Danıştay 10. Daire 2020/5169 Esas 2021/5972 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/5169
Karar No : 2021/5972

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- ... Defterdarlığı
... Dairesi Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, İstanbul ili, Eyüpsultan ilçesi, ... Mahallesinde bulunan ... pafta, ... ada, .... parsel sayılı, mülkiyeti Hazineye ait olan ve 160/202 hissesi, 4706 sayılı Kanun hükümleri uyarınca hak sahiplerine satılmak üzere Eyüp Belediye Başkanlığı'na devredilen taşınmazın hak sahibi sıfatıyla tarafına satışına ilişkin ... tarih ve ... sayılı encümen kararının iptaline ve söz konusu 160/202 hissenin Hazineye iadesine ilişkin Eyüpsultan Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararının ve İstanbul Defterdarlığı Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığının ... tarih ve ... yevmiye numaralı işlemi ile ... tarih ve ... yevmiye numaralı işleminin iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince; İstanbul ili, Eyüpsultan ilçesi, ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın 160/202 hissesinde davacı ... ve dava dışı ...'ın hak sahibi olduklarına ilişkin ihtilaf bulunmadığı, her ne kadar dava konusu işlem, 31/12/2000 tarihinden sonra taşınmaz üzerindeki yapı bulunmadığından bahisle tesis edilmiş ise de, 4706 sayılı Kanun'un 5. maddesinin 6. fıkrasında, Hazineye ait taşınmazlardan, üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce yapılanma bulunanlarının hak sahipleri ve kanuni-akdi haleflerine satımının öngörüldüğü ve satışın usulüne ilişkin düzenlemeler getirildiği, anılan maddede yalnızca 31/12/2000 tarihinden önce yapı bulunması ve bu yapıya ilişkin hak sahipliğinin belgelenmesi şartlarına yer verildiği, bu durumda, dava konusu taşınmaz üzerinde yer alan yapıların yıkılmış ve kullanılmayacak vaziyette olduğunun tespitinin, 31/12/2000 tarihinden önce yapıldığı anlaşılan yapının hak sahiplerine satışına engel teşkil etmeyeceği, taşınmazın satışına ilişkin encümen kararının iptaline ve taşınmazın Hazine adına iadesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığı; öte yandan, Defterdarlık Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığının ... tarih ve ... yevmiye numaralı, ... tarih ve ... yevmiye numaralı işlemleri dava konusu edilmiş bulunmakla birlikte, anılan işlemlerin davacı tarafından dosyaya sunulmadığı gibi davalı idare kayıtlarında da yer almadığı anlaşıldığından, bu iki işlem bakımından hüküm kurulamadığı gerekçesiyle dava konusu belediye encümeni kararının iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI :
Davalı İstanbul Defterdarlığı Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı tarafından, 4706 sayılı Kanun uyarınca satışın yapılabilmesi için 31/12/2000 tarihinden önce yapılmış bir yapının bulunmasının yeterli olmadığı, anılan yapının başvuru tarihi itibariyle taşınmazın üzerinde mevcut olmasının da gerektiği, yapı sahibinin kusuru olmadan yıkılan taşınmazların ise satışının mümkün olabileceği, davaya konu taşınmazda 14/11/2007 tarihinde yapılan tespitte taşınmazın boş ve işgalsiz (yıkılmış bina enkazı) olduğu, herhangi bir fiili kullanımın olmadığı tespit edildiğinden, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.
Davalı ... Belediye Başkanlığı tarafından, Maliye Hazinesinin taleplerinin aksine bir işlem tesis etmelerinin mümkün olmadığı, 4706 sayılı Kanun'a göre satış yapılabilmesi için taşınmazın fiilen kullanılıyor olması gerektiği, aksi yorumun Kanun'un amacına aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...

DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden;
1- İstanbul ili, Eyüpsultan ilçesi, ... Mahallesinde bulunan, ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın 42/202 hissesi Hazine adına, 160/202 hissesi ... adına kayıtlı iken, 4706 sayılı Kanun'un Geçici 4. maddesi uyarınca İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü ile İstanbul Defterdarlığı Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı arasında yapılan takas işlemi neticesinde 160/202 hissesinin de Hazine adına tescil edildiği,
2- Hazineye intikal eden 160/202 hissesinin, davalı idareler arasında imzalanan protokolle, taşınmaz üzerinde 31/12/2000 tarihinden sonra yapılanma olması veya üzerinde bulunan yapının kat adedinde ve niteliğinde 31/12/2000 tarihinden sonra değişiklik olması hallerinde taşınmazın satışı yapılmayarak derhal Hazineye iade edileceğine de yer verilerek hak sahiplerine satış amacıyla 03/07/2007 tarihinde davalı Belediyeye devredildiği,
3- Davalı Belediyece satış işlemlerine başlanılarak ... tarih ve ... sayılı encümen kararı ile taşınmazın, hak sahibi oldukları anlaşılan ... ve davacı ... 100.960,00 TL bedelle satışına karar verildiği,
4- Davalı Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı elemanlarınca dava konusu taşınmazda 14/11/2007 tarihinde yapılan tespit ile taşınmazın boş ve işgalsiz olduğunun (yıkılmış bina enkazı), üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce binalar mevcut iken, tespit tarihinden yaklaşık 6 ay önce binaların yıkıldığının, herhangi bir fiili kullanımın olmadığının belirlendiği,
5- Davalı Defterdarlık Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı ile ... tarih ve ... sayılı yazılarında, 14/11/2007 tarihinde yapılan denetimlerde taşınmaz üzerinde yer alan yapıların yaklaşık altı ay önce yıkıldığının ve mevcut fiili bir kullanımın olmadığının tespit edildiği belirtilerek Kanunda hak sahiplerine satış için öngörülen koşulların bulunmadığından bahisle taşınmazın iadesinin istenildiği,
6- Bunun üzerine Eyüpsultan Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararı ile taşınmazın satışına ilişkin ... tarih ve ... sayılı encümen kararının iptaline ve taşınmazın Hazineye iadesine karar verilmesi sonucu bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 5. maddesinin, dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan haliyle 5. fıkrasında, "Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki Hazineye ait taşınmazların satış bedellerinin tahsil edilen kısmından öncelikle yerinde muhafaza edilemeyen yapıların tasfiyesinde kullanılmak şartıyla % 10'u, ilgili belediyelerin 20.7.1966 tarihli ve 775 sayılı Kanun hükümlerine göre oluşturulan fon hesabına aktarılır. Kalan kısmından ise ilgili belediyeye % 30, varsa büyükşehir belediyesine % 10 oranında pay verilir. Belediye mücavir alan sınırları dışındaki köylerde bulunan Hazine taşınmazlarının satış bedellerinin tahsil edilen kısmından, % 25 oranında; dörtte biri ilgili köy tüzel kişiliğine ödenmek ve kalanı diğer köylere götürülecek hizmetlerde kullanılmak üzere, il özel idarelerine pay verilir. Bu paylar tahsilini takip eden ayın yirmisine kadar ilgili idarelerin hesaplarına aktarılır. Belediyelere veya köy tüzel kişiliklerine yapılan satış ve devirlerden elde edilen gelirler ile özel ödenek kaydedilen satış gelirlerinden pay verilmez." hükmüne; 6. fıkrasında, "Belediye ve mücavir alan sınırları içinde olup Bakanlıkça tespit edilecek alanlarda bulunan, Hazineye ait taşınmazlardan, 31.12.2000 tarihinden önce üzerinde yapılanma olanlar; öncelikle yapı sahipleri ile bunların kanunî veya akdi haleflerine satılmak ya da genel hükümlere göre değerlendirilmek üzere ilgili belediyelere bedelsiz olarak devredilir. Bu şekilde devredilen taşınmazlar, haczedilemez ve üzerinde üçüncü kişiler lehine herhangi bir sınırlı ayni hak tesis edilemez. Bu taşınmazlar belediyelerce öncelikle talepleri üzerine yapı sahipleri ile bunların kanunî veya akdi haleflerine, rayiç bedel üzerinden doğrudan satılır. Bu suretle yapılacak satışlarda satış bedeli, en az dörtte biri peşin ödenmek üzere üç yıla kadar taksitlendirilebilir. Taksit tutarlarına kanunî faiz oranının yarısı uygulanır. Taksitle satışa esas bedel ile taksit süresi ve sayısını belirlemeye belediyeler yetkilidir." hükmüne; 7. fıkrasında, "Bu taşınmazlardan gerekli olanlar için öncelikle imar planları veya imar uygulaması yapılır. Belediyelerce imar planı ve/veya imar uygulaması yapılmadan kadastral parsel üzerinden yapılan satışlarda, düzenleme ortaklık paylarına ilave olarak, satışı yapılan arazinin düzenlemeden önceki yüzölçümünün % 20'sinin, satış bedelinden aynı oranda düşülmek kaydıyla eğitim ve sağlık tesisleri ile diğer resmî tesis alanları için ayrılabileceğine ve bu amaçla ayrılan alanların bedelsiz ve müstakil parsel şeklinde Hazine adına resen tescil edileceğine dair tapu kütüğüne şerh konulur." hükmüne; Kanun'a 4916 sayılı Kanunla eklenen dava konusu işlem tarihi itibariyle yürürlükte olan haliyle Geçici 4. maddesinde de, "Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya mazbut vakıflar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait, üzerinde toplu yapılaşma bulunan taşınmazlar, Hazineye ait taşınmazlar ile trampa edilebilir. Trampaya ilişkin usul ve esaslar taşınmaz maliki veya idare ve temsil eden kamu kurum ve kuruluşunun bağlı, ilgili veya ilişkili olduğu Bakanlık ile Maliye Bakanlığı arasında düzenlenecek protokolle belirlenir; bu belirlemede, trampaya konu taşınmazların rayiç değerleri esas alınır ve trampa kapsamındaki taşınmazlara ilişkin olarak açılmış olan men-i müdahale ve kâl davaları ile icra takipleri protokolün düzenlenmesi ile trampa işlemleri sonuçlanıncaya kadar durur.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğüne veya mazbut vakıflar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait, üzerinde toplu yapılaşma bulunan taşınmazların, Hazineye ait taşınmazlar ile trampa edilebileceği ve bu taşınmazların mülkiyetinin Hazineye devrini müteakip üzerinde yapıları bulunan kullanıcılara satılmak ve ekonomiye kazandırılmak üzere ilgili belediyeye devrinin öngörüldüğü, trampaya ilişkin usul ve esasların taşınmaz maliki veya idare ve temsil eden kamu kurum ve kuruluşunun bağlı, ilgili veya ilişkili olduğu Bakanlık ile Maliye Bakanlığı arasında düzenlenecek protokolle belirleneceği belirtilmek suretiyle de hangi taşınmazların satılacağı konusunda idarelere takdir yetkisi tanındığı görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davalı idareler arasında imzalanan protokolde, taşınmaz üzerinde 31/12/2000 tarihinden sonra yapılanma olması veya üzerinde bulunan yapının kat adedinde ve niteliğinde 31/12/2000 tarihinden sonra değişiklik olması hallerinde taşınmazın satışı yapılmayarak derhal Hazineye iade edileceğine yer verildiği; davalı Avrupa Yakası Milli Emlak Dairesi Başkanlığı elemanlarınca dava konusu taşınmazda 14/11/2007 tarihinde yapılan tespit ile de taşınmazın boş ve işgalsiz olduğunun (yıkılmış bina enkazı), üzerinde 31/12/2000 tarihinden önce binalar mevcut iken, tespit tarihinden yaklaşık 6 ay önce binaların yıkıldığının, herhangi bir fiili kullanımın olmadığının tespit edildiği görülmektedir.
Bu durumda, dava konusu taşınmazda 31/12/2000 tarihinden önce yapı bulunduğu sabit olsa da; 31/12/2000 tarihinden sonra taşınmaz üzerinde bulunan yapının niteliğinde değişiklik olduğu tespit edildiğinden, taşınmazın, yukarıda anılan protokol kapsamında satılamayacak taşınmazlar arasında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yönünde verilen Mahkeme kararında hukuka uyarlık bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30/11/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.