Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/8 Esas 2022/1346 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili ile davalılardan ... vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde 01/09/2014 tarihinde bakımcı olarak işe başladığını ve 10/01/2015 tarihinde haksız olarak işten çıkarıldığını beyanla ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti ile ücret alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalıların Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, müvekkili idarenin ihale makamı olduğunu beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti. vekili, davacının işten kendi isteği ile ayrıldığını, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... San. Tic. Ltd. Şti. tarafından davaya cevap verilmemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, dosyadaki delillere ve bilirkişi raporuna dayanılarak yazılı gerekçe ile davacının ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti ile ücret alacağı taleplerinin kabulüne, hafta tatili ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı taleplerinin reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davacı vekili ile davalı ... vekili temyiz etmişlerdir.


Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının tüm, davalı ... vekilinin ise aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2- Taraflar arasında davalı ... ile diğer davalı işverenler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı, anahtar teslimi ile iş verilip vermediği noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 2/6 maddesi uyarınca, “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir.
Asıl iş, mal ve hizmet üretiminin esasını oluşturan iştir; bu iş doğrudan üretim organizasyonu içinde yer alır ve üretimin zorunlu unsurdur. Asıl işverenin faaliyet alanına göre belirlenir.
Yardımcı iş, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber, doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan, ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iştir.
Anahtar teslimi işten bahsedilmesi için; alt işverenin asıl işverenden aldığı işin, asıl işverenin sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşıması, işyerindeki üretimle ilgisinin olmaması veya asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmaması, verilen işin asıl iş yada yardımcı iş niteliğinde olmayıp, başkaca bağımsız bir iş olması gerekir.
İşin bir bölümünde işçi çalıştırmayan, işin tamamını anahtar teslimi ve ihale yolu ile başkasına devreden ve işten elini çeken kişi asıl işveren olarak nitelendirilemez. Görüldüğü gibi anahtar teslimi işte, işverenin asıl faaliyet alanı olan mal ve üretim alanı dışında bir yapım işi söz konusudur. Bu anlamda asıl işverenin faaliyet alanı olmadığı ve devamlılık göstermediği sürece anahtar teslimi sureti ile verilen yapım ve inşaat işleri, mal ve hizmet üretimine ilişkin işler olarak kabul edilemez. Zira bir kişinin faaliyet alanı yapım ve inşaat işi ise, bu zaten asıl iş kapsamında değerlendirilir. Asıl iş için ise mal ve hizmet üretim unsuru aranmaz.
Diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 36. maddesinde, “Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hakedişlerinden öderler” şeklinde kurala yer verilmiştir. Bu düzenlemeye göre ihale makamı, işçi ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol etmek durumundadır. Yapılacak olan kontrol ya da işçinin başvurusu üzerine ödenmeyen ücretlerin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, belli şartlarla ihale makamının sorumluluğu söz konusu olur.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise, işçilerin her hak ediş dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından fazlası hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düşmeyeceği öngörülmüştür. Yine ihale makamının kıdem ve ihbar tazminatı ile kullandırılmayan izinler sebebiyle herhangi bir sorumluluğu söz konusu değildir.
Yargıtay'ın kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre, anahtar teslimi suretiyle ihale edilen işlerde, kamu makamlarının fazla çalışma, hafta tatili ile bayram ve genel tatili alacakları yönlerinden sorumluluğu bulunmamaktadır (Yargıtay 9.H.D. 19.1.2010 gün 2009/12074 E, 2010/378 K.).

Dosya içeriğindeki bilgi ve belgeler ve özellikle davalılar ... ile ... İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti. arasında düzenlenen sözleşme hükümleri gereğince, ...'nün ... ... İçme Suyu Tesisleri İnşaatı kapsamındaki işleri, davalı ... İnşaat Turizm ve Ticaret Ltd. Şti.’ne ihale suretiyle yaptırdığı anlaşılmaktadır.
Bu halde davalı ... ihale makamı konumunda olup, davalı ...'nin sorumluluğunun İş Kanunu'nun 36. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Böyle olunca davalı ...'nün sorumluluğu 4857 sayılı İş Kanununun 36. maddesi uyarınca her hakediş döneminde ücret alacağının üç aylık kısmı ile sınırlıdır.
Somut uyuşmazlıkta, yukarıda yapılan açıklamalar uyarınca Mahkemece davalı ... ile diğer davalı şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle hüküm altına alınan ihbar tazminatı ve ücret alacağının davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verilmesi hatalıdır.
Mahkemece, davacının ücret alacağına ilişkin talebi davalı ...'nün sorumluluğu yönünden 4857 sayılı İş Kanununun 36. maddesi uyarınca her hakediş dönemi için üç aylık dönemi aşmamak üzere belirlenmeli ve sonucuna göre istekle ilgili karar verilmelidir.
SONUÇ:
Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 27.01.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.