Danıştay 6. Daire 1988/307 Esas 1989/554 Karar Sayılı İlamı

Daire : ALTINCI DAİRE
Karar Yılı : 1989
Karar No : 554
Esas Yılı : 1988
Esas No : 307
Karar Tarihi : 15/03/989

TOPLU KONUT İSKAN SAHASI OLARAK İLAN EDİLEN YERDEKİ TAŞINMAZIN ZORUNLU BELEDİYE GÖREVLERİ ALINMAK SURETİYLE BELDE HALKINA UCUZ KONUT TEMİNİ İÇİN BELEDİYECE KAMULAŞTIRILAMAYACAĞI HK.
Davacıya, ait, taşınmazın 1580 sayılı Yasanın 15.maddesinin 68.fıkrasında belirlenen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kamulaştırılmasına ilişkin belediye encümeni kararının iptali dileğiyle açılan davada, İdare Mahkemesinin kararıyla belediyelerin1580 sayılı Yasanın 15.maddesinin 68.fıkrasında sayılan işlerin tümünü gerçekleştirmek ama
cıyla kamulaştırma yapması mümkün olmayıp, bu Yasaya 5656 sayılı Yasayla eklenen ek 1.maddeye göre "belediye meskenleri yapmak ve bu meskenleri belde sakinlerine kiraya vermek veya satmak işlerinin mecburi hizmetler arasına alınması suretiyle sadece bu hizmetlerin gerçekleştirilmesi amacıyla kamulaştırma yapmak yetkisi bulunduğu, ihtiyari olan görevler için kamulaştırma yapamayacağı, bu işler için ancak sahibinin rızasına dayalı yollarla (satın alma, hibe, takas, vs.) arsa remin edebileceği, nitekim arsa ihtikarına mani olmak, şehrin düzenli gelişmesini sağlamak, toplu konut üretimini düzenlemek amaçlarıyla daha sonra yürürlüğe sokulan ilgili diğer yasalar da gözden geçirildiğinde bu konularda belediyelere kamulaştırma yetkisi verilmediği sonucuna varıldığı, gerçi, 1580 sayılı Yasadan sonra yürürlüğe giren 775, 1164 ve 2985 sayılı Yasalarda 1580 sayılı Yasanın 15.maddesinin 68.fıkrasının kaldırıldığına ilişkin bir hüküm bulunmamakta ise de, bu yasalarda gecekondu önleme bölgeleri ile toplu konut alanı ilan edilen yerlerde arsa ihtikarına mani olmak amacıyla kamulaştırma yetkisi açıkca Bakanlık veya Arsa Ofisine verildiğinden belediyelerin bu amaçlarla kamulaştırma yapamıyacağı hususunun daha da açıklığa kavuşmuş bulunduğu gerekçesiyle kamulaştırma işleminin iptal edilmesi üzerine bu kez 5656 sayılı Yasanın Ek 1.maddesine göre belediye meskenleri yaparak belde halkına ucuz konut temin etmek hususlarının belediyenin asli görevleri arasına alındığından bahisle bu amaçları gerçekleştirmek ve imar yolu açmak üzere davacıya ait taşınmazın yeniden kamulaştırılmasına ilişkin belediye encümeni kararının iptali isteğiyle bu dava açılmış, İdare Mahkemesince, yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda kamulaştırmaya konu taşınmazın 2438,61 m2.lik bölümünün konut sahası ve imar yolunda, 929.50 m2.lik bölümünde otopark sahasında kaldığı saptanarak, ucuz belediye meskenleri yapmak ve bu meskenleri belde sakinlerine kiraya vermek veya satmak işlerinin belediyenin zorunlu görevleri arasına alındığı, Arsa Ofisi Genel Müdürlüğüne bu konuda yapılan başvurudan da sonuç alınamadığı, bu durumda zorunlu görevler arasına alınan bir hizmetin yerine getirilmesi ve yine belediyenin yasal görevi olan yol yapımı amacıyla taşınmazın imar planında konut ve imar yoluna isabet eden bölümünü kamulaştırmasında hukuka aykırılık bulunmadığı, ancak, taşınmazın tümü belediye meskeni ve yol yapmak amacıyla kamulaştırıldığına ve otopark alanı için de kamulaştırma yapıldığı hususu belirtilmediğine göre otopark alanına isabet eden 929,54 m2.lik kısmın değişik amaçla kamulaştırılamayacağı, açık olduğundan işlemin taşınmazın bu bölümü ile ilgili kesiminde hukuka uyarlık grülmediği gerekçesiyle, dava konusu işlemin taşınmazın 929,54 m2.lik bölümünün kamulaştırılmasına ilişkin kısmının iptaline, kalan 2438.61 m2.lik bölümün kamulaştırılmasına yönelik davanın reddine karar verilmiş ve bu kararın ret olarak sonuçlanan bölümü davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Temyize konu İdare Mahkemesi kararının, davacıya ait taşınmazın imar planında yola isabet eden kısmının kamulaştırılmasına yönelik davanın reddi hakkındaki bölümünde 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1.fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbiri bulunmadığından anılan mahkeme kararının bu bölümünün oybirliğiyle onanmasına,
Temyize konu kararın, belde halkına ucuz konut sağlamak amacıyla yapılan kamulaştırma işlemi ile ilgili bölümünün incelenmesine gelince; 1580 sayılı Yasadan sonra yürürlüğe giren ve özel düzenleme getiren 2985 sayılı Toplu Konut Kanununda toplu konut iskan sahası olarak ilan edilen yerlerin gerektiğinde Arsa Ofisi Genel Müdürlüğünce kamulaştırılacağı belirtilmek suretiyle toplu konut alanı olarak ilan edilen yerlerde belediyelere kamulaştırma yetkisi tanınmamıştır. Bu durumda toplu konut iskan sahası olarak ilan edilen yerde kalan dava konusu taşınmazın, zorunlu belediye görevleri arasına alınmak suretiyle belde halkına ucuz konut temini için belediyece kamulaştırılması mümkün bulunmamaktadır. Belediyece Arsa Ofisi Genel Müdürlüğüne yapılan başvurunun 1987 yılı yatırın programında yer almadığından değerlendirilemiyeceği nedeniyle reddedilmesinin de, kamulaştırmanın ileride Arsa Ofisince gerçekleştirilmeyeceği anlamına gelmeyeceği açıktır.
Öte yandan, belde halkına ucuz konut temini için kamulaştırılan taşınmazın bir yapı kooperatifine satıldığı dosyada mevcut el atmanın önlenmesi yolundaki İl İdare Kurulu kararının incelenmesinden anlaşılmakta olup kar gayesi ve belediyeye gelir sağlamak için ticari amaç güdülerek tesis edilen kamulaştırma işleminin 1580 sayılı Yasanın 15.maddesinin 68.fıkrasının amacına da aykırılık teşkil edeceği kuşkusuzdur.
Açıklanan nedenlerle temyize konu kararın belde halkına ucuz konut sağlamak amacıyla yapılan kamulaştırma işlemi ile ilgili bölümünün bozulmasına, uyuşmazlığın niteliği ve dava dosyasında yer alan bilgi ve belgeler karar vermeye yeterli görüldüğünden, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 2.bendi uyarınca işin esasının incelenmesine geçilerek yukarıda belirtilen nedenlerle taşınmazın konut alanına isabet eden kısmının kamulaştırılmasına ilişkin işlemin iptaline karar verildi.

KARŞI OY:
Dosyanın incelenmesinden, 5656 sayılı Yasa ile 1580 sayılı Yasaya eklenen maddenin verdiği yetkiye dayanılarak aynı Yasanın 15.maddesinin 68.fıkrasında sayılan işlerin mecburi işler arasına alındığı, dava konusu belediye encümeni kararıyla da davacıya ait taşınmazın kamulaştırılmasına karar verildiği anlaşılmakta olup, bu amaçla tesis edilen işlemde mevzuata aykırılık bulunmadığından, temyize konu İdare Mahkemesi kararının bu bölümünün de onanması gerektiği oyu ile çoğunluk kararına karşıyız.