BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi 2022/1663 Esas 2022/1359 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
14. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2022/1663
KARAR NO: 2022/1359
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
İ S T İ N A F K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ: BAKIRKÖY 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 16/05/2022
NUMARASI: 2021/1125 E. - 2022/541 K.
DAVANIN KONUSU: Zayi Belgesi Verilmesi
Zayi belgesi verilmesi davasının ilk derece mahkemesince yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerle davanın reddine dair verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine Dairemize gönderilmiş olan dava dosyası incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; müvekkili firma çalışanlarının bilinmeyen tarihte şirket içerisindeki bir çok eşyayı çalarak, bilgisayar ortamında kayıtlı verilerini sildiklerini, çalışanların haksız eylemleri nedeniyle müvekkilinin tüm ticari defterlerinin, e-defterleri, pay defterleri, faturaları, çek koçanları, envanter defterleri, muhasebesel defter ve belgelerinin, dokümanlarının, server şifreleriin, vergiye esas belgelerinin ve sair her türlü belgelerinin zayi olduğunu ileri sürerek, geçmiş yıllara ait tüm ticari defterler, e-defterler, pay defterleri, faturalar, çek koçanları, envanter defterleri, muhasebesel defter ve belgeler, dokümanlar, server şifreleri, vergiye esas belgeler ve sair her türlü belge ve evrakların zayi olduğunun tespiti ile zayi belgesi verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; "...Davacı tarafça şirket çalışanları tarafından bilinmeyen tarihte bir çok evrakın çalındığı ve verilerin silindiğinden bahisle tüm belge ve evrakların zayi olduğuna karar verilmesi talep edilmiş ise de tacir olan davacının defter ve belgelerini özenle saklama yükümlülüğü olduğu, ne zaman nasıl çalındığına ilişkin bilgi verilmeden tüm evrakların zayi kararı verilemeyeceği, dava dilekçesinde hırsızlıktan bahsettiği halde farklı suçlardan yürütülen soruşturma dosyasından bahsedildiği bu hali ile özen yükümlülüğüne aykırı davranarak defter ve belgelerin tamamının zayi kararı talep edilemeyeceği kabul edilmiş ve davanın reddine..." gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir. Bu karara karşı, davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ Davacı vekili, istinaf başvuru dilekçesinde özetle; Müvekkili şirketten bir çok eşya çalındığından ve bilgisayar ortamında kayıtlı veriler silindiğinden, müvekkil şirkette bulunan tüm ticari defterler, e-defterler, pay defterleri, faturalar, çek koçanları, envanter defterleri, muhasebesel defter ve belgeler, dokümanlar, server şifreleri, vergiye esas belgeler ve sair her türlü belge ve evraklar zayi olması nedeniyle iptalinin istenildiğini; Müvekkili şirket yetkilisinin bir kısım kişiler aleyhine tehdit, dolandırıcılık, yağma, şantaj, iftira, kişilerin sükununu bozma ve tehdit suçlarından yaptığı şikayet nedeniyle İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının 2021/122005 soruşturma numaralı dosyası ile soruşturma yürütülürken, İstanbul 5. Sulh Ceza Hakimliğince kısıtlama kararı verildiğini, müvekkilinin uzun süredir işlenen bu suçların mağduru olduğunu, bu eylemlerin öğrenilmesi üzerine 12.08.2021 tarihinde suç duyurusunda bulunulduğunu, bu suçu işleyen kişilerle birlikte hareket eden şirketin eski çalışanlardan muhasebe işlerinden sorumluları ile bilgi işlemden sorumluçalışanların aynı dosyada şüpheli olarak yer aldığını, bu kişilerce müvekkiline zarar vermek amacıyla, müvekkil şirkete ait zayi talep edilen belgelerin çalındığının düşünüldüğünü, anılan çalışanların şirketten ayrıldıktan sonra diğer sanıklara ait şirkette çalışmaya başladıklarını; Dava dilekçesinde kısa açıklamalar yapılmakla birlikte ceza soruşturmasında gizlilik kararı kaldırıldıktan sonra, soruşturma dosyasının incelenmesinin istenildiğini, ancak mahkemece bu dosyanın incelenmediğini, anılan dosyanın incelenmesi halinde zayi kararı verilmesi istenen evrakların organize bir şekilde yağma, dolandırıcılık gibi bir çok suça konu olduğunun görülebileceğini, mahkemece hiçbir araştırma yapılmadan, delillere başvurularak inceleme yapılmadan özen yükümlülüğüne aykırılıktan davanın reddedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Organize Suçlar Savcılığı nezdinde on aya yakın inceleme yapılmasına karşın, müvekkili şirketin özen yükümlülüğüne aykırı davranıldığının kabul edilmesinin hatalı olduğunu; Soruşturma dosyasındaki gizlilik kararının kaldırılmasından sonra dosya numarasının mahkemeye bildirildiğini, zayi olduğu belirtilen belgelerin açıkça belirtilerek açıklama dilekçesinin mahkemeye sunulduğunu, Bu nedenlerle ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasına ve davanın kabulüne, karar verilmesini istemiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE Dava, hukuki niteliği itibariyle, TTK'nın 82/7. maddesi uyarınca zayi belgesi verilmesi istemine ilişkin bir çekişmesiz yargı işidir. İlk derece mahkemesince, yukarıda açıklanan gerekçeyle davanın reddine karar verilmiş; bu karara karşı, davacı vekili tarafından, yasal süresi içinde istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK'nın 355. maddesi uyarınca, ileri sürülmüş olan istinaf başvuru nedenleriyle ve kamu düzenine aykırılık yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Davacının talebi, TTK'nın 82/7. maddesi uyarınca açılmış bir zayi belgesi verilmesi talebi olup anılan yasal düzenlemede, yasada düzenlenen ve benzeri nedenlerle zayi olan defterlerin zayi olması halinde zayi belgesi verilebileceği düzenlenmiştir. Mahkemece, ticari defterlerin hangi tarihte ve ne şekilde zayi olduğuna ilişkin bilgi verilmediği ve dava dilekçesinde hırsızlıktan bahsedilmesine karşın, beyan dilekçesinde farklı suçlara ilişkin şikayet dilekçesinden bahsedildiği, talep ve dava konusu defter ve belgelerin muhafazasında özensiz davranıldığı, davacının ticari defterlerini korumak için gerekli önlemleri almadığı kabul edilerek karar verilmiştir. Zayi belgesi verilmesi talebi, çekişmesiz yargı işi olup HMK'nın 385/2. maddesi uyarınca re'sen araştırma ilkesine tabidir. Mahkemenin re'sen araştırma yapması gerektiği hususu TTK'nın 82/7. maddesinde de açıkça belirtilmiştir. HMK'nın 27. maddesinde düzenlenen hukuki dinlenilme hakkı, açıklama ve ispat hakkını ve mahkemenin bu açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve karaların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini de kapsar. Davacı tarafından gösterilen delillerin toplanarak, gerekirse re'sen araştırma ilkesi çerçevesinde ceza soruşturma evrakları da incelenerek talebin değerlendirilmemesi hukuki dinlenilme hakkını ihlal eder niteliktedir. Bu durumda Mahkemece yapılması gereken, davacının sunduğu ceza soruşturmasının getirtilerek incelenmesi ve yasa maddesinde zayi hallerinin sınırlı olarak sayılmadığı gözetilerek dosyaya sunulan tüm deliller değerlendirilmek ve re'sen araştırma ilkesi doğrultusunda deliller toplanmalı, zayi olduğu ileri sürülen defterleri ilişkin tasdik bilgileri ilgili noterliklerden, diğer basılı evraklara ait bilgilerin ilgili matbaalardan getirildikten sonra, talebe konu hangi belgelerin tacir tarafından saklanması zorunlu belgelerden olduğu hususunda gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılıp, rapor alındıktan sonra davacı talebinin esası hakkında bir karar vermekten ibarettir. Açıklanan bu gerekçelerle, HMK'nın 353/1.a.6. maddesi uyarınca dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılarak dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine dair aşağıdaki karar verilmiştir.
KARAR: Yukarıda açıklanan gerekçelerle;1-HMK'nın 353/1.a.6. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılmasına, 2-Yukarıdaki açıklamalar ışığında davanın yeniden görülmesi için dosyanın, kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilmesine, 3-Davacı tarafından yatırılan istinaf peşin karar harcının, karar kesinleştiğinde ve talep halinde, ilk derece mahkemesince iadesine, 4-Davacı tarafından yapılan kanun yolu giderlerini kendi üzerinde bırakılmasına dair; HMK'nın 353/1.a maddesi uyarınca dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda, oy birliğiyle ve kesin olarak karar verildi. 20.10.2022
KANUN YOLU: HMK'nın 353/1.a maddesi uyarınca karar kesindir.