Danıştay 8. Daire 2021/811 Esas 2021/5940 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/811
Karar No : 2021/5940

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...İşleri Genel Müdürlüğü - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Madencilik San. ve Tic. A. Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Balıkesir İli, Havran İlçesi hudutlarında, davacı şirket adına ...tarihinde verilen S:...sayılı IV. Grup arama(işletme talepli) ruhsatının iptaline ve IV. Grupta ihale programına alınmasına ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün ...tarih ve E:...sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı karar ile; uyuşmazlıkta, davacı şirketin arama süresinin sonunda yani 2010 yılı Haziran ayında işletme projesi için başvurmasına rağmen başvurusundan yedi yıl sonra dosyanın incelemeye alındığı, arama sahasına heyet yollandığı ve bu işlemlerden sonra da 2 yıl sonra dava konusu işlemin tesis edildiği, tesis edilen işleme gerekçe gösterilen heyet raporunda ise alınan 5 adet numuneye göre işletilebilir altın rezervinin tespit edilemediği sonucuna varıldığı hususunun dosyadan anlaşıldığı, olayda, davalı idare tarafından her ne kadar numune alınarak işletilebilir altın rezervinin tespit edilemediği belirtilmişse de, altın varlığının çıkarılma zorluğu da göz önüne alındığında, maden varlığı ve ekonomikliğinin net bir şekilde heyet tarafından ortaya konulmadığı bunun yanında davalı idare tarafından davacı şirketin proje başvurusunun yedi yıl sürüncemede bırakılarak başvurudan 9 yıl sonra arama ruhsatının iptal edilmesi ve ruhsat iptalinin tamamen başvurunun sürüncemede bırakılmasının sonucu olan, davacı şirket tarafından sahada herhangi bir faaliyet yapılmadığı sebebine dayandırılması davacı şirkete yüklenebilecek bir kabahat olarak görülemeyeceğinden S:...sayılı IV. Grup arama(işletme talepli) ruhsatının iptali ve IV. Grupta ihale programına alınmasına ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün ...tarih ve E:...sayılı işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, mahallinde yapılan inceleme ve alınan numunelerin analizine istinaden hazırlanan rapor uyarınca tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, davacının alınan numunelere ve yerlerine ilişkin bir itirazının bulunmadığı, kaldı ki, mahkemece idare heyeti tarafından yapılan tespitler yeterli görülmemiş ise bu kez mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaparak karar verilmesi gerektiği, eksik incelemeye ve hatalı değerlendirmeye istinaden karar verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı vekili tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile eksik incelemeye dayalı olarak verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Balıkesir İli, Havran İlçesi dahilinde ve davacı uhdesinde bulunan S:...sayılı 5 yıl süreli IV. Grup arama ruhsatı 28/06/2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Davacı şirket tarafından ...tarih, ...sayılı işletme projesi ile altın işletme ruhsatı ve altın işletme izin alanı talebinde bulunulmuş ise de davacının başvurusu davalı idarece zımnen reddedilmiştir.
Davacı şirket tarafından bu defa, 01/03/2017 tarihinde revize altın işletme projesi verilmiş, projeye istinaden davalı idarece görevlendirilen heyet tarafından maden mahallinde yapılan inceleme üzerine, heyet raporunda mahallinde yapılan tetkik tarihinde sahada madenciliğe yönelik herhangi bir faaliyetin olmadığı, işletme izni talep edilen alandan beş adet numune alındığı, yapılan analiz sonucunda sahadan alınan numunelerin analiz sonucunda sahada işletilebilir altın rezervi tespit edilemediğinden işletme projesinin uygun bulunmadığı belirtilmiştir.
Davacı tarafından analiz sonuçlarının yeterli gelmediğine binaen yeniden heyet talep edildiği, 10/08/2017 tarih, ...sayılı ek heyet görüşünde; sahada sondaj, yarma gibi çalışma yapılmadığı, numunelerin davacı şirket vekili tarafından gösterilen yüzeyde bulunan doğal mostralardan alınmış ve analiz sonuçlarında işletmeye elverişli tenöre rastlanmadığının ve projenin uygun bulunmadığının belirtilmesi üzerine Genel Müdürlüğe verilen işletme projesinin arza uygun olmadığından bahisle davacı uhdesinde bulunan S:...sayılı IV. Grup maden arama ruhsatının iptal edilerek IV. Grupta ihale kapsamına alınmasına ilişkin Enerji Ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün ...tarih ve E:...sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Madenler" başlıklı 2. maddesinde "...IV. Grup madenler ... c) Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum." olarak sayılmıştır.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "İşletme ruhsatı ve madenin işletilmesi" başlıklı 24. maddesi'nin 1'inci fıkrasında; "İşletme ruhsatı taleplerinde, I. Grup (b) bendi ve II. Grup (a) ve (c) bendi madenler için ihale bedelinin yatırılmasından itibaren iki ay içinde, diğer maden grupları için arama ruhsat süresi sonuna kadar, 6183 sayılı Kanunun 22/A maddesi kapsamında vadesi geçmiş borcunun bulunmaması şartıyla Genel Müdürlüğün bütçesine gelir kaydedilmek üzere işletme ruhsat taban bedeli ve işletme ruhsat bedeli yatırılarak, yetkilendirilmiş tüzel kişilerce maden mühendisinin sorumluluğunda hazırlanmış işletme projesi ve bu projenin uygulanabilmesi için gerekli olan mali yeterliliğine ilişkin belgelerin ve aktif edilmiş tebligata esas kayıtlı elektronik posta adresinin (KEP) veya kurumsal elektronik tebligat sistemi (e-Tebligat) adresinin ruhsat sahibi tarafından Genel Müdürlüğe verilmesi zorunludur. Aksi hâlde talep reddedilir ve ilgili saha ihalelik saha konumuna getirilerek ihale yolu ile ruhsatlandırılır. Projedeki teknik eksiklikler iki ay içerisinde Genel Müdürlük tarafından ruhsat sahibine bildirilir, eksiklikler yapılan bildirimden itibaren üç ay içinde tamamlanır. Eksikliklerini verilen sürede tamamlamayanlara 31.054-TL idari para cezası uygulanarak süre üç ay daha uzatılır. Bu süre sonunda projedeki teknik eksiklikleri tamamlamayanların talepleri kabul edilmez ve ilgili saha ihalelik saha konumuna getirilerek ihale yolu ile ruhsatlandırılır. Talebin kabul edilmemesi hâlinde yatırılan işletme ruhsatı taban bedeli iade edilmez, işletme ruhsat bedeli ise iade edilir. Taleplerin uygun görülmesi hâlinde bir ay içinde işletme ruhsatı düzenlenir." hükmü,
4'üncü fıkrasında; (Değişik dördüncü fıkra:14/2/2019-7164/17 md.) "Arama ruhsatlı sahalara, geçici tesis alanı ile arama süresince belirlenen görünür ve/veya muhtemel rezerv alanı üzerine, arama ruhsatının diğer kısımları taksir edilerek, işletme ruhsatı verilir. Ancak maden işletme faaliyetlerinin yapılması mümkün olmayan küçük alanlar içerecek şekilde
işletme ruhsatı düzenlenemez. Maden işletme faaliyetleri yapılamayacak nitelikte küçük alanlar içerir şekilde yapılan işletme ruhsat taleplerinde bu alanlar Genel Müdürlükçe ruhsattan taksir edilir. Taksir edilen küçük alan, taksir edildiği ruhsatın mücaviri sayılmaz...." hükmü yer almıştır.
21/09/2017 tarih ve 30187 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Yönetmeliği'nin 4. Maddesinin 1. fıkrasının (ş) bendinde; "Görünür rezerv: Kaynağın üç boyutu ile belirlenmiş olan ve bu boyutlar içerisinde sürekliliği konusunda en az risk taşıyan, jeolojik, madencilik, metalürjik, ekonomik, pazarlama, hukuki, çevresel, sosyal, mali etkenlerin altında ve günün şartlarında işletilebilir kısmı", (kk) bendinde ise; "Maden işletme projesi: Rezervi üç boyutlu olarak belirlenen bir maden yatağındaki madeni, bir termin planı dahilinde, teknolojik ve ekonomik olarak işletilmesi ile çevresel önlemleri alarak madenin kapanma sonrası rehabilitasyon planlamasını içeren Ek-14’de yer alan temel ve detay mühendislik projesi," olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, davacı şirketin işletme ruhsat talebinin reddedilmesi üzerine arama ruhsat süresi dolduğundan bahisle arama ruhsatının dava konusu işlem ile iptal edildiği göz önüne alındığında uyuşmazlığın çözümü için öncelikle davacı tarafından işletme ruhsatı almak amacıyla davalı idareye sunulan işletme projesinin arza uygun olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.
İdare Mahkemesince; işletme projesi ve eklerinin arza uygun olup olmadığına, işletme projesine konu madenin sahada bulunup bulunmadığına ilişkin keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmaksızın, eksik inceleme neticesinde verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Bu itibarla, eksik inceleme neticesinde verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 02/12/2021 tarihinde kesin olarak esasta oybirliği, gerekçede ise oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY :
X- Uyuşmazlıkta; davacı tarafından davalı idarenin arama süresinin bitiminden sonra uzun süre proje hakkında bir işlem tesis edilmediği iddiasında bulunulmuşsa da, davacı şirket tarafından da bu süre zarfında idarenin cevap vermemesi üzerine kanuni sürelerin bitiminden sonra sessiz kalma durumu zımmi ret olarak değerlendirilip hukuki olarak bir girişimde bulunulabilecekken davalı idarenin sessiz kalmasına karşı herhangi bir dava açılmadığı anlaşılmaktadır.
Bu hususun yanında davacı şirket tarafından her ne kadar yapılan ölçümlerin somut dayanağının olmadığı ileri sürülmekte ise de, davalı idare tarafından arazide yapılan denetim esnasında alınan ilk numunelere hiçbir itirazının olmadığı alınan numunelerdeki oranların işletme ruhsat projesi için uygun ve ekonomik olmadığının anlaşıldığı, arama ruhsatının isminden de anlaşılabileceği gibi arama faaliyetine yönelik bir ruhsat olduğu, dolayısıyla bu ruhsatın, arama faaliyetleri sonrasında işletme ruhsat hakkını doğrudan doğurması gibi bir sonuca ulaştırmayacağı, ekonomik seviyelerde maden rezervi bulunması halinde işletme hakkının doğacağı, yeterli miktarlarda rezerv bulunmaması nedeniyle işletme ruhsat hakkının doğmayabileceği açıktır.
Bu durumda, herhangi bir ihtirazi kayıt olmaksızın maden sahasından alınan numunelere göre alanda madencilik faaliyetlerinin yürütülmesinin ekonomik bulunmaması nedeniyle arama ruhsatının iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerekirken aksi yönde verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığından, anılan kararın bu gerekçe ile bozulması gerektiği görüşü ile temyize konu kararın eksik inceleme nedeniyle bozulması yönünde oluşan çoğunluk kararına katırlmıyorum.