MAHKEMESİ : İstanbul 4.Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi


Taraflar arasındaki “tecavüzün men’i, maddi ve manevi tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul 4. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabul ve kısmen reddine dair verilen 29.11.2010 gün ve 2006/437 E., 2010/276 K. sayılı kararın temyizen incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 07.03.2013 gün ve 2011/2099 E., 2013/4469 K. sayılı kararı ile;
“...Davacılar vekili, davalılardan ...Film Ltd. Şti.nin tüm mali hakları davacılara ait olan 12 EYLÜL adlı belgesel filmin Ağustos 2005 tarihi itibariyle VCD ve DVD formatında çoğaltarak piyasaya sürdüğünü, diğer davalı ...’nün de davalı ...Ltd. Şti. ile birlikte hareket ederek haksız eylemi birlikte gerçekleştirdiklerini, oysa davalıların bu belgesel üzerinde hiçbir mali haklarının bulunmadığını, 12 EYLÜL isimli belgeselinde birinci dereceden ... ın bağımsız düşüncesinin, yaratıcı çaba ve doğrudan katkısının ürünü olan bir eser olduğunu, bu eserin 12 EYLÜL BELGESELİ – ... ismi ile tanındığını ... 11. maddede yazılı karinenin de eser sahibinin ... olduğunu gösterdiğini, bu belgeselin ...ın hususiyetini taşıyan sinema eseri türünden bir eser olduğunu, bu eser meydana getirilirken ... ın yetkilisi ve büyük ortağı olduğu diğer davacı ... Televizyon Prodüksiyon Yayıncılık A.Ş’nin personel ve ekipman aracılığı ile gerçekleştirildiğini, üçüncü kişilerden de bazı hizmetlerin satın alındığını, ... Ltd. Şti. ile yapılan sözleşmenin BK’nun 355. maddesinden tanımlanan bir istisna akti niteliğinde olduğunu, sözleşme gereği üstlenilen işin yapıldığını ve ücretinde ödendiğini, eserin mali haklarına ...ile birlikte Bir Televizyon Prodüksiyon Yayıncılık A.Ş’ne ait olduğunu, davalıların, davacıların izni ve haberi olmadan belgeseli çoğaltarak satışa sunma eylemlerinin, işleme, çoğaltma ve yayma mali haklarını ihlal ettiğini, ... manevi haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek belgeselin davacılar tarafından çoğaltılıp DVD-VCD olarak satışa sunulması için sözleşme yapılması halinde en az 300.000 USD istenebileceğini ... 68. madde gereğince 3 kat hesabı ile 900.000 USD mali hak bedelinden şimdilik 50.000 USD’nın faizi ile tahsiline, vaki tecavüzün ref" ine ve men" ine, davalıların, davacıların manevi haklarını ihlal ettiklerinin tespitine ve kararın ilanına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılardan ...Film Ltd. Şti. vekili, müvekkilinin belgesel film üzerinde hak sahipliği ile ilgili eser işletme belgesini inceleyerek ve ayrıca senaryo ... , besteci ... yönetmen ... nün noter aracılığı ile ... Ayısı Yapımcılık Ltd. Şti.ne verdikleri muvafakat belgelerini de görerek ... Ayısı Ltd. Şti.nin hak sahibi olduğunu gördüğünü, müvekkilinin sadece ... Ayısı Ltd. Şti.den aldığı yetki ile VCD ve DVD’lere bandrol alıp dağıtımını gerçekleştirdiğini, dolayısıyla kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalılardan ... vekili, 12 EYLÜL adlı belgeselin eser sahiplerinin yönetmen ..., senaryo yazarı ..., özgün müzik bestecisi ... olduğunu belgeselin bu kişilerin hususiyetini taşıdığını, davacı ... ın ise belgeselde sunucu olduğunu, 9. Cumhurbaşkanı .....ile .... ile söyleşi yaptığını, eser sahiplerinin diğer davacı ... Televizyon Prodüksiyon şirketinden sadece teknik destek aldıklarını, yönetmen ... nün gazetecilik ve belgesel film yönetmenliği alanında 25 yıldan fazla bir tecrübesi bulunduğunu, bu sinema filminin 12 Ekim 1998 tarihinde CİNE5 televizyonunda 9 hafta süre ile yayınlanmaya başladığını ve ardından SHOW TV de yayınlandığını, 2005 yılında 12 EYLÜL belgeselinin DVD ve VCD formatında çoğaltılması ve dağıtım için ... Ayısı Ltd. Şti.ne yetki verildiğini, belgesel üzerinde yönetmen ...’nün, senaryo yazarı ...’nın, özgün müzik bestecisi ...’in birlikte eser sahibi olduklarını ve bu kimselerin iştirak halinde malik olduklarını, belgeselin jeneriğinde yer aldığı gibi yönetmeninin ... olduğunu, davacıların 12 EYLÜL belgeseli ile ilgili yardımlarının eser sahiplerine iştirak sonucunu doğurmayacağı, ... 52. maddeye göre mali hak devir sözleşmesi bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, 12 Eylül adlı belgeselin özgün müziği ..." e senaryosu Hükmet Bila" ya ait olup bu kişilerin, ... 8. madde gereğince eserin birlikte sahipleri oldukları "12 Eylül Türkiye" nin Miladı" adlı kitaptaki önsözde de ... nün yönetmen olduğu bizzat ... tarafından belirtildiği, belgeselin projesi, davacılardan ... tarafından oluşturulduğu, 12 Eylül belgeselinin temel kurgusunun davacı ... tarafından yapıldığı ancak röportaj yapılacak kimselerin belirlenmesinin birlikte gerçekleştirildiği, montaj sırasında ... talimatlarının etkili olduğu, ... 11. maddede yazılı karinenin kısmen aksinin ispat edildiği, 2 Eylül belgeselinin, davacı ... ile davalı ... tarafından.... ve ..." nın da katkılarıyla birlikte meydana getirdikleri, senaryo yazarı ..., özgün müzik bestecisi ... ile birlikte davacı ... ve davalılardan ..." nün ... 8. madde anlamında birlikte eser sahibi oldukları, belgeselin sunumu da davacı ... tarafından yapıldığı, 80/1-A maddesi anlamında ayrıca icracı sanatçı sıfatıyla dahi hak sahibi olduğu, buna bağlı olarak da icranın tespitine, çoğaltılmasına, satılmasına, dağıtılmasına, kiralanmasına, ödünç verilmesine, umuma iletimine, temsiline, yeniden iletimine konularında da izin verme veya yasaklama bakımından münhasıran hak sahibi olduğu, davalılardan ...Film Ltd. Şti. nin dava konusu 12 Eylül belgeselini çoğaltıp dağıtan, piyasaya süren olduğu, filmin eser sahipleri olan ..., ..., ... ve ... ile bağlantılı hak sahibi olan Bir Televizyon A.Ş. izin almış olması gerektiği, oysa somut olayda, sadece ..., ... ve ... in dava dışı ... Ayısı yapımcılık Ltd. Şti.ne verdikleri izinler söz konusu olup diğer eser sahibi ... ile bağlantılı hak sahibi Bir Televizyon ...den izin alınmadığı, 5846 sayılı yasanın 54. maddesine göre, mali bir hakkı yahut kullanma ruhsatını devre salahiyetle olmayan kimseden iktisap eden kimse, hüsnüniyet sahibi olsa bile himaye göremeyeceği, dava dışı ... Ayısı film Ltd. Şti. 12 EYLÜL belgeseli üzerinde mali hak konusunda tam olarak yetkili olmadığından ve eser sahibi ... ile bağlantılı hak sahibi Bir Televizyon A.Ş. ile ... dan gerekli izinleri almadığından mali hakkı devre yetkili olmadığı için, davalı ...Ltd. Şti.ne yaptığı devrin dahi geçersiz olduğu, davalı ... eser işletme belgesi için gerekli muvafakatname temini sırasında 12 Eylül belgeselinin yönetmeni olarak sadece kendisini beyan etmesi ve dava dışı ... Ayısı Ltd. Şti.ni de bu şekilde yönlendirmiş olmakla, meydana gelen ihlali kolaylaştırdığı, iştirakte bulunduğundan diğer davalı ...Film şirketi ile birlikte sorumlu olduğu, davacılardan ... ın da yapımcı ve yönetmen olduğu bilinmesine rağmen adına VCD– DVD kapak kartonetinde yer vermeyerek onun adın belirtilmesi hakkının da ihlal edildiği, dava konusu belgeselin 1996-1998 yıllarında meydana getirildiği, 2 ulusal televizyon kanalında gösterildiği, dava konusu VCD ve DVD satışının ise 2005 yılında başladığı, 12 Eylül Belgeselinin Türkiye için güncelliğini kaybettiği, bandrol teslim tutanaklarına göre 12 EYLÜL belgeseli için toplam 44.000 adet VCD, 12.000 adet DVD bandrolü alındığı, alınan 56.000 adet bandrolden yaklaşık DVD ve VCD satışı 25-26.000 adet civarında olduğu, VCD-DVD satış fiyatlarının ağırlıklı ortalaması 30 TL. olarak kabul edilirse tüm stoklar tüketilip satıldığında davacıların yaklaşık gelirlerinin yaklaşık 750.000 TL, %28 net kar marjı üzerinden net gelirinin ise yaklaşık 210.000 TL. olacağı, buna karşılık muhasip bilirkişi davalı ...şirketinin elde ettiği net gelirin 53.343,72 TL. olduğunu rapor ettiği, dosyada emsal olarak alınabilecek .... Belgeselinin bir yıllık lisans bedelinin 22.000 TL. Olduğu göz önüne alındığında 12 Eylül belgeselinin çok daha uzun ve çok daha kapsamlı oluşu yapım için çok daha fazla parasal harcama ve zaman harcaması nedeniyle rayiç bedelin bu rakamın çok daha üzerinde olması gerektiğinin açık olduğu, bu nedenle BSB ve SETEM meslek birliklerince bildirilen 4.500.-5.400 TL bedeller olaya ve hakkaniyete uygun görülmediği, ikinci bilirkişi raporunda açıklanan 50.000 USD rayiç bedel oluşa ve hakkaniyete uygun görüldüğü, davacılardan ... hem davalılardan ... ile birlikte filmin 2 yönetmeninden birisi, hem de seslendirme ve sunuculuk nedeniyle icracı sanatçı olarak ortak eser sahibi ve bağlantılı hak sahibi olduğundan ... 15. maddede yazılı manevi hakkının ihlal edildiği, her ne kadar davacılar vekili davalıdan tecavüzün men" ini talep etmiş ise de, 5846 sayılı yasanın 68/1 maddesinin uygulanması ile taraflar arasında farazi sözleşme ilişkisi kurulmuş olacağından, bu taleplerin de reddine karar verildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne, davacılardan ... dava konusu 12 Eylül belgeselinin eser sahiplerinden birisi olduğunun tespitine, bu belgeselin davalılardan ...Film Ltd. Şti. tarafından çoğaltılıp dağıtılması ve filmin davalılardan ... ile birlikte yönetmeni olan davacı ...’ın da adının belirtilmeyip izni alınmaksızın dava konusu yapımın VCD-DVD biçiminde piyasaya çıkarılması nedeniyle her iki davalının tecavüzünün ref" i ne, ... 68/1 maddesi gereğince 3 kat hesabı ile ve taleple bağlı kalınarak takdiren 50.000 USD telif tazminatının faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile eşit oranda davacılara ödenmesine, davalıların, ... manevi haklarının ihlal ettiklerinin tespitine, davacılardan Bir TV ...nin manevi hakkı bulunmadığından bu davacı yönünden manevi hak ihlali tespiti talebinin reddine, ... 68/1 maddesinin uygulanması ile taraflar arasında farazi sözleşme ilişkisi kurulmuş olacağından tecavüzün men’i talebinin reddine, kararın ilanına karar verilmiştir.
Kararı, taraf vekilleri vekili temyiz etmiştir.
1- Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm ve davalılar ...Film Ltd. Şti. vekilinin ve ... vekilinin aşağıdaki bent dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2- Dava,... adlı belgesel sinema eserinin mali haklarının ... ile birlikte Bir Televizyon Prodüksiyon Yayıncılık A.Ş’ne ait olduğu, davalıların, davacıların izni ve haberi olmadan belgeseli çoğaltarak satışa sunma eylemlerinin, işleme, çoğaltma ve yayma mali haklarını ihlal ettiği, ...’ın manevi haklarının da ihlal edildiği iddiasına dayalı ... 68. madde gereğince tazminat ve vaki tecavüzün ref" i ve men" i, davalıların, davacıların manevi haklarını ihlal ettiklerinin tespiti istemine ilişkindir.
5846 sayılı .... 8. maddesi uyarınca sinema eserlerinde; yönetmen, özgün müzik bestecisi, senaryo yazarı ve diyalog yazarı eserin birlikte sahibidirler. Mahkemece davacı ...’ın davalılardan ... ile birlikte yönetmen sıfatıyla eser sahiplerinden birisi olduğu kabul edildiğine göre aynı Kanunun 10. maddesi uyarınca davacının izni alınmaksızın davalı ... Ayısı Ltd. Şti.’ne mali haklarının devrine ilişkin sözleşme ... 54. maddesi hükmü gereğince geçersiz olup, adı geçen şirket tarafından davalı ...Film Ltd. Şti.’ne yapılan devirde ... 49. maddesine aykırılık oluşturur. Mahkemece de bu husus kabul edilmekle birlikte, ....68.maddesi uyarınca rayiç bedelin belirlenmesi ve tahsiline karar verilirken dava konusu sinema eseri üzerindeki yönetmen, senaryo ve diyalog yazarı ile özgün müzik bestecisi olan tüm eser sahiplerinin sözkonusu eser üzerindeki ayrı ayrı katkı oranları belirlenerek bu oran üzerinden davacının payına düşen yönetmenlik ücretine hükmedilmesi gerekirken 3.3.2010 tarihli bilirkişi heyetince belirlenen rayiç bedelin tümünün davalılardan tahsili ile davacılara verilmesi doğru görülmemiş kararın bu nedenle davalılar ...Film Ltd. Şti. ve ... yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
3- Ayrıca, belgesel niteliğindeki sinema eseri Türkiye’de yapıldığı ve gösterildiği halde mahkemece gerekçesi açıklanmadan yabancı para üzerinden tazminatın belirlenip, hüküm altına alınması da doğru görülmemiş ve kararın davalılar ...Film Ltd. Şti. ve ... yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir...”
gerekçesi ile bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.


HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
S O N U Ç : Davalı ...Film ve Sanat Ürünleri San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, 08.06.2016 gününde oy birliği ile karar verildi.