Dava, 01.01.1973-01.03.1979 ile 01.10.1980-01.10.1981 tarihleri arasında davalılardan işverene ait işyerinde aralıksız çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilâmında belirtildiği şekilde isteğin kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, taraflar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve .... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davacı, davalı işverene ait trikotaj işyerinde 01.01.1973-01.03.1979 tarihinde aralıksız çalıştığını, daha sonra, askere gittiğini, askerden döndükten sonra, 01.10.1980 -01.10.1981 tarihlerinde kesintisiz çalıştığından bahisle, hizmetinin tespitini talep etmiş; Mahkemece, dava, 01.01.1973-30.04.1973 tarihleri arasındaki dönem yönünden, kısmen kabul edilmiştir.
Somut olayda; davacının, davalı işyerinden verilmiş 01.01.1973 başlangıç tarihli işe giriş bildirgesinin mevcut olduğu, işe giriş bildirgesinin verildiği 9782 sicil numaralı işyerinin 01.01.1973-30.04.1973 tarihleri arasında 506 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu, davalı işverenin 01.03.1970-29.12.1978 ve 02.08.1982-01.12.1994 tarihlerinde vergi kaydının bulunduğu, davacının hizmet cetvelinde dava konusu dönemde, dava dışı işyerlerinden 14.12.1977-30.11.1977 tarihleri arasında ve 13.02.1978 tarihinde bir günlük bildiriminin bulunduğu, davacının, 06.03.1979-07.11.1980 tarihlerinde askerlik görevini ifa ettiği, Mahkece, tanık beyanlarına istinaden, işyerinin, 506 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu 01.01.1973-30.04.1973 tarihleri arasındaki dönem yönünden, kısmen kabulüne karar verildiği anlaşılmış olup; Mahkeme hükmü, eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasanın 79/10. maddesi hükmüne göre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilmeyen sigortalılar, çalıştıklarını, hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan itibaren (= işyerinden ayrıldıkları yılın sonundan itibaren) 5 yıllık hak düşürücü süre içinde mahkemeye başvurarak dava açtıkları ve iddialarını kanıtladıkları takdirde, mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile, prim ödeme gün sayıları sigortalı hizmet olarak değerlendirilir.
Davacının, 1977 tarihinde, dava dışı bir işyerinden 268 günlük bildirimi bulunduğundan, 14.02.1977 tarihinden sonraki döneme ilişkin tespit talebinin hak düşürücü süre nedeniyle reddi gerekir.
1973-1977 dönemine ilişkin olarak ise; Mahkemece, işyerinin kapsamda bulunduğu tarihe ilişkin olarak tanık beyanları nazara alınarak davanın kabulüne karar verilmişse de; işyerinin, o dönemde kanun kapsamında bulunması zorunluluk olmayıp, gerçekten var olup olmadığı, kanun kapsamına alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı önemlidir. Maliye, ticaret odası veya yerel idareler gibi kurumların kayıtlarından işyerinin varlığı saptanabiliyorsa, olumlu sonuca ulaşılmalıdır. Nitekim, söz konusu davacının trikotajcılık faaliyetinden dolayı 01.03.1970-29.12.1978 tarihleri arasında vergi kaydı bulunmaktadır. Vergi kaydı, ilişkin olduğu dönemde işyerinin var olduğuna fiili karine teşkil etmektedir.
Belirtilen ilkeler ışığında, davacının çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; tarafların sundukları kanıtlarla yetinme zorunluluğu bulunmadığı gibi, davalının kabulünün de bağlayıcı olmadığı yönü gözetilerek; işyerinin dava konusu dönemin tümünde faaliyetini sürdürüp sürdürmediği konusundaki bilgilerin, vergi ve ruhsat konusunda yetkili kurumlardan getirtilmesi gereği üzerinde durulmamış olması; ayrıca, re"sen araştırma ilkesinin egemen olduğu davada, çalışma iddiasının gerçekliğini ortaya koyabilmek açısından, çevre işyeri çalışan ve işvereni konumundaki kişiler arasından belirlenecek kişilerin tanıklığına başvurularak; her hangi bir çekişme yaratılmaksızın sürdürüldüğü iddia edilen çalışma süresinde gerçekten davalı işverene ait işyerinde çalışıp çalışmadığının, araştırılması suretiyle ortaya konulması gereği üzerinde durulmaksızın, eksik incelemeyle sonuca varılmış olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacı ve davalılarda...... iadesine, 19.01.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.