Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davacı ..." un davalı ... bünyesindeki işyerinde 19.11.1999 ile Mart 2003 arasında asgari ücret ile hizmet sözleşmesine bağlı olarak 506 sayılı kanun kapsamında çalıştığının tespitine, davalı ... Ticaret Kol. Şti. yönünden açılan davanın reddine, şeklinde karar vermiştir.
Hükmün, davalılardan Kurum vekili ve ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, hükmün tefhiminin, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 489. maddesinin yollamada bulunduğu, aynı Kanunun 388. maddesindeki unsurları içerir biçimde yapılmadığı, gerekçeli kararın davalı ... vekiline tebliği üzerine süresinde vukubulan temyiz nedeniyle ... açısından da temyiz isteminin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Geçici 7. maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Kanunun ”Üçüncü kişinin aracılığı” başlıklı 87 nci maddesi hükmünde, aracı, bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde işverenden iş alan ve
kendi adına sigortalı çalıştıran üçüncü kişi olarak tanımlanmış, sigortalıların üçüncü bir kişinin aracılığı ile işe girmiş ve bununla sözleşme yapmış olsalar bile, bu kanunun işverene yüklediği ödevlerden dolayı, aracı olan üçüncü kişi ile birlikte asıl işverenin de sorumlu olacağı belirtilmiştir. Maddede “aracı” olarak nitelenen üçüncü kişi, gerek mevzuatta, gerekse öğreti ve yargı kararlarında; alt işveren, tali işveren, taşeron, alt müteahhit, alt ısmarlanan gibi adlarla anılmaktadır. Aracı kavramı, her şeyden önce, asıl işverenin varlığını, bir başka işverenin asıl işverene ait işin bir bölümünü yapmayı üstlenmesini ve asıl işverene ait iş yerinde veya iş yerinin bir bölümünde iş alanın kendi adına sigortalı çalıştırmasını gerektirir. Asıl işverenle aracı arasındaki ilişki taşıma, eser ve benzeri sözleşmelere dayanabilir ise de, hiç bir şekilde hizmet akdi unsurları bulunmamalıdır. Burada önemli olan yön, asıl işverene ait işin bir bölümünün aracı tarafından görülmesidir. Aracı kavramının belirleyici özelliği, asıl işverene ait işten bir bölüm iş alınması ve bu işte kendi adına sigortalı çalıştırılmasıdır.
506 sayılı Kanunun 4. maddesinde ise, “sigortalıları çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler” işveren olarak tanımlanmıştır. ”çalıştıran” olgusu, tespiti istenen sürelere ilişkin hizmet akdinin tarafı konumunda olan ve hizmet akdini düzenleyen “işvereni” ifade etmektedir. Sigortalının taraf olduğu hizmet akdinin alt işverenler tarafından düzenlenmiş olması durumunda, hizmet tespitine yönelik davanın, anılan Yasanın 79/10. maddesine göre, sigortalıyı fiilen çalıştıran işverenlere yöneltmesi gerekir.
Bu hüküm ile asıl işverenin bu Kanun bakımından söz konusu çalışma ilişkisi çerçevesinde, alt işverenin işçilerine karşı olan bütün ödevlerinden sorumlu tutulmasındaki gaye, gerek sigortalıların, gerekse sigortalılara verilecek sosyal güvenlik haklarını uygulayan Sosyal Sigortalar Kurumunun hak ve alacaklarını güvenceye almaktır.Asıl işveren-alt işveren ilişkisinde yasa koyucu konuyu işçi yararı yönünden ele almış ve her iki işvereni, alt işverenin işçilerine karşı birlikte sorumlu tutmuştur.
Alt işveren, asıl işverenin vekili durumunda değildir. Asıl işverenle arasında istisna, kira, taşıma vb. sözleşme vardır ve yüklendiği işi asıl işveren adına değil, kendi adına ve hesabına, ayrı bir işveren olarak kendi işçileri ile yapmaktadır.
Alt işveren ilişkisinde, asıl işverenin, alt işveren ile birlikte alt işverenin işçilerine karşı müteselsil sorumluluğu vardır. Alt işverenin işçileri, alt işverenin ödemekten kaçındığı ücretlerini veya iş kazasından doğan tazminat alacaklarını asıl işverenden isteyebilirler. Asıl işverenle alt işveren, aralarında yaptıkları anlaşmayla bu kuralı bertaraf edemezler.
Nitekim aynı ilkeler, Hukuk Genel Kurulu"nun 2010/21-739E-2011/5 K. ve 2011/21-280 E-2011/3161 K. sayılı kararında da belirtilmiştir.
Bu açıklamalar ışığında somut dosya kapsamında; davalılar aleyhine açılan hizmet tespiti davasında, mahkemece, dava dilekçesinde ve tanık beyanlarında fiskobirliğe ait satış mağzasında sigortasız olarak çalıştırılan işçilerin maaşlarının firmalar tarafından ödendiğinin belirtilmesi ve davacının hizmet cetveline göre de; 10.09.2003-20.01.2007 tarihleri arasındaki çalışmasının Çevik Tic. Koll. Şti" den Kuruma bildirildiği hususları birarada değerlendirildiğinde, davalı ... ile davalı .... Koll. Şti arasında imzalanan tüm sözleşmeler getirtilmeli ve bu sözleşmeler de dikkate alınarak, ..."nün asıl işveren olup olmadığının araştırılması, doğacak prim ve vs. alacaklarından asıl işverenin de sorumlu olduğu hususu göz önünde bulundurularak ... ile diğer davalı .... Koll. Şti arasında, davalı işverenlerin aralarındaki ilişkinin niteliği (asıl işveren-alt işveren) konusunda araştırma yapılmalıdır.
Yapılacak araştırma sonucunda, ... ile diğer davalı .... Koll. Şti arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi söz konusu olduğunun anlaşılması halinde ise doğacak prim ve vs. alacaklardan asıl işverenin de müteselsilen sorumluluğu, hizmeti tespiti hususunda da Çevik Tic. Koll. Şti" nin sorumlu olduğu doğrultusunda bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu davalı .... Koll. Şti açısından açılan davanın reddine, ... açısından ise açılan davanın kabulüne dair yazılı şekilde karar verilmiş olması, usule ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekili ve ... vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ..."ne iadesine, 16.12.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.