Danıştay 13. Daire 2018/1945 Esas 2021/4173 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/1945
Karar No:2021/4173

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Kurumu
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : .. Petrol Uluslararası Taşımacılık İhracat İthalat
Tekstil Turizm İmalat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : .. Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: LPG otogaz bayilik lisansı sahibi davacı şirketin, 2012 yılı içerisinde muhtelif tarihlerde sözleşmeli dağıtıcısı dışında LPG ikmali yaptığının tespit edildiğinden bahisle 5307 sayılı Kanunun 16. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinin 1 numaralı alt bendi uyarınca 339.814,00-TL idari para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; davacı şirket nezdinde yapılan denetimde, muhtelif tarihlerde ... Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti'ye akaryakıt ikmalinde bulunulduğu, her iki istasyonda da dolum yapıldığı ve fakat sadece birine fatura kesildiğinin tespit edildiğinden bahisle 5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendinin 1 numaralı alt bendi uyarınca 339.814,00 TL idari para cezası uygulandığı; her ne kadar davacı tarafından, ... Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.'ne ait 9 araç ve kendilerine ait olan 3 araç olduğu, karşılıklı olarak birbirlerinden yakıt aldıkları, depolarına yakıt aktarmadıkları, ... Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. adına fiş kestikleri, ancak anılan şirketin muhasebeyi basitleştirmek adına tüm fişleri iptal ederek tek bir fatura düzenlediği iddia edilmiş ise de, soruşturma raporunda yer alan bilgi ve belgelerden, fiş iptallerine ilişkin olarak vergi dairesinden kayıt istenildiği ve fakat buna ilişkin bir kayıt olmadığı, yine muhtelif tarihlerde kesilen fiş ve faturalarda alınmış olarak gözüken yakıt miktarının araç için alındığı iddiasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu, 2012 yılı otomasyon sisteminde mutabakatsızlığın tespit edildiği ve yine davacı tarafından da akaryakıt ikmali yapılmadığını ispatlayacak yeteri kadar bilgi ve belgeye yer verilmediği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; davalı idarece savunma öncesinde ön araştırma ve soruşturma sürecinin başlatılmadığı, sadece yazılı savunma süreci işletilerek idari para cezası verilmesine olanak sağlayan 30/08/2014 tarih ve 29104 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kuralının ise Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 24/02/2015 tarih ve E:2014/4482 sayılı kararı ile yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği göz önüne alındığında, 5307 sayılı Kanun'a ve ilgili Yönetmelikte öngörülen genel soruşturma usulüne uyulmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi yolundaki ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı sayılı kararının kaldırılmasına; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca esastan incelenen davada dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ön araştırma ve soruşturma prosedürünün işletilmesine gerek olmadığı, davacının yazılı savunması alınmak suretiyle tesis edilen işlemin mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, isnat edilen fiilin işlenmesinin imkânsız olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
LPG otogaz bayilik lisansı sahibi davacı şirketin 2012 yılı içerisinde muhtelif tarihlerde sözleşmeli dağıtıcısı dışında LPG ikmali yaptığının tespit edildiği ve bu durumun, 5307 sayılı Kanun'un 7. maddesinin birinci fıkrası ile ikinci fıkrasına aykırılık oluşturduğundan bahisle, aynı Kanun'un 16. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca, davacı hakkında 339.814,00-TL idarî para cezası uygulanmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı alınmış, anılan kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un "İdarî Para Cezaları, Yaptırımlar, Ön Araştırma, Soruşturma, Dava Hakkı ve Yönetmelik" başlıklı İkinci Bölümünde yer alan "İdarî para cezaları" başlıklı 16. maddesinde idarî para cezaları ile ilgili düzenlemelere yer verilmiş; "Ön araştırma, soruşturma ve dava hakkı" başlıklı 18. maddesinde ise, Kurulun re'sen veya kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetler üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar vereceği; ön araştırma ve soruşturmada takip edilecek usûl ve esasların, Kurum tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
Anılan yetkiye dayanılarak hazırlanan 10/05/2006 tarih ve 26164 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 18-23. maddelerinde, ön araştırma ve soruşturma süreci düzenlendikten sonra, 24. maddesinin birinci fıkrasında, LPG piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma ve soruşturma sürecine gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, daire başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye on beş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunmasının alınacağı; daire başkanının, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunacağı, Başkanın, konuyu Kurul gündemine öncelikle alacağı; ikinci fıkrasında ise, Kurul'un, yazılı savunma ve konuya ilişkin daire başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını vereceği, ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın Kurul tarafından sabit görülmesi hâlinde, ilgili kanunlarda öngörülen ceza ve yaptırımların uygulanmasını kararlaştıracağı kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Hukukumuzda idarî yaptırım türleri, idarî para cezaları ve idarî tedbirler olarak sınıflandırılmaktadır. Nitekim, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 16. maddesinde, idarî para cezalarının yanı sıra idarî tedbirler de idarî yaptırım olarak kabul edilmiş, mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili yasalarda yer alan diğer tedbirler, idarî tedbir olarak tanımlanmıştır.
5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinde "idarî para cezaları", 17. maddesinde ise "lisans iptali" düzenlenmiştir. Gerek idarî para cezasının, gerek lisans iptalinin birer idarî yaptırım olduğunda duraksama bulunmamaktadır. Ancak, 5307 sayılı Kanun'da idarî para cezaları ile lisans iptali farklı usul ve esaslara bağlanmıştır. Bu bağlamda, 5307 sayılı Kanun'un idarî para cezaları dışındaki idarî yaptırımları (idarî tedbirleri) düzenleyen 17. maddesinde, lisans iptali için soruşturma yapılması zorunlu görülmüş olmasına rağmen, idarî para cezalarını düzenleyen 16. maddesinde, lisans sahibi olan ve olmayanlar yönünden herhangi bir ayrıma gidilmeden, soruşturma yapılması idarî para cezası verilebilmesinin ön koşulu olarak belirtilmemiştir. Bununla birlikte, idarî para cezalarının uygulanabilmesi için soruşturmanın zorunlu olmamasına karşılık, gerektiğinde soruşturma yapılabileceği de kuşkusuzdur.
Öte yandan, her ne kadar 30/08/2014 tarih ve 29104 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle açılan davalarda, Dairemizin muhtelif kararlarıyla, "...5307 sayılı Kanun'un 16. maddesinde idarî para cezası uygulanabilmesi için ön araştırma ve soruşturma prosedürü uygulanması zorunlu tutulmamış ise de; davalı idarece Kanun'un 18. maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelikle, idarî para cezaları bakımından da soruşturma yapılması gerektiği yönünde düzenleme getirildiği dikkate alındığında, Yönetmelikte öngörülen genel soruşturma usulünün idarî para cezaları bakımından da uygulanması gerektiği açık olup, bu usulün dışına çıkılarak yazılı savunma almak suretiyle idarî para cezası uygulanmasına imkân tanıyan dava konusu düzenlemenin idarî para cezası uygulanmasına ilişkin kısmında da hukuka uygunluk görülme(diği)..." gerekçesiyle yürütmenin durdurulması istemlerinin kabulüne karar verilmiş ise de, dava konusu Kurul kararının anılan yönetmelik değişikliğinin yürürlüğe girdiği 30/08/2014 tarihinden önce tesis edildiği dikkate alındığında, tesis edildiği tarih itibarıyla usule uygun olan Kurul kararının sonraki düzenlemeyle hukuka aykırı hâle gelmeyeceği açıktır.
Bu durumda, LPG Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 24. maddesi uyarınca yazılı savunma alınarak tesis edilen işlemin hukuka uygun olup olmadığı hakkında esasın incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, ön araştırma ve soruşturma prosedürü uygulanmadığından bahisle davanın reddi yolundaki Mahkeme kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Davalı idare harçtan muaf olduğundan temyiz aşamasında yatırılan toplam ...-TL harcın istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 07/12/2021 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyuyla karara katılmıyorum.