Danıştay 6. Daire 2019/2586 Esas 2021/13171 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/2586
Karar No : 2021/13171


DAVACI : … Sanayi A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … - ….
2- … Bakanlığı - …
VEKİLLERİ : Av. …
3- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Kütahya İli, Merkez İlçesi, … Köyü mevkiinde bulunan … ruhsat numaralı, v erişim numaralı IV.grup maden ruhsat sahasında manyezit üretimi yapabilmek için Orman Bölge Müdürlüğüne ilave orman izni müracaatı yapılacağı belirtilerek, söz konusu ruhsat sahası içerisinde madencilik faaliyetleri yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda görüş bildirilmesi istemiyle Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yapılan 05/09/2016 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlem ile 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yapılan 05/09/2016 tarihli başvuru ile Kütahya ili, Merkez İlçesi, …Köyü mevkiinde bulunan …, …ruhsat nolu sahada madencilik faaliyetlerinin yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve bağlı yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda Kurum görüşünün sorulduğu, başvurunun 60 gün içinde cevap verilmeyerek zımnen reddedildiği,
60 günlük cevap verme süresi geçtikten sonra …tarih ve …sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü yazısıyla; "Talep konusu alanın bir kısmının 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca 16/12/2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırları içerisinde kaldığı tespit edilmiştir. Bakanlığımızca 15/10/2008 tarihinde onaylanmış olan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı revizyonuna yönelik Kütahya Belediye Başkanlığına ön izin verilmiş olup planlama çalışmaları sürdürülmektedir. Söz konusu ruhsat sahasının Bakanlığımızca onaylanmış olan ÇDP'de "Orman Alanı"nda kaldığı ve aynı zamanda Porsuk Çayı uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunduğu tespit edilmiştir. Bu kapsamda, söz konusu alanda, …Manyezit Sanayi A.Ş. tarafından gerçekleştirilmesi planlanan IV. Grup Maden Ocağı işletmesi talebine ilişkin olarak, söz konusu ruhsat sahasının, Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında, Bakanlığımızca değerlendirme yapılabilecektir" denilmek suretiyle kesin görüş bildirilmediği, Kütahya ili, Merkez İlçesi, …Köyü mevkiinde bulunan saha için düzenlenen 29/06/2007 yürürlüğe giriş tarihli, 29/06/2017 ruhsat bitim tarihli …ruhsat numaralı IV.grup İşletme Ruhsatı ve İşletme İzni sahibi olduğu, kazanılmış hakkı olduğu ve bu hakkın 1993 yılından bu yana devam ettiği,
Orman Bölge Müdürlüğünce aynı yerde bulunan diğer ruhsat sahası ile ilgili olarak ormanlık alanın tahsisi hususunda 2020 yılına kadar izin verildiği, Kütahya İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün 25/01/2006 tarihli yazısında, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin Geçici 3.maddesi uyarınca faaliyet alanının ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında değerlendirildiğinin belirtildiği, Kütahya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün …tarihli yazısında da …numaralı ruhsatın ÇED Yönetmeliği kapsam dışı olduğunun belirtildiği, Müze Müdürlüğünce alanın SİT alanı olmadığının ve manyezit madeni ocağı işletilmesinde 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında sakınca bulunmadığının bildirildiği, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğünün 14/11/2013 tarihli Değerlendirme Raporunda alanla ilgili tüm şartların yerine getirildiğinin tespit edildiği, tüm izinlerinin mevcut olduğu ve bu izinlerin de 2006 yılından sonraki tarihli olduğu,
3213 sayılı Maden Kanununun 7.maddesinin 7.fıkrası uyarınca kazanılmış hakkı bulunduğu, çevrede madencilik faaliyetinden etkilenecek hiçbir unsurun bulunmadığı, yakın mesafede turizm tesisi bulunmadığı, termal tesisin dahi bulunmadığı, alanın zaten madencilik faaliyeti yapılan bir alan olduğu, faaliyetin turizm amaçlı faaliyet ve çalışmalara olumsuz etki etmeyeceği, alanın Termal Turizm Alanı ilan edilmesinin hakkaniyete aykırı olduğu ileri sürmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
Cumhurbaşkanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından; …tarih ve …sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü yazısında talep konusu alanın Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında değerlendirme yapılabileceğinin belirtildiği, davacı tarafından söz konusu değerlendirme beklenmeden dava açıldığı,
60 günlük cevap verme süresinin kabul edilemeyeceği zira Bakanlığa yapılan madencilik taleplerinin "Madencilik Faaliyetleri ile Taş Ocağı, Kum Ocağı ve Benzeri Malzeme Ocaklarına Yönelik Taleplerin Değerlendirilmesine İlişkin Yönerge" kapsamında en geç 90 gün içinde değerlendirilmesinin öngörüldüğü, bu sebeple erken açılan davanın reddine karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca; ilave izin için Bakanlığa sunulan …numaralı işletme ruhsatının 29/06/2007 tarihli olduğu, söz konusu turizm merkezinin ilan tarihi olan 16/12/2006 tarihinden sonra alındığından müktesep hakkın bulunmadığı, Turizm Merkezi içerisinde izin istenilecek ilave alanların ruhsat tarihinin 16/12/2006 tarihinden önce olması gerektiği, farklı kurumların kendi kanunları uyarınca yaptığı değerlendirmelerin Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilen görüşü bağlamayacağı, Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi ilan edilen alanda herhangi bir maden arama veya işletme ruhsatı verilmeden önce 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 7.maddesi uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığının olumlu görüşünün alınması gerektiği, gerekli izinler Turizm Merkezi ilan tarihinden önce alınmış olsa dahi kazanılmış hakkın sadece o dönem izin alınan saha için söz konusu olabileceği, ilave izin talep edilen alanlara ilişkin olarak kazanılmış hakkın söz konusu olamayacağı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Kütahya Valiliği tarafından; İlave izin için Valiliğe sunulan işletme ruhsatının 29/06/2007 tarihli olduğu, Turizm Merkezinin Resmi Gazetede ilan edildiği 16/12/2006 tarihinden sonra ruhsat alındığı için davacının müktesep hakkının bulunmadığı, diğer kurumların görev ve yetkileri kapsamında ilgili kanunları çerçevesinde verdikleri görüşlerin Kültür ve Turizm Bakanlığınca verilecek görüşü etkilemeyeceği, Bakanlar Kurulu Kararı ile Turizm Merkezi ilan edilen alanda herhangi bir maden arama veya işletme ruhsatı verilmeden önce 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 7.maddesi uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığının olumlu görüşünün alınması gerektiği ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava konusu işlemlerin, Müşterek Heyet kararında belirtilen gerekçeyle iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ : Dava, Kütahya İli, Merkez İlçesi, …Köyü mevkiinde bulunan …ruhsat numaralı, …erişim numaralı IV.grup maden ruhsat sahasında manyezit üretimi yapabilmek için Orman Bölge Müdürlüğüne ilave orman izni müracaatı yapılacağı belirtilerek, söz konusu ruhsat sahası içerisinde madencilik faaliyetleri yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda görüş bildirilmesi istemiyle Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yapılan 05/09/2016 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlem ile 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
3213 sayılı Maden Kanununun 7.maddesinin 7.fıkrasında; "Madencilik faaliyeti yapılan alanların, izne tabi alan olmaları halinde, ilgili olduğu kanun hükümlerine göre gerekli izinlerin alınması zorunludur. Ancak, Genel Müdürlükçe işletme ruhsatı verildikten sonra, işletme ruhsat alanının diğer kanunlara göre izne tabi alan haline gelmesi durumunda ilgili kanunların öngördüğü yükümlülüklerin yerine getirilmesi suretiyle kazanılmış haklar korunarak faaliyetler sürdürülür. Diğer kanunlara göre izne tabi alanlar, Genel Müdürlüğün görüşü alınarak belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 7.maddesinin 3.fıkrasında; "Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak satış, tahsis, kiralama, sınır ilânı ve değişikliği işlemleri ile çevresel etki yaratacak alt yapı ve üst yapı projelerinden önce Bakanlığın olumlu görüşünün alınması gereklidir." düzenlemesi yer almaktadır.
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin belirlenmesine ve belirleme sürecinde görev alacak çalışma komisyonlarının oluşturulmasına, bu komisyonların görev ve yetkileri çalışma şekline ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri İle Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi ve İlanına İlişkin Yönetmeliğin dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 3.maddesinde; Turizm Merkezinin; Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri içinde veya dışında, öncelikle geliştirilmesi öngörülen; yeri, mevkii ve sınırları Bakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilen, turizm hareketleri ve faaliyetleri yönünden önem taşıyan yerleri veya bölümlerini ifade ettiği, 4.maddesinde; Bakanlık İçi Komisyonun ilan edilmesi öngörülen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin mevkii ve sınırlarını belirlemekle görevli olduğu, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri ile deniz, kış,dağ, yayla, sağlık, termal, kültür, spor, av, doğa turizmi ile mevcut diğer turizm imkanları göz önünde bulundurularak belirleneceği, Bakanlık Makamının onayı ile kesinleşen önerilerin Bakanlıkça Bakanlıklararası Komisyona götürüleceği, 5.maddesinde; fotoğraf, video kaydı ve benzeri görsel malzeme ile desteklenen ve mahallinde yapılan alan araştırmasına dayanan, bölgenin konumunu, mülkiyet durumunu, fiziksel ve doğal özelliklerini, teknik ve sosyal altyapısını, sosyal, kültürel ve ekonomik özelliklerini, arazi kullanım ve ulaşım sistemleri ile doğal ve çevresel verilerini içeren gerekçeli raporların Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünce hazırlanarak Bakanlık İçi Komisyona sunulacağı, 6.maddesinde Bakanlıklararası Komisyonun Bakanlıkça belirlenen tarihlerde toplanacağı ve Bakanlıkça öngörülen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin mevkii ve sınırlarınına ilişkin önerileri inceleyerek istişari nitelikte olan görüşünü bu toplantılar sonucunda birer tutanakla belirleyeceği, 8.maddesinde; Bakanlıklararası Komisyonun görüşlerini içeren tutanak ile birlikte mevkii ve sınırları haritalar üzerinde belirlenen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri ilanına ilişkin önerinin Bakanlar Kurulunun onayına sunulmak üzere Bakanlıkça Başbakanlığa gönderileceği, Bakanlar Kurulunca tespit edilen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle ilan olunacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırlarının değiştirilmesinin 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edildiği ,davacı tarafından, 05/09/2016 tarihinde Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne başvurularak Kütahya İli, Merkez İlçesi …Köyü sınırlarındaki ……ruhsat numaralı manyezit madeni sahasında bulunan ocaklardan manyezit üretimi yapabilmek için Orman Bölge Müdürlüğüne ilave orman izni müracaatı yapılacağı belirtilerek …ruhsat numaralı saha içerisinde madencilik faaliyeti yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve bağlı Yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda görüş sorulduğu, Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün …günlü, …sayılı yazısıyla, başvuru konusu alanın "Ilıca Termal Turizm Merkezi" içerisinde kaldığından bahisle 2634 sayılı Kanun gereğince görüş bildirilmesinin Kültür ve Turizm Bakanlığından istenildiği ,Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün …günlü, …sayılı yazısına cevaben Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı yazısıyla; talep konusu alanın bir kısmının 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca 16/12/2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırları içerisinde kaldığının tespit edildiği, Bakanlık tarafından 15/10/2008 tarihinde onaylanmış olan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı revizyonuna yönelik Kütahya Belediye Başkanlığına ön izin verildiği ve planlama çalışmalarının sürmekte olduğu, söz konusu ruhsat sahasının Bakanlık tarafından onaylanmış olan Çevre Düzeni Planında "Orman Alanı"nda kaldığı ve aynı zamanda Porsuk Çayı uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunduğu, bu kapsamda, söz konusu alanda, gerçekleştirilmesi planlanan Maden Ocağı işletmesi talebine ilişkin olarak, söz konusu ruhsat sahasının, Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında, değerlendirme yapılabileceğinin bildirildiği, davacı tarafından 05/09/2016 tarihli başvurusuna 60 günlük süre içerisinde cevap verilmeyerek isteminin zımnen reddine karar verilmiş olduğundan bahisle söz konusu zımni ret işlemi ile 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması amacıyla yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda özetle; Turizm Merkezi ilanının, bir planlama kararı ya da plan onama işlemi olmadığı, dolayısıyla bir alanın Turizm Merkezi olarak ilan edilmesinin, o alanda belirli bazı kullanım kararlarının verildiği ya da verileceği anlamına gelmeyeceği, dava konusu sınır tespiti ve ilanı kararı öncesinde; Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin Belirlenmesine ve İlanına İlişkin Yönetmelik’te tanımlanan ilan öncesi gerekli etüt ve ön çalışmaların yapılmış olduğu, mevzuattaki koşulların yerine getirilmesi bakımından dava konusu işlemde bir eksiklik ya da sorun olmadığı, ilan öncesi etütler ile ön çalışmaların içeriği incelendiğinde ise, sınır tevsii tespitine esas oluşturan ön çalışma ve etütlerin yeterli içerikte olmadığı, bazı önemli konularda ise hiçbir etüt yapılmadan sınır tespiti yapıldığı, dava konusu sınır genişletme işleminin başlatıcısı olması gereken konularla ilgili olarak hiçbir açıklama ve gerekçelendirmeye yer verilmediği, ön çalışma ve etütler kapsamında, bölgedeki genel ekolojik değerlerin, önemli doğa alanları ile habitatların yanı sıra maden işletmelerinin yer aldığı bölgede Turizm Merkezi sınırları içindeki alanın jeolojik yapısı ile maden potansiyelinin araştırılmamış ve tespit edilmemiş olmasının ve nihayet alandaki termal su kapasitesinin ayrıntılı olarak irdelenerek haritalandırılmamış olmasının önemli bir eksiklik olduğunun ifade edildiği ,dava konusu alanda yapılan gözlemlerde; ilave izin istenilen alanın kısmen orman vasfında olduğunun, madencilik faaliyetinde bulunacak alanda dere olmadığının, çevredeki derelere pasa malzemesi dökülmediği takdirde çevreye zarar verilmeyeceğininin, yapılacak faaliyetin ulaşımı olumsuz etkilemeyeceğinin, madencilik faaliyeti yapılacak alanın en yakın yerleşim yeri olan Soğuk Çeşme’ye (Ilıca) yaklaşık 4km, Eskişehir-Kütahya karayoluna 3,2 km uzaklıkta olduğununun, bu nedenle yapılacak madencilik faaliyetinin bu mesafelerde toz, gürültü, titreşim, trafiği tehlikeye atma gibi olumsuz etkiler yapmasının söz konusu olamayacağının, ayrıca yörede “Kütahya Ilıca Harlek Termal Merkezi” oluşturmaya yönelik kayda değer bir yatırım yapılmadığı gibi alt yapı hazırlığının da olmadığının tespit edildiği, dava konusu …sayılı maden sahasının Porsuk Nehri Mutlak, Kısa ve Orta Mesafe Koruma Alanları içerisinde yer almadığı, sadece uzun mesafe koruma alanı içinde bulunduğu, uzun mesafe koruma alanında herhangi bir olumsuzluk yaratılmayacağının anlaşıldığı, dava konusu sınır tespit ve özellikle de tevsii işleminin, bilimsel ve teknik açılardan yeterli bir inceleme ve araştırmaya dayanmadığı ve dava konusu maden sahasındaki madencilik faaliyetinin, ilan edilen turizm merkezi sınırları içinde sürdürülmesinin alana olumsuz etkisi olmayacağının belirtildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda; "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırlarının değiştirilmesine ilişkin oluşturan ön çalışma ve etütlerin yeterli içerikte olmadığı, sınır değiştirme işleminin gerekçesinin belirsiz olduğu, alanın jeolojik yapısı, maden potansiyeli ve termal su kapasitesinin tespiti hususunda yeterli inceleme ve araştırmanın yapılmadığı, diğer taraftan yapılmak istenilen madencilik faaliyetinin, ilan edilen turizm merkezi sınırları içinde sürdürülmesinin alana olumsuz etkisi olmayacağı anlaşıldığından dava konusu Kültür ve Turizm Bakanlığı işlemi ile Bakanlar Kurulu Kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Kütahya İli, Merkez İlçesi, …Köyü mevkiinde bulunan …ruhsat numaralı, …erişim numaralı IV.grup maden ruhsat sahasında manyezit üretimi yapabilmek için Orman Bölge Müdürlüğüne ilave orman izni müracaatı yapılacağı belirtilerek, söz konusu ruhsat sahası içerisinde madencilik faaliyetleri yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda görüş bildirilmesi istemiyle Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yapılan 05/09/2016 tarihli başvurunun zımnen reddine ilişkin işlem ile 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmının iptali gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca Danıştay Altıncı ve Sekizinci Dairelerinden oluşan müşterek kurulca; Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ:
"Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırlarının değiştirilmesi 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul edilmiştir.
Davacı tarafından, 05/09/2016 tarihinde Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne başvurularak Kütahya İli, Merkez İlçesi …Köyü sınırlarındaki …, …ruhsat numaralı manyezit madeni sahasında bulunan ocaklardan manyezit üretimi yapabilmek için Orman Bölge Müdürlüğüne ilave orman izni müracaatı yapılacağı belirtilerek …ruhsat numaralı saha içerisinde madencilik faaliyeti yapılmasında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve bağlı Yönetmelikleri uyarınca sakınca olup olmadığı hususunda görüş sorulmuştur.
Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün …günlü, …sayılı yazısıyla, başvuru konusu alanın "Ilıca Termal Turizm Merkezi" içerisinde kaldığından bahisle 2634 sayılı Kanun gereğince görüş bildirilmesi Kültür ve Turizm Bakanlığından istenilmiştir.
Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün …günlü, …sayılı yazısına cevaben Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı yazısıyla; talep konusu alanın bir kısmının 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca 16/12/2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırları içerisinde kaldığının tespit edildiği, Bakanlık tarafından 15/10/2008 tarihinde onaylanmış olan 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planı revizyonuna yönelik Kütahya Belediye Başkanlığına ön izin verildiği ve planlama çalışmalarının sürmekte olduğu, söz konusu ruhsat sahasının Bakanlık tarafından onaylanmış olan Çevre Düzeni Planında "Orman Alanı"nda kaldığı ve aynı zamanda Porsuk Çayı uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunduğu, bu kapsamda, söz konusu alanda, gerçekleştirilmesi planlanan Maden Ocağı işletmesi talebine ilişkin olarak, söz konusu ruhsat sahasının, Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında, değerlendirme yapılabileceği bildirilmiştir.
Davacı tarafından 05/09/2016 tarihli başvurusuna 60 günlük süre içerisinde cevap verilmeyerek isteminin zımnen reddine karar verilmiş olduğundan bahisle söz konusu zımni ret işlemi ile 16/12/2006 günlü, 26378 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3213 sayılı Maden Kanununun 7.maddesinin 7.fıkrasında; "Madencilik faaliyeti yapılan alanların, izne tabi alan olmaları halinde, ilgili olduğu kanun hükümlerine göre gerekli izinlerin alınması zorunludur. Ancak, Genel Müdürlükçe işletme ruhsatı verildikten sonra, işletme ruhsat alanının diğer kanunlara göre izne tabi alan haline gelmesi durumunda ilgili kanunların öngördüğü yükümlülüklerin yerine getirilmesi suretiyle kazanılmış haklar korunarak faaliyetler sürdürülür. Diğer kanunlara göre izne tabi alanlar, Genel Müdürlüğün görüşü alınarak belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 7.maddesinin 3.fıkrasında; "Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak satış, tahsis, kiralama, sınır ilânı ve değişikliği işlemleri ile çevresel etki yaratacak alt yapı ve üst yapı projelerinden önce Bakanlığın olumlu görüşünün alınması gereklidir." düzenlemesi yer almaktadır.
Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin belirlenmesine ve belirleme sürecinde görev alacak çalışma komisyonlarının oluşturulmasına, bu komisyonların görev ve yetkileri çalışma şekline ilişkin usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri İle Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi ve İlanına İlişkin Yönetmeliğin dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 3.maddesinde; Turizm Merkezinin; Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri içinde veya dışında, öncelikle geliştirilmesi öngörülen; yeri, mevkii ve sınırları Bakanlığın önerisi ve Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit ve ilan edilen, turizm hareketleri ve faaliyetleri yönünden önem taşıyan yerleri veya bölümlerini ifade ettiği, 4.maddesinde; Bakanlık İçi Komisyonun ilan edilmesi öngörülen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin mevkii ve sınırlarını belirlemekle görevli olduğu, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin ülkenin doğal, tarihi, arkeolojik ve sosyo-kültürel turizm değerleri ile deniz, kış,dağ, yayla, sağlık, termal, kültür, spor, av, doğa turizmi ile mevcut diğer turizm imkanları göz önünde bulundurularak belirleneceği, Bakanlık Makamının onayı ile kesinleşen önerilerin Bakanlıkça Bakanlıklararası Komisyona götürüleceği, 5.maddesinde; fotoğraf, video kaydı ve benzeri görsel malzeme ile desteklenen ve mahallinde yapılan alan araştırmasına dayanan, bölgenin konumunu, mülkiyet durumunu, fiziksel ve doğal özelliklerini, teknik ve sosyal altyapısını, sosyal, kültürel ve ekonomik özelliklerini, arazi kullanım ve ulaşım sistemleri ile doğal ve çevresel verilerini içeren gerekçeli raporların Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünce hazırlanarak Bakanlık İçi Komisyona sunulacağı, 6.maddesinde Bakanlıklararası Komisyonun Bakanlıkça belirlenen tarihlerde toplanacağı ve Bakanlıkça öngörülen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin mevkii ve sınırlarınına ilişkin önerileri inceleyerek istişari nitelikte olan görüşünü bu toplantılar sonucunda birer tutanakla belirleyeceği, 8.maddesinde; Bakanlıklararası Komisyonun görüşlerini içeren tutanak ile birlikte mevkii ve sınırları haritalar üzerinde belirlenen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri ilanına ilişkin önerinin Bakanlar Kurulunun onayına sunulmak üzere Bakanlıkça Başbakanlığa gönderileceği, Bakanlar Kurulunca tespit edilen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezlerinin Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle ilan olunacağı hükümlerine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı idarelerden Cumhurbaşkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, davacının 05/09/2016 tarihli başvurusunun Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne yapılmış olduğu, bu başvuruya ilişkin olarak Bakanlıktan görüş sorulmasına ilişkin Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünin …tarih ve …sayılı yazısının asıl kararı verecek olan Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatrırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü evrakına 19/09/2016 tarihinde girdiği, bu yazıya cevaben …tarih ve …sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü yazısında talep konusu alanın Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında değerlendirme yapılabileceğinin belirtildiği, ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğüne yapılacak madencilik taleplerinin "Madencilik Faaliyetleri ile Taş Ocağı, Kum Ocağı ve Benzeri Malzeme Ocaklarına Yönelik Taleplerin Değerlendirilmesine İlişkin Yönerge" kapsamında en geç 90 gün içinde değerlendirilmesinin öngörüldüğü, D.S.İ Genel Müdürlüğünden görüş gelmemesi nedeniyle başvuruya cevap verilemediğ, davacı tarafından, başvurusu hakkında yapılacak değerlendirme beklenmeden erken açılan davanın reddi gerektiği ileri sürülmüştür.
Uyuşmazlık konusu olayda; davacının 05/09/2016 tarihli dileçeyle Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne başvurduğu, bu başvurunun Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün 07/09/2016 tarihli yazısı ekinde gönderilerek davalı idarelerden Kültür ve Turizm Bakanlığından görüş istenildiği, bu yazıya cevaben Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğünün 10/11/2016 tarihli yazısıyla söz konusu ruhsat sahasının, Porsuk Çayı, uzun, orta ve kısa mesafe koruma alanları içerisinde bulunmasından dolayı, D.S.İ. Genel Müdürlüğünden gelecek görüş sonrasında değerlendirme yapılabileceğinin Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne bildirildiği, bu süreçte davacının başvurusuna 60 gün içerisinde cevap verilmediği ve 19/12/2016 tarihli dilekçe ile bakılan davanın açıldığı anlaşıldığından, davada süre aşımı bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.

ESAS YÖNÜNDEN:
Uyuşmazlık konusu işlemlerin, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 37.maddesinin (A) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca çıkarılan "Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri İle Turizm Merkezlerinin Belirlenmesi ve İlanına İlişkin Yönetmelik" uyarınca "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırlarının değiştirilmesine ve bu alan içerisinde madencilik faaliyeti yapılmak istenilmesine ilişkin olması ve söz konusu uyuşmazlığın çözümünün özel ve teknik bilgiyi gerektirmesi nedeniyle 01/11/2018 tarihli ara kararıyla keşif-bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmesi üzerine, Naip Üye …tarafından re'sen seçilen bilirkişiler; Prof. Dr. …Prof. Dr. ……ve Doç. Dr. …'dan oluşan bilirkişi kurulu ile birlikte mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi gerçekleştirilmiştir.
Bilirkişiler tarafından hazırlanan raporda özetle; Turizm Merkezi ilanının, bir planlama kararı ya da plan onama işlemi olmadığı, dolayısıyla bir alanın Turizm Merkezi olarak ilan edilmesinin, o alanda belirli bazı kullanım kararlarının verildiği ya da verileceği anlamına gelmeyeceği, dava konusu sınır tespiti ve ilanı kararı öncesinde; Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinin Belirlenmesine ve İlanına İlişkin Yönetmelik’te tanımlanan ilan öncesi gerekli etüt ve ön çalışmaların yapılmış olduğu, mevzuattaki koşulların yerine getirilmesi bakımından dava konusu işlemde bir eksiklik ya da sorun olmadığı, ilan öncesi etütler ile ön çalışmaların içeriği incelendiğinde ise, sınır tevsii tespitine esas oluşturan ön çalışma ve etütlerin yeterli içerikte olmadığı, bazı önemli konularda ise hiçbir etüt yapılmadan sınır tespiti yapıldığı, dava konusu sınır genişletme işleminin başlatıcısı olması gereken konularla ilgili olarak hiçbir açıklama ve gerekçelendirmeye yer verilmediği, ön çalışma ve etütler kapsamında, bölgedeki genel ekolojik değerlerin, önemli doğa alanları ile habitatların yanı sıra maden işletmelerinin yer aldığı bölgede Turizm Merkezi sınırları içindeki alanın jeolojik yapısı ile maden potansiyelinin araştırılmamış ve tespit edilmemiş olmasının ve nihayet alandaki termal su kapasitesinin ayrıntılı olarak irdelenerek haritalandırılmamış olmasının önemli bir eksiklik olduğu ifade edilmiştir.

Raporun devamında; bilirkişi heyeti tarafından keşif sırasında, dava konusu alanda yapılan gözlemlerde; ilave izin istenilen alanın kısmen orman vasfında olduğunun, madencilik faaliyetinde bulunacak alanda dere olmadığının, çevredeki derelere pasa malzemesi dökülmediği takdirde çevreye zarar verilmeyeceğininin, yapılacak faaliyetin ulaşımı olumsuz etkilemeyeceğinin, madencilik faaliyeti yapılacak alanın en yakın yerleşim yeri olan Soğuk Çeşme’ye (Ilıca) yaklaşık 4km, Eskişehir-Kütahya karayoluna 3,2 km uzaklıkta olduğununun, bu nedenle yapılacak madencilik faaliyetinin bu mesafelerde toz, gürültü, titreşim, trafiği tehlikeye atma gibi olumsuz etkiler yapmasının söz konusu olamayacağının, ayrıca yörede “Kütahya Ilıca Harlek Termal Merkezi” oluşturmaya yönelik kayda değer bir yatırım yapılmadığı gibi alt yapı hazırlığının da olmadığının tespit edildiği, dava konusu …sayılı maden sahasının Porsuk Nehri Mutlak, Kısa ve Orta Mesafe Koruma Alanları içerisinde yer almadığı, sadece uzun mesafe koruma alanı içinde bulunduğu, uzun mesafe koruma alanında herhangi bir olumsuzluk yaratılmayacağının anlaşıldığı, dava konusu sınır tespit ve özellikle de tevsii işleminin, bilimsel ve teknik açılardan yeterli bir inceleme ve araştırmaya dayanmadığı ve dava konusu maden sahasındaki madencilik faaliyetinin, ilan edilen turizm merkezi sınırları içinde sürdürülmesinin alana olumsuz etkisi olmayacağı ifade edilmiştir.
Anılan bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiş, rapordaki bilimsel verilerin hukuken kabul edilebilir ve hükme esas alınabilir nitelikte olduğu anlaşıldığından, rapora yapılan itirazlar, raporu kusurlandıracak nitelikte görülmemiştir.
Bu durumda; "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi" sınırlarının değiştirilmesine ilişkin oluşturan ön çalışma ve etütlerin yeterli içerikte olmadığı, sınır değiştirme işleminin gerekçesinin belirsiz olduğu, alanın jeolojik yapısı, maden potansiyeli ve termal su kapasitesinin tespiti hususunda yeterli inceleme ve araştırmanın yapılmadığı, diğer taraftan yapılmak istenilen madencilik faaliyetinin, ilan edilen turizm merkezi sınırları içinde sürdürülmesinin alana olumsuz etkisi olmayacağının bilirkişi raporuyla ortaya konulması karşısında, dava konusu Kültür ve Turizm Bakanlığı işlemi ile Bakanlar Kurulu Kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan, davalılardan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından verilen ve 27/07/2020 ve 23/03/2021 tarihlerinde Danıştay Genel Yazı İşleri Müdürlüğü kaydına giren, 23/06/2020 tarihli, E:2019/2586 sayılı yürütmenin durdurulması kararına ve savcı düşüncesine itiraz dilekçelerinde, her ne kadar, 13/09/2019 tarihli, 30887 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 12/09/2019 tarihli, 1532 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla; Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi sınırlarının yeniden belirlenerek daraltıldığı belirtilmek suretiyle, dava konusu maden sahasının, söz konusu Cumhurbaşkanı Kararından sonra herhangi bir Turizm Merkezi ve/veya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi sınırları içerisinde kalmadığı iddia edilmiş ise de, dava konusu işlemlerin, kural olarak, işlem tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümleri gereğince ve o tarihteki fiili ve hukuki durumları dikkate alınmak suretiyle yargısal denetimi yapıldığından, söz konusu iddia kabul edilmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararının "Kütahya Ilıca Harlek Termal Turizm Merkezi"ne ilişkin kısmı ile davacının 05/09/2016 tarihli başvusunun zımnen reddine ilişkin işlemin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 30/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.