Danıştay 8. Daire 2018/437 Esas 2021/6077 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/437
Karar No : 2021/6077


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : Kendileri Adına Asaleten, … 'e Velayeten … , …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı Belediyenin görev, yetki ve sorumluluğu altında bulunan Ordu ili, Ünye ilçesi, Asarkaya Kent Ormanı Piknik Alanında sabitlenmemiş olan demir kale direğinin davacılardan ...'in üzerine düşmesi sonucu yaralanması nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararın karşılığı olarak, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 700.000,00-TL manevi ve 10.000,00-TL maddî olmak üzere toplam 710.000,00-TL tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek reeskont faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemidir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; kusurlu idari eylemin ve bundan kaynaklı zararın en geç adli yargıda dava açma tarihi olan 02/09/2015 tarihinde öğrenildiğinin kabulü gerektiği, buna göre idareye ön karar başvurusunun en geç 02/09/2016 tarihine kadar yapılması gerekirken 31/05/2017 tarihinde yapıldığı, bundan dolayı da 2577 sayılı Kanun'un 13/1. maddesinde öngörülen dava açma süresinin geçirildiği, her ne kadar dava dilekçesinde, zararı doğuran idari eylemde sorumluluğu olan kamu görevlilerinin yargılandığı kamu davasında sunulan bilirkişi raporu ile bu davada verilen 03/05/2017 tarihli mahkumiyet kararı ve 17/05/2017 tarihli engelli sağlık kurulu raporu nedeniyle, idareye yapılması gerekli ön karar başvurusu için öngörülen bir yıllık sürenin geçmediği ve dolayısıyla davanın süresinde açıldığının kabul edilmesi gerektiği iddia edilmekte ise de; söz konusu hususların geçmiş olan dava açma süresini canlandırmayacağı ve davacıya ön karar başvurusu için yeni bir süre işletilmesi olanağı vermediği, kusurlu idari eylemin ve bu eylemden kaynaklı zararın öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl geçtikten sonra idareye ön karar başvurusu yapılmak suretiyle açılan işbu davanın esasının süre aşımı nedeniyle incelenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararında; idari eylemi öğrendikleri açık olan davacıların, idare aleyhine adli yargıda açtıkları tazminat davasının reddedilmesi sonrasında, bu kez ceza mahkemesi kararı ve engelli sağlık kurulu raporuyla eylemin idariliğini öğrendikleri iddiasıyla yaptıkları başvurunun sona eren dava süresini canlandırmayacağı, Mahkeme kararının usul ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine oyçokluğuyla karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, eylemlerin idariliği ve doğurduğu zararın bazen eylemin yapılmasıyla birlikte ortaya çıkarken, bazen de çok sonra değişik araştırma, inceleme ve hatta ceza yargılamaları sonucu ortaya çıkabildiği, eylemin idariliğinin öğrenildiği tarih olarak, en erken … Asliye Ceza Mahkemesi'nde açılan davada bilirkişilerce sunulan raporun kendilerine tebliğ edildiği tarihin esas alınması gerektiği, 01/06/2017 tarihinde maluliyet raporunun alındığını, Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece istemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
09/05/2015 tarihinde Ordu ili, Ünye ilçesi, Asarkaya Kent Ormanı Piknik Alanında sabitlenmemiş kale direğinin davacıların çocuğu … 'in üzerine düşmesi sonucunda, … 'in sol bacağında meydana gelen yaralanma nedeniyle davacılar tarafından tazminat istemiyle açılan davada … Asliye Hukuk Mahkemesince … tarih ve E:… , K:… sayılı görevsizlik kararının verildiği, akabinde idari yargıda açılan davada … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla görevsizlik kararının kesinleşmediğinden bahisle derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verildiği, görevsizlik kararının kesinleşmesi üzerine açılan davada bu kez … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararında; görevsizlik kararının kesinleştiği 02/12/2016 tarihini izleyen günden itibaren otuz günlük dava açma süresinin son günü olan 02/01/2017 Pazartesi günü geçirildikten sonra 03/01/2017 tarihinde açıldığından bahisle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği, ayrıca davacılar tarafından Belediye görevlilerine yönelik olarak taksirle bir kişinin yaralanmasına neden olma suçundan açılmış olan davada; … Asliye Ceza Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararında, bir kısım Belediye görevlileri için adli para cezasına hükmedildiği görülmekle birlikte; 17/05/2017 tarihli Ünye Devlet Hastanesi'nden alınan engelli sağlık kurulu raporunda, çocuğun sol ayak bileğinde hareket kısıtlılığı olduğundan bahisle engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranının %5 olarak belirlendiği, davacılar tarafından 31/05/2017 tarihinde davalı idareye tazminat ödenmesi talebiyle yapılan başvurunun ise … tarih ve … sayılı davalı idare yazısıyla; tazminata ilişkin açılan davada … İdare Mahkemesince süre aşımı nedeniyle reddolunduğu, idarelerinin kusur ve ihmalinin bulunmadığı, tazminat ödenmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle reddedilmesi üzerine 05/06/2017 tarihinde bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun (dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle) 'Doğrudan doğruya tam yargı davası açılması' başlıklı 13. maddesinde; "İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların idari dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka süretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde ilgili idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gereklidir. Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren, dava süresi içinde dava açılabilir. Görevli olmayan adli ve askeri yargı mercilerine açılan tam yargı davasının görev yönünden reddi halinde sonradan idari yargı mercilerine açılacak davalarda, birinci fıkrada öngörülen idareye başvurma şartı aranmaz." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Tam yargı davaları, idari eylem nedeniyle uğranılan zararın tazminini ifade etmekte olup tam yargı davasının açılabilmesi için eylemin idariliğinin ve yol açtığı zararın ortaya çıkması zorunludur.
İdari eylem, idarenin işlevi sırasında bir hareketi, bir davranışı, bir tutumu veya hareketsizliği; idari karar ve işlemle ilgisi olmayan, başka bir deyişle öncesinde, temelinde bir idari karar veya işlem olmayan salt maddi tasarrufları ifade etmektedir. Söz konusu eylemlerin idariliği ve doğurduğu zarar bazen eylemin yapılmasıyla birlikte ortaya çıkarken, bazen de çok sonra, değişik araştırma, inceleme ve hatta ceza yargılamaları sonucu ortaya çıkabilmektedir.
Özellikle idare personelinin görev kusurları nedeniyle doğan zararların tazmini istemiyle açılacak tam yargı davalarında eylemin idariliği, bazen ceza davalarıyla personelin şahsi kusuru sonucu mu yoksa görev kusuru sonucu mu zararın ortaya çıktığının belirlenmesinden sonra saptanabilmektedir.
2577 sayılı Kanun'un 13. maddesinde yer verilen sürelerin; kişilerin haklarını ihlal eden eylemlerin, idare ile illiyet bağının kurulduğu, başka bir ifadeyle eylemin idariliğinin öğrenildiği tarihten itibaren başlatılacağı kuşkusuzdur. Aksi yorumun, zarara yol açan eylemin idariliğinin ortaya çıkmasıyla kullanılması mümkün olan dava açma hakkını ortadan kaldıracağı, hak arama özgürlüğü ile örtüşmeyeceği açıktır.
Uyuşmazlıkta; eylemin idariliğinin … Asliye Ceza Mahkemesi!nin … tarihli kararıyla öğrenildiğinin kabulü gerekeceği açık olup, bu tarihten itibaren davacıların bir yıllık süre içerisinde 31/05/2017 tarihinde idareye başvuruda bulundukları anlaşılmaktadır.
Bu durumda; yasal süresi içinde yapılan başvurunun reddedilmesi üzerine açılan davanın esastan incelenmesi gerekirken, süre aşımı yönünden davayı reddeden İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunu reddeden temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine kesin olarak, 08/12/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.