Bölge Adliye
Mahkemesi : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2017/177-2017/613
İlk Derece
Mahkemesi : İzmir 9. İş Mahkemesi
No : 2013/710-2016/469

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili davalı şirketlerin vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun kabulüne dair hüküm verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili, ... Loj. Tic. A.Ş. vekili, ... Loj. Taş. Tic. Ltd. Şti. vekili, ... Paslanmaz Çelik Metal Ürün. ve Mak. İnş. Mal. Paz. İhr. İth. Tic. ve San. Ltd. Şti. vekili ve ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili, 23.07.2003-30.09.2013 tarihleri arası dönemde, ..."a ait depoların bulunduğu işyerinde, bekçilik ve temizlik işlerinde geçtiği idida edilen çalışma süresinin tespiti talep edilmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili; davanın reddi gereğini savunmuştur.
... vekili; müvekkili ile davacı arasında hizmet sözleşmesiin unsurlarını taşıyan bir ilişki bulunmadığını, müvekkilinin bekçi konumunda bir çalışanının bulunmadığını beyanla, davanın reddi gereğini savunmuştur.
... Loj. Tic. A.Ş. vekili; 07.03.2012 tarihinden itibaren ..."a ait 5 numaralı bağımsız bölümü kiralayan müvekkilinin, davacı ile çalışma ilişkisi bulunmadığını; kiralama işleminin gerçekleştiği anda, "halihazırda çalışıyor olan davacı tarafa düzenli olarak aylık 150 TL tutarında bekçilik ücreti" ödenmiş olmasının müvekkili ile istihdam ilişkisi yaratmayacağını, kapıcı konumundaki davacının iş hanı sahibi ... çalışanı olduğunu beyanla, davanın reddi gereğini savunmuştur.
... Dış Tic. Ltd. Şti. vekili; ..."a ait depolardan birinin 02.05.2012 tarihinde kiralandığını, bunun dışında davacıyla bir istihdam ilişkisinin bulunmadığını beyanla, davanın reddi gereğini savunmuştur.
... Loj. Taş. Tic. Ltd. Şti. vekili; müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, müvekkilinin çalışanı olduğuna ilişkin iddianın gerçeğe uygun olmadığını beyanla, davanın reddi gereğini savunmuştur.
... Paslanmaz Çelik Metal Ürün. ve Mak. İnş. Mal. Paz. İhr. İth. Tic. ve San. Ltd. Şti. vekili; ..."a ait depo vasfındaki işyerini kiralama tarihinin 10.01.2015 tarihi olduğunu, dava konusu dönem ve yapıldığı idida edilen işe bağlı olarak davacı ile çalışma ilişkisi bulunmadığı için müvekkiline husumet yöneltilmeyeceğini beyanla, davanın reddi gereğini savunmuştur.
..., yanıt dilekçesi sunmamış ve yargılamaya katılmamıştır.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece,
"Davanın kısmen kabulü ile ;
... T.C.kimlik ve ... s.s. numaralı davacı ...’nun; SGK İzmir İl Müdürlüğünde tescilsiz ve 4.Sanayi Sitesi 129/24 Sk. No: ... adresinde kurulu “Depo Bekçiliği” işyerinde; ... yönünden davalı sıfatının yokluğu (pasif husumet) nedeniyle davanın reddine
Dahili davalılardan;
... Loj.Taş.Tic.Ltd.Şti. nezdinde; 23.7.2003 – 30.9.2013,
... nezdinde; 23.7.2003 – 9.1.2013,
... Lojistik Hiz.İnş.San.Tic.A.Ş. nezdinde; 7.3.2012 – 30.9.2013,
... Dış Tic.Ltd.Şti. nezdinde; 2.5.2012 – 30.9.2013,
... Paslanmaz Çelik Metal Ürün.Mak.İhr.İth.Tic.San.Ltd.Şti. Nezdinde; 10.1.2013 – 30.9.2013 devreleri ile sınırlı olmak üzere; 23.7.2003 – 30.9.2013 (talep) tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücretle 3669 gün çalıştığı, 3669 günlük çalışmasının Kuruma bildirilmediğinin tespitine" şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece; ... dışındaki davalılar yönünden, kira sözleşmesi süreleriyle sınırlı sorumluluk yaratan birlikte istihdam ilişkisinin tespitine yönelik mahkeme yaklaşımı usul ve yasaya uygun bulunmakla birlikte; ..."a ait depolardan 5/B numaralı olanının, ..."ın ortağı olduğu ... Montaj San. Koll. Şti. tarafından 18.09.1998-31.12.2009 tarihleri arası dönemde tescilli işyeri olarak fiilen kullanıldığı; 5/B numaralı deponun 01.01.2010 tarihinde kiraya verildiği, bu tarih öncesinde mal sahibinin sorumluluğunda bulunduğu; ayrıca tüm depolar yönünden kiracıların değişimine karşın mal sahibi ..."ın, bekçi konumunda çalışan davacıyı ilk işe alan kişi ve çalışma döneminin tümü yönünden depoların bir kısmındaki kiracı değişimlerine karşın mal sahibi sıfatıyla da işveren konumunda müteselsil sorumlu ve zorunlu dava arkadaşı olduğu için, birlikte istihdam kapsamında hizmet ilişkisi tespitine bağlı olarak hakkında hüküm kurulma zorunluluğu bulunduğu yönü gözetilmeksizin verilen kararın usul ve esas yönlerden hukuka aykırı olduğu belirgin olup, HMK"nin 353/1-b-2 maddesine göre kararın kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmasına karar verilerek
""Davanın KISMEN KABULÜ ile;
... T.C. kimlik ve ...sigorta sicil numaralı davacı ...’nun; 4. Sanayi Sitesi, 129/24 Sk. No: ... adresinde kurulu tescilsiz “Depo Bekçiliği” işyerinde; 23.07.2003 – 30.09.2013 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak asgari ücretle 3669 gün SGK Başkanlığına bildirimi yapılmaksızın çalıştığı,
Çalışma süresine ilişkin sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan yükümlülükler nedeniyle, ... ve ... Loj.Taş.Tic.Ltd.Şti."nin tespite konu tüm çalışma döneminden; ..."nın 23.07.2003 – 09.01.2013 tarihleri arası dönemden; ... Lojistik Hiz.İnş.San.Tic.A.Ş."nin 07.03.2012 – 30.09.2013 tarihleri arası dönemden, ... Dış Tic.Ltd.Şti."nin 02.05.2012 – 30.09.2013 tarihleri arası dönemden; ... Paslanmaz Çelik Metal Ürün.Mak.İhr.İth.Tic.San.Ltd.Şti."nin ise 10.01.2013 – 30.09.2013 tarihleri arası dönemden müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarının tespitine;"" dair karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Hükmü temyiz eden davalılar vekilleri, sorumlulukları olmadıklarından bahisle kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir.İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Mahkemece, davacıya; ne şekilde çalıştığı, kendisini işe alan kişinin kim olduğu, işin devamında işin yürütülmesine ilişkin emir ve talimatları kimden aldığı, ücretini kimin ya da kimlerin ne şekilde ödediği hususu açıklattırılmalı, davalı işyerlerinin bordrolarında uyuşmazlığa konu dönemin tamamını kapsar şekilde çalışması bulunan bordro tanıkları re’sen belirlenerek beyanlarına başvurulmalı; talep edilen döneme ilişkin bordro tanıklarına ulaşılamadığı takdirde sigortalı ile birlikte çalışan kişiler ile aynı çevrede işyeri olan işveren ya da bu işverenlerin çalıştırdığı kişiler re’sen saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanık anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, deliller hep birlikte değerlendirilip, takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, bir kısım davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılar ..., ... Lojistik Hiz.İnş.San.Tic.A.Ş., ... Paslanmaz Çelik Metal Ürünleri ve Mak. İnş. Mal. Paz. İhr. İth. Tic. ve San.Ltd.Şti.ve ... Lojistik Taşımacılık Tic.Ltd.Şti."ye iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 29.06.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.