Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılardan avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi Ayşe Barutcu tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı, 5510 sayılı Yasanın Geçici 7.maddesi kapsamında uygulama alanı bulan 506 sayılı Yasanın 79/10 maddesidir.
506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve feragat edilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi karşısında, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olduğu, bu nedenle özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğunun gözetilmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Davacı, davalı işverene ait eczanede, 1997 yılından, iş akdinin sona erdirildiği 31.10.2007 tarihine kadar kesintisiz olarak hizmet akdi ile çalışmasına karşın, 01.10.2002 – 31.10.2007 tarihleri arasındaki hizmetlerinin bildirildiğini, 1997 – 01.10.2002 tarihleri arasındaki sigortalı çalışmalarının ise bildirilmediğini belirterek, anılan sürelerdeki sigortalı çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir. Davalı işveren, davacının çırak olarak işe başladığını ve kabul anlamına gelmemek üzere, 31.12.2001 dönemi öncesi çalışması bulunsa dahi beş yıllık hak düşürücü sürenin dolmuş olduğunu belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece, çalışmanın kesintisiz devam etmesi nedeniyle, en son işten ayrıldığı tarihten itibaren beş yıllık hak düşürücü süre dolmadığından davanın kabulü ile davacının, 30.06.1997 – 01.10.2002 tarihleri arasında geçen sigortalı çalışmalarının tespitine, sigortalılık başlangıcının 18 yaşını doldurduğu 05.09.2003 tarihi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
506 sayılı Yasanın 3. maddesinin II/B bendine göre, “Özel Kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları...” uygulanmamaktadır. Uyuşmazlık konusu dönemde yürürlükte bulunan 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre, 14 yaşını doldurup 19 yaşından gün almamış olan ve en az ilköğretim mezunu olan kişilerin, çıraklık sözleşmesine dayalı olarak 2 yıldan az 4 yıldan fazla olmamak üzere çıraklık eğitimine tabi tutulabilecekleri, işyeri sahibinin, çırağı çalıştırmaya başlamadan önce çırağın velisi veya vasisi, reşit ise kendisi ile yazılı sözleşme yapmak zorunda olduğu hususu öngörülmüştür.
Davalı işverenin savunması doğrultusunda, davacının işyerinde çırak olarak çalışıp çalışmadığına ilişkin sözleşmenin varlığı taraflardan sorulmalı, varsa dosyaya celbedilmeli, sözleşmenin varlığı halinde ise bu kez, davacının belirtilen devrede çırak olup-olmadığına karar verilirken, çalışma ilişkisine bakılarak karar verilmelidir. Gerçekten çıraklık sözleşmesinde, akdi ilişkinin üstün niteliği çalışma olgusu değil, sigortalıya bir meslek ve sanatın öğretilmesidir. Çırak, işyerinde çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyorsa, bu durumda çıraklık ilişkisinden söz edilemeyecektir.
Yine, dinlenen tanıklardan bordro tanığı Gülbahar Yılmaz"ın 16.06.2004 – 31.10.2007 dönemi çalıştığı, tespiti istenilen dönem yönünden bilgisinin bulunmadığı, diğer tanıkların ara sıra eczaneye gelen müşteriler olduğu ve çalışma ilişkisinin süresi ve niteliği konusunda net bilgi sahibi olmadıkları görülmektedir.
O halde, mahkemece yapılacak iş; davacının 05.09.1985 doğumlu olduğu gözetilerek, ilkokulu hangi tarihte bitirdiğinin araştırılması; davacının, eczanede çalışmasını bilebilecek durumda olan komşu işyeri tanıklarının belirlenerek bilgilerine başvurulması, tanık beyanları değerlendirilirken, işyerinin kapsam ve kapasitesi, çalışma şeklinin nazara alınması, yazılı işyeri kayıtları ve çıraklık sözleşmesi, varsa celbi ile tüm delillerin yukarda belirtilen açıklamalar ışığında değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesinden ibarettir.
Mahkemece, yukarıda belirtilen maddi ve yasal olgular dikkate alınmaksızın, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı gerekçelerle hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılardan.....Başkanlığı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul olunmalı ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ:Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 16.01.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.