Danıştay 6. Daire 2021/2210 Esas 2021/13517 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/2210
Karar No : 2021/13517

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) ... Bakanlığı
VEKİLİ : ...
2- MÜDAHİL (DAVALI YANINDA) : ... Restorant Turizm ve Gıda San. Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ... 4- ...
2- ... 5- ...
3- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Fatih İlçesi, ... Mahallesi, ... ada ..., ..., ..., ...,..., ..., ... ve ... parsel sayılı taşınmazlar üzerinde bulunan ... Hanı'nın özgün mimari özelliklerine aykırı olarak farklı dönemlerde yapılmış pek çok izinsiz uygulamaya maruz kaldığı, yapının mevcut statik ve zemin sorunları nedeniyle taşıdığı risk gözönüne alındığında yıkılarak yeniden yapılanmasının daha sağlıklı olacağının teknik raporlarla ortaya konulduğundan bahisle İstanbul 4 numaralı Kültür Koruma Bölge Kurulunun ... tarih ve ... sayılı kararının iptal edilmesine ve yapının ön cephesinin askıya alınarak aynen korunması ve arka kısmının yıkılarak yeniden yapılanmasına ilişkin onaylı restitüsyon projesi esaslı rekonstrüksiyon projesinin hazırlanarak İstanbul 4 numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'na sunulmasına karar verilmesine ilişkin Kültür Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun ... tarih ve ... numaralı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; uyuşmazlıkta, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun ... tarih ve ... nolu kararının iptali istemiyle Mahkemenin ... esasına kayden açılan davada verilen ... tarih ve K:... sayılı karar ile "dava dosyasındaki bilgi, belgeler ile bilirkişi raporlarının birlikte değerlendirilmesinden; kurul kararıyla korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen ... Hanın yapısının zaman içerisinde bakımsız ve atıl durumda kalmış olmasının yanı sıra büyük ölçüde müdahalelere maruz kalmasına bağlı olarak yıpranıp, zarar gördüğü ve bu nedenle yapının orijinal plan şemasına aykırı birçok uygulamanın meydana geldiği sabit olmakla birlikte Eminönü bölgesinde bulunan diğer hanlarla bütünlük taşıdığı, müdahalelerden dolayı yapının tamamının güçlendirilmesi ile zemin ve temelde iyileştirme zorunluluğu olduğundan kurul kararıyla muhdes eklerden yapının arınmasından sonra, temel ve zemin ile birlikte statik açıdan güçlendirilmesinin mümkün olduğu, diğer taraftan bodrum ve cephe kısmının özgün yapısı korunarak diğer kısımların rekonstrüksiyonu hanın özgün dokusunun önemli oranda kaybolmasına neden olacağından bu tarz bir yaklaşımın restorasyondan ziyade yeniden yapım anlamına geldiği, yapının cephe+bodrum ve tüm unsurlarının bütüncül projelendirilerek ilgili kurul görüşleri doğrultusunda güçlendirmeye dayalı bir onarım ile korunması gerektiği hususları bilirkişi raporuyla ortaya konulmuş olduğu dikkate alındığında dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır." gerekçesiyle dava konusu kurul kararının iptaline karar verildiği, bu durumda, dava konusu kurul kararının Mahkemenin ... esas sayılı dosyası ile yapılan yargılama neticesinde ... tarih ve K:... sayılı kararla iptal edilmiş olması nedeniyle, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından; dava konusu kararın alınmasında yapının statik durumuna ilişkin olarak bazı üniversitelerden alınan bilimsel ve teknik raporların etkili olduğu, İTÜ Deprem Mühendisliği ve Afet Yönetimi Enstitüsü Müdürlüğünden alınan Haziran 2014 tarihli raporda; binanın olası depremde hiçbir şansının olmadığı görüşünün, İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümünden alınan Aralık 2014 tarihli raporda da; yapının acilen yıkılıp, özgün cephe malzemeleri ve tüm nitelikleri ile rekonstrüksiyon yöntemi ile yeniden inşa edilmesi gerektiği görüşünün benimsendiği, dava konusu yapıya ilişkin iki farklı lisanslı şirkete hazırlatılan "riskli yapı tespit raporu"nda, yapının riskli yapı olduğu, Ekim 2006 tarihli Zemin ve Temel Etüd Raporunda ise; yapının deprem bölgesinin "1" zemin grubunun "C" olarak belirtildiği, itiraza konu projede ise; güvenli olmayan zemine nasıl çözüm bulunacağı, taşıyıcı duvarlarındaki bozulma ve çürümeye nasıl müdahale edileceği yani yapının nasıl güçlendirileceğine ilişkin veri olmadığı, ... günlü, ... sayılı "taşınmaz kültür varlıklarının gruplandırılması, bakım ve onarımları" başlıklı ilke kararı da dikkate alındığında davanın reddedilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı yanında Müdahil tarafından; yapının tarihi eser statüsü olsa da bu haliyle can ve mal güvenliği için tehlikeli olduğu ve yıkılması gerektiği, üniversiteler tarfından verilen raporlarda da yapının yıkılması gerektiğinin belirtildiği, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunun eksik incelemeye dayandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Fatih İlçesi, ... Mahallesi'nde bulunan Tarihi Yarımada Kentsel ve Tarihi Sit Alanı içerisinde yer alan ... ada, ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... ve ... parsel sayılı Çavuşbaşı Han hakkında hazırlanan güçlendirme önerili restitüsyon esaslı restorasyon projesi İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun ... tarih ve ... sayılı kararıyla düzeltmelerle uygun bulunmuş, bu karara karşı ilgilisi tarafından yapılan itiraz sonucunda yapının yıkılarak yeniden yapılmasının daha sağlıklı olacağının teknik raporlarla ortaya konulduğundan bahisle İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na sunulmasına karar verilmesine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun ... tarih ve ... karar, ... toplantı sayılı kararıyla; itiraza konu kararın iptal edilmesine ve yapının ön cephesinin askıya alınarak aynen korunması ve arka kısmının yıkılarak yeniden yapılmasına ilişkin onaylı restitüsyon projesi esaslı rekonstrüksiyon projesinin hazırlanarak İstanbul 4 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna sunulmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dosyanın ve Dairemizin E:2021/2307 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesinden; bakılan davada dava konusu işlemin, Mahkemenin daha önce vermiş olduğu ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararla iptal edilmesi sebebiyle konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna varıldığı; bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddedildiği; ancak, ... Bölge İdare Mahkemesi Beşinci İdari Dava Dairesinin, ... İdare Mahkemesinin yukarıda belirtilen ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair ... tarihli, E:..., K:... sayılı kararının, Dairemizin 08/12/2021 tarihli, E:2021/2307, K:2021/13518 sayılı kararıyla; İdari Dava Dairesince yapının bulunduğu zeminin özellikleri ve temyiz dilekçesindeki iddialar göz önünde bulundurularak içerisinde jeoloji mühendisinin de bulunduğu yeni bir bilirkişi heyeti oluşturularak (yapının kendine özgü özellikleri dikkate alınarak gerekirse başka dallarda da öğretim görevlileri seçilerek) mahallinde yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlığın esası hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği; bu itibarla, eksik inceleme sonucunda hazırlanan bilirkişi raporuna dayalı olarak verilen dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu kararda hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle bozulduğu anlaşılmıştır.
Bu durumda, Bölge İdare Mahkemesince, Dairemizin, yukarıda belirtilen bozma kararı da dikkate alınmak suretiyle, işin esası hakkında yeniden karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı ile davalı yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 08/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.