Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/2300 Esas 2021/2874 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/2300
Karar No : 2021/2874


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Yol Yapı San. ve Tic. A. Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 20. maddesinin (r) bendi uyarınca davacı şirketin 139.503,00-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin …tarih ve …sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nin 13. maddesinin ihlal edildiğinden söz edilebilmesi için, söz konusu malzemenin hafriyat olduğunun ve işlenen fiillerin davacı tarafından gerçekleştirildiğinin tereddüte yer vermeyecek şekilde açık ve somut olarak tespitinin gerektiği, sadece hafriyat dökümü yapılan sahaya ilişkin fotoğraflara dayanılarak yapılan, ihlalin gerçekleştirildiği alanda hafriyat toprağı bulunduğuna dair bilgi içermeyen ve belirtilen hususları ihtiva etmeyen tespite istinaden davacıya idari para cezası uygulanmasına olanak bulunmadığı belirtilerek dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla;
Cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, idari para cezasına konu olan fiil kim tarafından işlenmiş ise, ceza sorumluluğunun da o kişiye ait olması gerektiği, bununla birlikte; her zaman düzenlenebilir nitelikte olan ve sadece taraflar arasında imzalanan, resmi bir şekilde düzenlenmeyen ve resmi kurumlara ibraz edilmeyen sözleşmenin idare tarafından bilinmesine olanak bulunmadığı, sözleşmenin adi yazılı şekilde düzenlenmiş olmasının geçerliliğini ortadan kaldırmamakla birlikte; araç sürücüsü tarafından denetim elemanlarına herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmemesi nedeniyle, sözleşmenin tarafı olmayan idarenin, idari para cezasını kiracıya (aracı işleten sıfatıyla) verebilmesinin, taraflar arasında düzenlenen ve resmi kurumlara ibraz edilen noter onaylı bir araç kiralama sözleşmesi veya finansal kiralama sözleşmesinde olduğu gibi özel siciline kaydedilmiş olması halinde mümkün olduğu,
Ayrıca, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı, hafriyat dökümü/taşınması işinin yapılabilmesi için bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınmasının zorunlu olduğu,
Uyuşmazlıkta, izinsiz hafriyat dökümünün davalı idarece somut olarak tespit edildiği, kira sözleşmesinin adi yazılı şekilde olduğu, gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediyesinden hafriyat taşıma ve dökümüne ilişkin izin alındığına dair bir belge ve belge bulunmadığı gibi davacı tarafından da herhangi bir bilgi belge ibraz edilmediği gerekçesiyle, istinaf başvurusunun kabulüne, …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 27/01/2021 tarih ve E:2019/10929, K:2021/656 sayılı kararıyla; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağı, davacı şirketin imzaladığı alt yüklenici sözleşmesi, Esenyurt Belediye Başkanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında yapılan yazışmalar ile çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin yol yapım sözleşmesine konu çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık, aksi yöndeki …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varılarak, …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; her ne kadar; yol yapım işi kapsamında Esenyurt Belediye Başkanlığı ile yapılan sözleşme dahilinde faaliyette bulunulmakta ve tespit tutanağında hafriyat döküm eyleminin yol yapım alanı dışında gerçekleştiğine yönelik bir husus yer almamakta ise de dava konusu işleme dayanak tespit tutanağında aracın dışarıdan getirdiği hafriyat toprağını dökerken fotoğraflanarak tespit edildiği hususunun yer aldığının anlaşıldığı, söz konusu faaliyet kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik de olsa, davaya konu cezanın; yol yapımı işi kapsamında çalışılan alandan çıkan hafriyat atığı nedeniyle değil dışarıdan getirilen hafriyat toprağı nedeniyle verildiği dikkate alındığında dava konusu hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesi eklenmek suretiyle istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddi yolundaki ilk kararda ısrar edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, döküme konu toprağın yapılan çalışmanın bir parçası olarak çevreyi kirletici bir sonuç doğurup doğurmadığı kriterinin esas alınması gerektiği, toprağın dışarıdan getirilmesinin sonucu etkileyen bir husus olmadığı, ısrar kararının emsal yargı kararlarına aykırı olduğu belirtilerek ısrar kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyize konu kararda bozma nedeni bulunmadığından, kararın onanarak temyiz isteminin reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından, İstanbul ili, Esenyurt ilçesi, …Mahallesi, … Sokak devamına (…fabrikası önü) davacı şirketin mülkiyetindeki …plakalı hafriyat kamyonu ile izinsiz olarak hafriyat döküldüğünün 02/07/2015 tarihli tutanak ile fotoğraflanarak tespit edilmesi üzerine, …tarih ve …sayılı işlem ile davacı şirket, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 139.503,00-TL idari para cezası ile cezalandırılmıştır.
Bunun üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; atığın, "herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade ettiği belirtilmiş; ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir." hükümlerine yer verilmiştir.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nin 8. maddesinde; il belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda ver verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmenin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği değerlendirmesi yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; "Esenyurt Genelindeki Yolların Bakım Onarımı ve Kışla Mücadelesinin Yapılması İşi" için Esenyurt Belediye Başkanlığı ile dava dışı …Madencilik İnş. Tic. ve San. A.Ş. ve Koloni İnşaat San. A.Ş. Ortak Girişimi arasında 17/02/2015 tarihinde sözleşme imzalandığı, anılan iş kapsamında çalıştırılmak üzere davacı şirket ile adı geçen Ortaklık arasında 02/05/2015 tarihli "Kamyon kiralama sözleşmesi" imzalandığı, gerek yol yapımına ilişkin sözleşmenin gerekse kamyon kiralama sözleşmesinin, dava konusu eylemi tespit eden 02/07/2015 tarihli tutanaktan önceki tarihli olduğu ve bu tarihte sözleşme sürelerinin henüz son bulmadığı, dava konusu işlemin dayanağı olan tespit tutanaklarında hafriyat dökümü eyleminin yol yapım işi alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda; 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre, özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökülmesi yasaklanmış ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin alınması yükümlülüğü olmakla birlikte; dava konusu işleme dayanak çevre denetim tutanağı, davacı şirketin imzaladığı alt yüklenici sözleşmesi, Esenyurt Belediye Başkanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı arasında yapılan yazışmalar ile çevre denetim tutanağında tespit edilen eylemin yol yapım sözleşmesine konu çalışma alanı dışında gerçekleştiğine ilişkin davalı idarece yapılmış herhangi bir tespitin de bulunmadığı dikkate alındığında; dava konusu işleme konu faaliyetin izinsiz olarak gerçekleştirildiğinden ve çevreyi kirletme sonucu doğurduğundan söz edilemeyeceğinden, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin ısrar kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulü, kararın kaldırılması, davanın reddi yolundaki …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 06/12/2021 tarihinde kesin olarak oyçokluğu ile karar verildi.



KARŞI OY

X- …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin temyize konu …tarih ve E:…, K:…sayılı ısrar kararının usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile ısrar kararının onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.