Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/569 Esas 2022/1341 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 31. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 24. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, dava konusu ... Personel Hizmeti A.Ş.’nin ... Belediyesi’ne ait bir Belediye iktisadi teşekkülü olduğunu, İşkolları Yönetmeliği’nin ekli işkolları listesinde 20 numaralı "Genel İşler" işkolu başlığı altında belediye hizmetlerinin sınıflandırıldığını, işkollarının kapsamını gösteren cetvelde belediye hizmetlerinin tümünün Genel İşler işkolunda kodsuz olarak yer aldığını, buna göre kanunlarla belediyelere verilen görevler ile belediyenin üstlendiği bütün diğer işlerin "Genel İşler" işkolu kapsamında olduğunu, belediye şirketlerinin hukuki dayanağının 5393 sayılı Yasanın 70. maddesi ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Yasasının 26. maddesi olduğunu, bu düzenlemelere göre belediyelerin kendi görev ve hizmet alanlarında faaliyet göstermek için belediye şirketleri kurabileceklerini, dava konusu şirketin de bu kapsamda kurulan belediye hizmeti veren bir şirket olduğunu, Bu durumda Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın dava konusu işleminin hukuka ve usule aykırı olduğunu, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın 2020/86 karar sayılı işkolu tespitinde ... Personel Hizmetler A.Ş.'ye ait üç farklı SGK sicil numaralı işyerinin işkolu tespitinin yapıldığını, bir tanesi haricinde kalan işyerlerinin “Genel İşler” işkolu kapsamına alındığını, tüm bu işyerleri İşkolları Yönetmeliği gereğince “Belediye Hizmeti” ifa ediyor olmasına rağmen dava konusu ... SGK Sicil numaralı işyerinin 19 sıra numaralı “Savunma ve güvenlik” işkolunda yer aldığının tespiti yönündeki kararın hukuka aykırı olduğunu, güvenlik hizmetlerinin belediyelerin bünyesindeki bina ve tesislerin güvenliğinin sağlanmasından ibaret olduğunu ileri sürerek 25.07.2020 tarih 31196 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın 2020/86 karar Sayılı ... Personel Hizmeti A.Ş.’ye ait ... SGK sicil numaralı işyerlerindeki işkolu tespit kararının iptaline, ilgili işyerinin İşkolları Yönetmeliğinin 20 sıra numaralı “Genel İşler” işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Cevap veren davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
İşkolu, toplu iş hukukumuzun en önemli kavramlarındandır. 6356 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. Bu anlamda toplu iş hukukumuzda işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesinin kabul edildiği ve işkolu kavramı ile sendikaların hukuki olarak faaliyet sınırının belirlendiği ifade edilebilir.
6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu tespiti ve bu tespite karşı dava açma hakkının düzenlendiği 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017- 7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” şeklindedir.
İşkolu kavramı ile çalışma yaşamında benzer nitelikte olan faaliyet türleri gruplandırılmak suretiyle tasnif edilmektedir. Hukukumuzda, bu suretle oluşturulan işkolu sayısı yirmi olarak belirlenmiştir.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2 nci maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir (ŞAHLANAN, Fevzi: Toplu İş Hukuku, ... 2020, s.50; TUNCAY, A. Can/SAVAŞ KUTSAL, Burcu: Toplu İş Hukuku, ... 2019, s.50).
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta; ... tarafından 25/07/2020 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan karar ile “... Personel Hizmeti A.Ş.’nin ... Belediyesinin bir şirketi olduğu, işverenliğe ait 1059017.034 ve 1136825.034 SGK sicil no’lu işyerlerinde belediye hizmetleri kapsamındaki işlerin yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı "Genel işler" işkolunda yer aldığı, ... SGK sicil no’lu işyerinde özel güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı "Savunma ve güvenlik" işkolunda yer aldığı”na dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
Dava konusu işyeri ise sadece ... SGK sicil no’lu işyeridir.
Tespit konusu işyerlerinin ait olduğu işveren şirketin tek pay sahibinin ... Belediyesi olduğu ve buna göre şirketin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70 inci maddesi kapsamında belediye şirketi olduğu anlaşılmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70 inci maddesine göre ise “Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usûllere göre şirket kurabilir.”
Diğer taraftan İşkolları Yönetmeliğine göre de “Belediye hizmetleri” 20 sıra numaralı “Genel işler” işkoluna dahildir.
Açıklanan düzenlemeler karşısında belirtmek gerekir ki, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin “Genel işler” işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir.
Diğer taraftan, dosya kapsamında mevcut deliller ve iş müfettişi raporundaki tespitlere göre, dava konusu işyerinde sadece özel güvenlik görevlilerin çalıştığı, bununla birlikte özel güvenlik görevlilerin sadece ... Belediyesine ait bina ve tesislerin güvenlik hizmetlerini yerine getirdikleri, ... Belediyesi dışında başkaca bir işyerine hizmet verilmediği anlaşılmaktadır. Bu tespitlere göre, (...) sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibariyle asıl işe yardımcı iş olarak değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” düzenlemesi yer almaktadır. İşkolları Yönetmeliği’nin 3 üncü maddesi de aynı doğrultudadır.
Bu maddi ve hukuki olgulara göre, belediye şirketi niteliğinde olan ... Personel Hizmeti A.Ş. işyerleri bakımından asıl işe yardımcı iş niteliğinde faaliyet yürütülen (...) sicil numaralı işyerinin de asıl işin dahil olduğu işkolu olan “Genel işler” işkolunda yer aldığı tartışmasızdır.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın KABULÜ ile ... tarafından 25/07/2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2020/86 sayılı işkolu tespit kararının “... SGK sicil no’lu işyerinde özel güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı "Savunma ve güvenlik" işkolunda yer aldığı”na ilişkin kısmının İPTALİNE,
3-... Personel Hizmeti A.Ş. işverenine ait ... SGK sicil no’lu işyerinin İşkolları Yönetmeliğinin 20 sıra numaralı “Genel işler” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 80,70 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 26,30 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile hazineye irad kaydına, davacı tarafından yatırılan 54,40 TL peşin harç ve 54,40 TL başvurma harcı olmak üzere toplam 108,80 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
5- Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 5.100,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 2.263,50 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
8-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 27/01/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.