 dönümlük bölümünün de Belediye arıtma tesisi yapımı için kamulaştırıldığı, TİGEM tarafından yapılan değerlendirmelerde, TİGEM Atatürk Tarım İşletmesi Müdürlüğü'nün geçmiş dönemlerde sürekli zarar ettiğine ve arazilerin tarımsal amaçlı faaliyetler için kullanılmayacağına yer verildiği dikkate alındığında; davalı idarece, yeni kurulan ve kampüs alanına ihtiyacı olan Yalova Üniversitesi'nin bu ihtiyacının, atıl durumda bulunan ve halihazırda bazı kısımları kamu hizmetine ayrılan davaya konu alanın Hazineye bedelsiz olarak devredilmesi suretiyle kamu kaynaklarından giderilmek istenildiği, öte yandan, ilk yatırım ve alt yapı maliyetleri, depremsellik, şehir merkezinden uzaklık ve arazi büyüklüğü gibi faktörlerin de göz önünde bulundurulduğu görüldüğünden, dava konusu işlem tesis edilirken kamu yararının da gözetildiği açıktır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki Bursa 2. İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idare ve davalı idare yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30/11/2021 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.


(X)-KARŞI OY :

İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediğinden, İdare Mahkemesi kararının onanmasına karar verilmesi gerektiği oyuyla aksi yönde oluşan Daire kararına katılmıyoruz.