MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 30. HUKUK DAİRESİ



DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne, sendikal tazminatın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin kabul kararına karşı taraflar avukatları istinaf başvurusunda bulunmuştur.
...Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi davalı avukatının istinaf başvurusunu esastan reddetmiş, Davacının istinaf başvurusunun kabulüne, ... İş Mahkemesi"nin 21/02/2017 tarihli ... Esas - 2017/67 Karar sayılı kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 353/1-b-2 maddesi gereğince kaldırılmasına, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar vermiştir.
... Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi"nin kararı süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:


YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, Davacının 2005 yılı Eylül ayında davalı şirketin Fleksıbıl Ambalaj üretimi bölümünde Laminasyon (Gıda Ambalajı) operatörü olarak çalışmaya başladığını, çalışmasının iş akdinin feshedildiği 09.09.2015 tarihine kadar aralıksız sürdüğünü, davacının 10.09.2015 tarihinde Ağaç İş sendikasına üyeliğinin onaylandığını, davalı şirket tarafından yapılan iş akdi feshinin haksız ve dayanaksız olduğunu, davacının iş akdinin feshinin sendikaya üye olması ve sendikal çalışmalarda bulunması nedeniyle gerçekleştiğini, davacının çalıştığı pozisyona davacıdan başka hâkim kimse olmadığını, davacının iş akdinin sona ermesinden sonra o alanda uzman olmayan normalde başka bölümlerde çalışan işçiler vardiyalı olarak çalışmaya başladıklarını, alınan bilgilere göre davacının çalıştığı bölümün üretime halen devam ettiğini, davacının bölümde çalışan işçilere işi öğrettiği, işinde ehil olduğunu, çalışılan iş sahasında işçiye ve operatöre ihtiyaç söz konusu iken davacının iş akdinin feshedilmesinin sendikal nedene dayandığını, davacı ile aynı konumda olan sendikal çalışmalarda bulunan, işyerindeki arkadaşlarına öncülük eden, onları sendika hakkında bilgilendiren, davacıya destek olan ...,...,... ’ın da iş akitlerinin feshedildiğini, davalı işyerinde devam eden sendikal faaliyetlerden dolayı diğer sendika üyesi çalışanlara baskı yapıldığını iddia ederek; iş akdinin sendikal sebeplerle feshinin tespiti ile davacının işe iadesine karar verilmesini, 12 aylık ücret tutarında sendikal tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının müvekkili davalı şirkette 08.11.2005-09.09.2015 tarihleri arasında Fleksıbıl Ambalaj Üretim Bölümünde “Laminasyon Makina Operatörü” olarak görev yaptığını, usule ilişkin itirazlarının yanı sıra davalı şirket tarafından yapılan 03.09.2015 tarihli yönetim kurulu toplantısında, şirketin mali ve ticari durumu görüşülmüş olup yapılan değerlendirmeler neticesinde oy birliği ile kararlar alındığını bu kararların; “global ve ulusal boyutta yaşanmakta olan ekonomik sıkıntılar ve şirketin faaliyet konularında sektörde yaşanmakta olan bölgesel sorunların etkisi ile Fleksıbıl Ambalaj üretimi alanında gelir ve karlılık dengesinin sağlanamadığı tespit edilmiştir. Tespit edilen bu durum gözetilerek şirketin ticari ve mali menfaatlerinin korunması adına bir kısım tedbirlerin alınması zorunluluğu doğmuştur. Bu kapsamda, Fleksıbıl Ambalaj Üretimi Bölümünde mevcut iş planlamasının yeniden yapılmasına, azalan üretim faaliyeti ile orantılı şekilde yeni çalışma modeli oluşturulmasına, alınan kararın uygulanması neticesinde ortaya çıkacak istihdam fazlası personellerin değerlendirilebileceği münhal pozisyon/görev/lokasyonların değerlendirilerek bulunması halinde ilgili personellere pozisyon/görev/lokasyon değişikliği teklif edilmesine, uygun pozisyon/görev/lokasyon bulunmaması halinde istihdam fazlası personelin iş sözleşmelerinin feshedilmesine 03.09.2015 tarihinde oybirliği ile karar verilmiştir” denildiğini, bu alanda küçülmeye gidilmesi kararı kapsamında davacının da aralarında bulunduğu bir kısım çalışanların görevlendirilebilecekleri başkaca münhal kadro/pozisyon araştırıldığını, davacının eğitim durumu ve niteliklerine uygun bir kadro/pozisyon bulunamadığını, bu nedenle feshe son çare olarak başvurularak davacının iddialarının aksine iş akdi işyerinden kaynaklanan geçerli nedenlerle feshedildiğini, davacı tarafın iddiasının aksine, davacının iş akdinin fesih nedeninin sendika üyesi olmasından kaynaklanmadığını, davacının sendikalı olduğu bilgisinin bu dava ile öğrenildiğini, sendikal feshin söz konusu olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
C) İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk derece mahkemesince, dosya kapsamındaki sendika üyelik fişine göre, davacı’nın sendika üyeliği için 10.09.2015 tarihinde başvuruda bulunmuş olduğu, aynı gün üyeliğe kabul edildiğinin görüldüğü,iİşverence alınan işletmesel kararın 03.09.2015 tarihli olduğu, yine davacının iş akdinin fesih tarihinin 09.09.2015 tarihli olduğu , sendikaya üye olan işçi sayısı değerlendirildiğinde üye listesine göre; 25 işçi işletmesel kararın alındığı 9. Ayda, 5 işçi 10. Ayda, birer işçi de 11 ve 12. Ayda sendikaya üye olduğu görülmüş ve böylece davacının iş aktinin fesih kararının alındığı ve feshin yapıldığı tarihlerde davacının sendika üyesi olmadığı ve yaklaşık 32 kişinin sendikaya üye olarak işyerinde çalışmaya devam ettiği ,tüm bu hususlar ve dosya kapsamındaki diğer deliller birlikte değerlendirildiğinde fesih tarihinde sendika üyesi olmayan davacının iş akdinin fesih nedeninin sendikal olduğu hususunun tam olarak ispat edilemediği ve davacının ve davacı tanıklarının beyanlarının soyut kaldığı değerlendirildiğinden feshin davalı tarafça 4857 sayılı yasanın 18 vd md uyarınca geçerli nedenle yapılmadığı gerekçesiyle sendikal tazminat talebinin reddiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
D) İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
E) İstinaf Sebepleri:
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Feshin sendikal nedenle yapıldığını, tespit edilen olgular, işyerinin özellikleri, olayların kronolojik sırası ve bütünlüğü içinde , tanık beyanları da gözetilerek , emsal olarak sunulan kararda dikkate alınarak, sendikal tazminat taleplerinin dikkate alınmasının gerektiğinden bahisle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
Davalı vekili istinaf dilekçesinde ; bilirkişi heyet raporuna itirazları farklı heyetten rapor alınması talepleri değerlendirilmeksizin karar verildiğini, feshin işletmesel karar doğrultusunda geçerli nedenle yapıldığını, işletmesel kararın tutarlı olarak uygulandığını, fesih öncesi ve sonrası uygulanan politikaların feshin zaruretini ve işletmesel kararın gerekliliğini gösterdiğini, yıl bazında yapılan yatırımlar, hedeflenen ve gerçekleşen satış rakamlarına göre işletmesel kararın gerekliliğini gösterdiğini, personel sayısında azalmanın bilirkişilerce de tespit edildiğini beyanla kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
F) Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge adliye mahkemesince Davacının iş akdi ülkenin ekonomik durumu ve sektörün içinde bulunduğu bölgesel zorlukların etkisi ile fleksıbıl ambalaj üretimi bölümünde küçülmeye gidilmesi nedeniyle feshedilmesine rağmen, bilirkişi raporuna göre, üretim müdürlüğünde fesih sonrası Baskı, Laminasyon, Kesim, Yapıştırma bölümlerinin faaliyetine devam ettiği, operatör kadrosunda personel sayısının düştüğü ancak, yardımcı eleman alımı yapıldığı, davacının fesih öncesi çalıştığı Solventli DMC kombi makinesinde davacının iş akdi feshinden sonra 2 personelin çalışmaya devam ettiği, davacının iş akdinin feshi sonrasında da iş gücüne ihtiyacın devam ettiği, davacının çalıştığı ve farklı bölüm ve kadro unvanlarında davacının çalışabileceği kadrolara vasıflı vasıfsız personel alımının yapıldığının tespit edildiği, davacının istihdam fazlalığı oluşturduğu hususunun ispatlanamadığı, bir an için iş sözleşmesinin ekonomik nedenlerle feshedildiği kabul edilse bile; işveren tarafından fesih dışı alınabilecek tedbirlerden olan ücretsiz izine çıkarma veya kısa süreli çalışma yöntemlerine başvurulmadığı, davacıya çalıştığı süre ve pozisyonu değerlendirilerek başka bir görevlendirme teklif edilmediği, feshin son çare olması ilkesine uygun davranıldığının ispatlanamadığı anlaşıldığından davalının istinaf talebinin yerinde olmadığı , davacının istinaf talebi bakımından davacının sendikaya üyelik tarihi her ne kadar fesihten bir gün sonra olsa da, dinlenen tanık ..., ..."ın beyanlarına göre davacının da arasında bulunduğu davalı işyerinde çalışan bir kısım işçinin üyesi oldukları sendikayı işyerine getirmek için çalıştıkları, sendikaya ait broşürleri dağıttıkları, sendikanın tanıtımına ilişkin konuşma yaptıkları bu şekilde sendikal faaliyette aktif rol aldıkları, akabinde tanık ..."un beyanına göre davacı ile birlikte broşür dağıtan işçilerin broşür dağıtmalarından sonra önce yerlerinin değiştirildiği sonrasında da işten çıkartıldıkları, davalı tanığı ... "in beyanına göre işyerinde sendikadan istifa edip çalışmaya devam eden işçilerin bulunduğu anlaşılmıştır. İşverence davacının iş akdinin 6356 sayılı yasanın 25/3 maddesi uyarınca , sendika üyeliği fesihten bir gün sonra olsa bile sendikal faaliyetlere katılması, iş yerinde sendikal faaliyetlere öncülük etmesi nedeniyle sendikal nedenle feshedildiği, kaldı ki davacı gibi broşür dağıtan , öncülük yapan çalışanlardan ... "ın açtığı sendikal tazminat talepli davada Yargıtay 9.HD. 18.10.2018 tarih ... Esas, 2018/18670 Karar sayılı ilamı, ... "nın açtığı davada Yargıtay 9.HD. 27.09.2018 tarih ... Esas, 2018/16905 Karar sayılı ilamı, ... "in açtığı davada Yargıtay 9.HD. 27.09.2018 tarih 2018/190 Esas, 2018/16904 Karar sayılı ilamları ile iş akitlerinin sendikal nedenlerle feshedildiğinin kabul edildiği ve kesinleştiği de gözetildiğinde, davacının iş akdi feshinin sendikal nedenle yapıldığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile sendikal tazminat talebinin kabulüne karar verilmiştir.
G) Temyiz başvurusu :
Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına karşı davalı vekili temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
H) Gerekçe:
İşverence yapılan feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu taraflar arasında uyuşmazlık konusudur.
Sendikal tazminat 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 25 inci maddesinde düzenlenmiş, işçilerin işe alınmalarının belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, sendika üyeliklerini sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri gibi şartlara bağlanamayacağı hükme bağlanmıştır. Yine, işçiler arasında çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından ayrım yapılamayacağı da yasada öngörülmüştür. Sendikal faaliyetlere katılma da güvence altına alınmıştır. Sözü edilen hükümlerden “fesih dışında” olanlara aykırılık halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere tazminata tabi olduğu Yasada açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin 22.10.2014 tarihli oturumunda verilen 2013/ 1 E sayılı kararında, maddede yer alan “…fesih dışında…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, yürürlüğün durdurulması isteminin koşulları oluşmadığından talebinin reddine karar verilmiştir.
Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, feshin geçersizliğinin tespiti ile işe iadesine dair dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. İşçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez.
İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını iddia eden işçi, feshin sendikal nedene dayandığını ispatla yükümlüdür.
Fesih dışında işverenin sendikal ayrımcılık yaptığı iddiasını işçi ispat etmekle yükümlüdür. Ancak işçi sendikal ayrımcılık yapıldığını güçlü biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren davranışının nedenini ispat etmekle yükümlüdür.
Dairemizce, sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir.
Somut uyuşmazlıkta; ilk derece mahkemece sendikal tazminat talebine ilişkin yeterli delil bulunmadığı ve fesih tarihinde gerekçesi ile davacının sendikal tazminat talebinin reddine karar verilmiştir. İstinaf mahkemesince davacının da arasında bulunduğu davalı işyerinde çalışan bir kısım işçinin üyesi oldukları sendikayı işyerine getirmek için çalıştıkları, sendikaya ait broşürleri dağıttıkları, sendikanın tanıtımına ilişkin konuşma yaptıkları bu şekilde sendikal faaliyette aktif rol aldıkları, akabinde tanık ..."un beyanına göre davacı ile birlikte broşür dağıtan işçilerin broşür dağıtmalarından sonra önce yerlerinin değiştirildiği sonrasında da işten çıkartıldıkları, davalı tanığı..."in beyanına göre işyerinde sendikadan istifa edip çalışmaya devam eden işçilerin bulunduğu gerekçesiyle sendikal tazminatın kabulüne karar verilmiştir.
Dosyaya sunulan sendika üyelik fişine göre, davacının sendika üyeliği için 10.09.2015 tarihinde başvuruda bulunduğu, aynı gün üyeliğe kabul edildiği, ancak davacının iş akdinin 09.09.2015 tarihinde feshedildiği, sendikaya üye olan işçi sayısı değerlendirildiğinde üye listesine göre; 25 işçinin işletmesel kararın alındığı 9. ayda, 5 işçinin 10. ayda, birer işçinin de 11 ve 12. ayda sendikaya üye olduğu, böylece davacının iş aktinin fesih kararının alındığı ,yaklaşık 32 kişinin sendikaya üye olarak işyerinde çalışmaya devam ettiği ve feshin yapıldığı tarihlerde davacının sendika üyesi olmadığı anlaşılmıştır.
Tüm bu hususlar ve dosya kapsamındaki diğer deliller birlikte değerlendirildiğinde davacının iş akdinin fesih tarihinin 09.09.2015 tarihli olup fesih tarihinde sendika üyesi olmayan davacının iş akdinin fesih nedeninin sendikal nedenle olduğu hususunun tam olarak ispat edilemediği ve dairemizden temyiz incelemesinden geçen ... esas ve 2018/11753 karara sayılı dosyada fesih tarihiyle aynı gün sendikaya üye olan işçinin akdinin feshinin sendikal nedene dayandığı iddiasının kabul edilmediği ,davacının iş akdinin fesih tarihinde sendikaya üye olmadığı ve dosya kapsamındaki diğer delillerden iş akdinin sendikal nedenle feshedildiğinin ispatlanamadığı anlaşıldığından, Bölge Adliye Mahkemesi’nin temyiz edilen kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve Dairemizce 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20/3. maddesi uyarınca aşağıdaki gibi karar vermek gerekmiştir.
Hüküm: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1- Bölge Adliye Mahkemesi’nin temyiz edilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2- Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,
3- Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen davalı işverence süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının davacının kıdemi, fesih nedeni dikkate alınarak takdiren davacının 5 aylık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
4- Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalıdan tahsilinin GEREKTİĞİNE,
5- Davacı vekille temsil edildiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT. uyarınca belirlenen 2.275,00 TL maktu vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
6- Alınması gereken 44.40 TL karar-ilam harcından davacının yatırdığı 27,70 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 17,70 TL karar-ilam harcının davalıdan tahsili ile Hazine"ye irat kaydına,
7- Davacının yaptığı harçlar dahil toplam 1.150,00 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8- Taraflarca yatırılan gider avansının varsa kullanılmayan kısmının karar kesinleştiğinde ve isteği halinde ilgilisine iadesine,
9- Yatırdığı temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, dava dosyasının İlk Derece Mahkemesi"ne, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesi"ne gönderilmesine,
Kesin olarak oybirliği ile 18.02.2019 tarihinde karar verildi