Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/704 Esas 2022/1737 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 24. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... Anadolu 10. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili özetle; müvekkilinin 01.06.2015-13.07.2016 tarihleri arasında satış temsilcisi olarak 10.000,00 USD aylık ücretle çalıştığını, ton başına 2,00 USD prim aldığını ve çalıştığı süre boyunca 24.800 ton kömür satışı gerçekleştirdiğini, müşterilere giderken firmanın kendisine tahsis ettiği aracı kullandığını, bu süre boyunca sigorta kaydının yapılmadığını, primlerinin ödenmediğini, satış yaptığı bütün firmalardan satış karşılığı verilen bonoları/çekleri müvekkilinin teslim aldığını, çek alımı için düzenlenen yetki belgelerinin ibraz edildiğini, yetki belgesinde müvekkilinin TC'si ile birlikte toplamda 1.300.000,00 TL tutarındaki satış bedeline ait çek alımı için yetkilendirildiğinin açıkça görülebildiğini, bu durumun müvekkilinin davalının yanında çalıştığının kanıtı olduğunu, müvekkilinin çalıştığı dönem zarfında telefon ve mail üzerinden firma yetkili ve çalışanları ile iletişim kurduğunu, dava dışı ... Denim A.Ş. ile ... Madencilik arasında akdedilen ve kömür satış miktarlarını gösteren sözleşmenin müvekkilinin fiilen davalı ... Madencilik yanında çalıştığını gösterdiğini, kömür sektöründe yeni olan davalı firmaların müvekkilinin açtığı pazar olanakları ile kısa bir dönemde yol aldığını, müvekkilinin iş sözleşmesinin tek taraflı olarak 13.07.2016 tarihinde feshedilerek tazminatları ödenmeden işten çıkartıldığını, davalılardan ... Trans'ın taşeron sözleşmesi ile davalı ... Madencilik üretim tesislerinde kömürün ayrıştırılması ve paketlenmesi hizmeti verdiğini, müvekkilinin 2015 Haziran - 2016 Temmuz dönemi içerisinde maaşlarını düzenli olarak almadığını, şirketlerin gayri resmi işlerini yürüten ... tarafından dönem dönem ödemeler yapıldığını, müvekkiline çalıştığı süre boyunca izin kullandırılmadığını, asgari geçim indirim ücretinin ödenmediğini iddia ederek; kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret alacağı, prim alacağı, yıllık izin ücreti ve asgari geçim indirimi alacaklarının faiziyle birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. vekili özetle; davacının müvekkil şirket nezdinde çalışmadığını, müvekkil şirket ile herhangi bir ilgisi bulunmadığını, diğer davalının müvekkil şirketin taşeronu olduğu iddiasının asılsız olduğunu, davalılar arasında herhangi bir asıl-alt işverenlik ilişkisi bulunmadığını, talep edilen işçilik alacaklarına ilişkin işveren sıfatına haiz olmayan müvekkil şirkete husumet yöneltilmesinin mümkün olmadığını, kabul ve ikrar anlamına gelmemek kaydı ile davacının ücret ve prim iddiasının fahiş olduğunu, asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunun kabulü halinde alt işveren sıfatına sahip olduğu ileri sürülen ... Şirketi sorumluluğunun da ispatlanması gerektiğini savunarak, davanın reddini talep etmiştir.
Davalı ... Şirketi, usulüne uygun tebligata rağmen davaya cevap vermemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak; tanık beyanlarının davacının davalıların işinde çalıştığını ispata yeterli olmadığı, davacı vekilinin hizmet tespiti davası da açmadığı, davacının davalıların işçisi olduğunu, iddia ettiği şekilde belirtilen tarihlerde çalıştığını ispatlayamadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu :
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, taraflar arasındaki sözleşmeye, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki bendin dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Somut uyuşmazlıkta; davacı 01.06.2015-13.07.2016 tarihleri arasında davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. nezdinde satış temsilcisi olarak 10.000,00 USD aylık ücretle çalıştığını, ton başına 2,00 USD prim aldığını ve çalışma süresi boyunca sigorta kaydının yapılmadığını, primlerinin ödenmediğini, davalılardan ... Madencilik San ve Tic Şti.nin de taşeron sözleşmesi ile davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. üretim tesislerinde kömürün ayrıştırılması ve paketlenmesi hizmetini verdiğini iddia etmiştir. Davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. ise; davacının şirketleri nezdinde çalışmadığını, müvekkil şirket ile herhangi bir ilgisi bulunmadığını, diğer davalının müvekkil şirketin taşeronu olduğu iddiasının asılsız olduğunu, davalılar arasında asıl - alt işverenlik ilişkisi bulunmadığını savunmuştur.
Dosyada mübrez belgeler incelendiğinde; davacının davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. kömür sattığı iddia edilen müşterilerden çek alımına dair, davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından yetkilendirildiğine dair yetki belgesi ile davacının müşterilerden teslim aldığı çeklerin teslim tutanak örneği dosyada olup bu belgelerde çek fotokopileri üzerine el yazısı ile “Teslim Ettim ...” yazılmış imzalanmıştır. Davacının kendi mail adresi olduğunu iddia ettiği adres üzerinden davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. çalışanları ile yazışmalar yapılmış olup, bu yazışmalarda; davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. yetkililerinin davacıya ve başka birimlere cari hesap ekstresi gönderdiği, mail yazışmalarının bazılarında davacının kömür satışı için alıcı firmalarla yazışmalar yaptığı, satış yapılan firmaların davacıya cevaben mail attığı, davacının bu firmalara yaptığı satış teklifleri yer almaktadır. Bu tekliflerin altında en son “... ...-EkoKömür” yazılı olduğu tespit edilmiştir. Davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. çalışanlarının davacı ile yaptığı yazışmaların bir kısmı ise; davacının kömür sattığı dava dışı kömür satılan firmalara fatura kesilmesi, ödemelerin yapılması veya firmaya ulaşılamaması gibi konuları kapsadığı anlaşılmıştır. Davacı adına kart vizit bulunmakla birlikte, şirket adı olarak davalı ... Madencilik San ve Tic Şti.nin adı yazılı olup bu kartvizit ile ilgili olarak tarafların beyanları ise bulunmamaktadır. Davacı davalı ... Şirketi adına kayıtlı olduğunu ve kendisine tahsis edildiğini iddia ettiği ... plakalı aracın yakış fişlerini sunmuş ancak davalı ... Şirketi davaya cevap vermediğinden bu husus da aydınlatılamamıştır.
Davacı çalışma süresi boyunca maaş alamadığını, şirketlerin gayri resmi işlerini yürüten ... tarafından dönem dönem ödemeler yapıldığını iddia etmiştir. Banka kayıtları incelendiğinde; ... adıyla bir çok kez havale yapılarak davacıya değişik meblağlarda ödeme yapıldığı tespit edilmiş, yine banka kayıtlarında 2016 yılının Ocak ayı ile 2017 yılının Mart ayları arasında Ssk maaş ödemesi şeklinde kayıtlanan maaş ödemeleri olduğu görülmüş ise de bu ödemelerin kim tarafından yapıldığı anlaşılamamış, İlk Derece Mahkemesince de irdelenmemiştir. Davacının davalı şirketler nezdinde çalışma iddiası ise 01.06.2015-13.07.2016 tarihleri arasındadır.
Davalı ... Madencilik Sanayi İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde; taraflar arasındaki uyuşmazlığın Borçlar Kanunu’nun 448 ve devamı maddesi hükümlerinde düzenlenen “pazarlamacılık sözleşmesi” kapsamında irdelenmesi gerektiğini savunmuştur. Kanununa göre pazarlamacılık sözleşmesi "pazarlamacının sürekli olarak, bir ticarî işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Ancak davalının bu savunması üzerinde de hiç durulmamıştır.
İlk Derece Mahkemesince; tanık beyanlarının davacının iddialarını ispata yeterli olmadığı, davacı vekilinin hizmet tespiti davası da açmadığı gerekçesiyle, davanın tümden reddine karar verilmiş ve Bölge Adliye Mahkemesince bu karar yerinde görülerek davacının istinaf başvurusu esastan reddedilmiş ise de; yukarıda da özetlenen delil durumu, davalının bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde davacı ile aralarındaki ilişkinin pazarlamacılık sözleşmesi olduğuna dair savunmaları ile tanık beyanları irdelenerek, gerekirse Hukuk Muhakemeleri Kanunu 31. maddesine göre, hakimin davayı aydınlatma yükümü gereği, dosyada mübrez mail dökümleri, banka kayıtlarında yer alan ödemeler, davacıya çek alımı konusunda verilen yetkiler, davacının kendisine tahsis edildiğini iddia ettiği araç ile yukarıda detayları açıklanan davacı adına düzenlenen kart vizit, davalılar arasındaki ilişkinin hukuki niteliği ve sair diğer hususlar ile ilgili olarak taraflara açıklama yaptırılıp, sonucuna göre davacının alacak talepleri hakkında bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile sonuca gidilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğininkararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 14.02.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.