Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/1799 Esas 2022/2946 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti
Davacı vekili, davacının davalıya ait işyerinde 2008 yılının Ocak ayından bu yana şoför olarak çalıştığını, işyerinde fazla çalışma yapılmasına rağmen bu çalışmaların karşılığı olan ücretlerin ödenmediğini ileri sürerek fazla çalışma ücreti alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının fazla çalışma yapmadığını beyan ederek davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece verilen davanın kısmen kabulüne dair karar davalı vekili tarafından temyizi üzerine, Dairemizin 05.10.2020 tarih 2016/22632 esas ve 2020/10374 karar sayılı kararı ile “gerekçeli kararda davacının haftada 9 saat fazla mesai yaptığının kabul edildiği belirtilmesine rağmen asıl rapordaki haftalık 10,5 saat fazla mesai üzerinden yapılan hesaplamaya itibar edilerek hüküm kurulması suretiyle gerekçe ile hüküm arasında çelişki yaratıldığı” gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
Bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Karar, yasal süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın tespitinden önce çözümü gereken husus Dairemizin 05.10.2020 tarihli kararının maddi hataya dayanıp dayanmadığıdır. Dairemiz bozma kararının 1. bendinde davalının ‘aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine’ karar verildiği belirtildikten sonra, 2. bendinde taraflar arasındaki uyuşmazlığın ‘fazla çalışma ücretinin hesaplanması’ noktasında olduğu ifade edilerek, gerekçe ile hüküm çelişkisi sebebiyle bozma kararı verilmiş, kararın sonuç bölümünde ise davalı tarafın sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığı vurgulanmıştır. Bir taraftan davalının bozma kararında belirtilenler dışındaki temyiz itirazlarının reddine, diğer taraftan da sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına karar verilmesi maddi hataya dayalı olup Yargıtayca maddi hata sonucu verilen bir karara mahkemece uyulmasına karar verilmesi halinde dahi usulü kazanılmış hak oluşmaz ve Yargıtayın hatalı kararından dönülmesi mümkündür.
Bu açıklamalara göre, davacı işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı ve fazla çalışma ücretinin hesaplanması hususları taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp ispatlanmadıkça, imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
Fazla çalışmanın ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları şahit beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada gözönüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa, işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazi kaydının bulunması halinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille söz konusu olabilir. Buna karşın, bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda dahi, işçinin geçerli bir yazılı belge ile bordroda yazılı olandan daha fazla çalışmayı yazılı delille ispatlaması gerekir. Bordrolarda tahakkuk bulunmasına rağmen bordroların imzasız olması halinde ise, varsa ilgili dönem banka ve tüm ödeme kayıtları celp edilmeli ve ödendiği tespit edilen miktarlar yapılan hesaplamadan mahsup edilmelidir.
Somut uyuşmazlıkta, davacının fazla çalışma iddiasını tanık delili ve yazılı kayıtlar (ara döküm kayıtları ve görev emirleri) ile ispat ettiği sonucuna varılarak bilirkişi ek raporunda hesaplanan fazla çalışma ücreti hüküm altına alınmıştır. Hükme esas alınan hukukçu bilirkişi tarafından düzenlenen bilirkişi raporunda GPS kayıtlarındaki (sürücü aktivite raporu) ortalama süreler ile tanık anlatımlarının örtüştüğü, ancak bu kayıtlarda aracın sadece hareket halinde olduğu zamanın gösterildiği gerekçesiyle, tanık anlatımı ve görev formları gibi diğer delillere göre fazla çalışma süresi belirlenmiştir. Dosya kapsamındaki GPS kayıtları incelendiğinde, aracın dakika olarak hareket süresi ve rölanti süresinin ayrı ayrı belirtildiği ayrıca bu ikisinin toplamı olarak çalışma süresi kayıtlarını içerdiği tespit edilmektedir. Öncelikle GPS kayıtlarının aracın durma süresini gösterip göstermediği hususu titizlikle ele alınarak netleştirilmeli, kayıtların durma süresini kapsadığı sonucuna varıldığı takdirde, bu kayıtların ait olduğu dönem yönünden sadece GPS kayıtlarına göre davacının fazla çalışma yapıp yapmadığı belirlenmelidir. Davacının GPS kayıtlarına göre fazla çalışma ücretine hak kazandığı sonucuna varıldığı takdirde, hesaplanan fazla çalışma ücretinden herhangi bir indirim yapılmaması; tanık anlatımları ile bir kısım görev emirlerinin birlikte değerlendirilmesi sonucunda fazla çalışma ücreti hesaplanması halinde ise hesaplanan alacaktan uygun bir indirim yapılması gerektiği gözden kaçırılmamalıdır.
Fazla çalışma ücretinin hesaplanması ile ilgili olarak; hükme esas alınan bilirkişi raporunda aynı mahkemenin emsal 2014/513 esas sayılı dosyasına sunulan Garanti Bankası hesap hareketlerine göre 01.12.2014 tarihinde maaş ödemesi açıklaması ile 1.621.15TL yatırıldığı belirtilerek, her iki davacı açısından işbu banka kaydına itibar edilmesi halinde brüt ücret tutarının 2.267.00TL olabileceği ifade edilmiştir. Halbuki dosya kapsamında bulunan davacıya ait banka kayıtları son olarak 2011 yılına kadar olan dönemi kapsamaktadır. Ücret miktarına yönelik iddia ve savunmanın her bir dosya için ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekmekte olup, bir başka dosya davacısına ait banka kayıtlarının eldeki dosya yönünden delil kabul edilmesi yerinde değildir.
Diğer taraftan fazla çalışma ücretinin hesabında her bir döneme ilişkin fazla çalışma ücretinin o aya ilişkin dönem ücreti dikkate alınarak hesaplanması gerekir. Dosya kapsamında davacıya ait geçmiş dönem ücretlerini gösteren bordrolar bulunmaktadır. Aksine bir iddia ileri sürülmediği halde, bu bordrolar yerine son ücretin asgari ücrete oranı alınmak suretiyle dönemsel ücret belirlenmesi hatalıdır.
Ayrıca dosya kapsamında bulunan bir kısmı imzalı bir kısmı imzasız ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti tahakkuku bulunmaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda araç döküm kayıtları, görev formları ve tanık anlatımlarının birlikte değerlendirilmesi suretiyle fazla çalışma ücreti hesaplandığı ve bordrolardaki fazla çalışma ücreti tahakkuklarının mahsubu suretiyle sonuca gidildiği görülmektedir. Ancak, ihtirazı kayıt ileri sürülmeden imzalanan ücret bordroları yönünden, işçinin bordroda yazılı olandan daha fazla çalışma yaptığını geçerli yazılı delille ispatlaması gerekir. Bilirkişi tarafından tanık delili ile görev formlarına göre ortalama bir fazla çalışma süresi belirlenmesi halinde, yazılı belge ile ispat koşulunun gerçekleştiğinden söz edilemez. Mahkemece fazla çalışma ücreti tahakkuku içeren imzalı ve imzasız ücret bordroları yönünden yukarıda açıklanan ilke ve esaslara uygun bir değerlendirme yapılmalı; fazla çalışma iddiasının sadece yazılı belge ile ispatı halinde, imzalı bordrodaki fazla çalışma ücretinin hesaplanan miktardan mahsup edilebileceği dikkate alınmalıdır.
Temyiz edilen kararın, açıklanan sebeplerle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:
Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 08.03.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.