Danıştay 6. Daire 2021/925 Esas 2021/13814 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/925
Karar No : 2021/13814

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Fatih İlçesi, ...Mahallesi, ...Caddesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ...gün ve ...sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğünün yazısı üzerine yerinde yapılan incelemede tescilli eski eser niteliğindeki binada herhangi bir izin alınmadan tadilat yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca yapının eski haline getirilmesine ilişkin 08/08/2017 tarih ve 599 sayılı ve aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca 1.013.311,02-TL para cezası verilmesine ilişkin ...tarih ve ...sayılı Fatih Belediye Encümeni kararlarının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; ....İdare Mahkemesi'nin E:...dosyasında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporu esas alınarak uyuşmazlık konusu yapının eski haline getirilmesine ilişkin ...tarih ve ...sayılı encümen kararı kısmı yönünden davanın reddine, dava konusu para cezasına ilişkin ...gün ve ...sayılı encümen kararının 86.855,16-TL'lik kısmının iptaline; 926.455,86-TL'lik kısmı bakımından ise davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İmalatların yüklenici firma tarafından yapıldığı, kendisi adına para cezası verilemeyeceği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait İstanbul İli, Fatih İlçesi, ...Mahallesi, ......Caddesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda yer alan eski eser niteliğindeki Sansaryan Han'da, izinsiz inşai faaaliyette bulunulduğunun ve bu faaaliyetin davacı tarafından yapıldığının İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü elemanlarınca düzenlenen 17/05/2017 tarihli tutanak ile tespit edilmiştir.
...gün ve ...sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğünün yazısı üzerine davalı idare elemanlarınca yerinde yapılan incelemede; tescilli eski eser niteliğindeki anılan binada herhangi bir izin alınmadan yapının zemin kat duvarlarının bir kısmında sıva raspasının yapılmakta olduğu, orta avlu duvarlarında sıva, boya ve alçı dekorasyon çalışması yapılmakta olduğu, zemin katta yer alan WC mekanlarının tadil edilerek yeniden düzenlendiği ve ilave ıslak hacimler oluşturulduğu, girişin sol tarafında bulunan oda bölümünde döşemenin kaldırılarak çelik malzeme ile yeni döşeme yapılmakta olduğu: volta döşemeler üzerinde kısmi boşluklar açılmış olduğu, zemin ve birinci normal katta bulunan WC kısımlarında alçı tavan uygulaması yapılmakta olduğu, birinci katta söküm ve tadilat çalışmaları yapılmakta olduğu 26/05/2017 tarih ve 17/20 cilt/sahife numaralı yapı tatil tutanağı ile tespit edilmiştir. Söz konusu tutanakta mal sahibi: Vakıflar Genel Müdürlüğü, yüklenici firma: ... İnşaat A.Ş., alt yüklenici firma: ... Madencilik İnşaat ve Taahhüt olarak belirtilmiştir.
Akabinde bahsi geçen yapı tatil tutanağı esas alınarak 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca yapının eski haline getirilmesine ilişkin ...tarih ve ...sayılı ve aynı Kanunun 42. maddesi uyarınca ...Madencilik İnşaat ve Taahhüt Sanayi ve Ticaret ...... ve ...adına 1.013.311,02-TL para cezası verilmesine ilişkin 08/08/2017 tarih ve ...sayılı Fatih Belediye Encümeni kararları alınmıştır.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın “Suç ve cezalara ilişkin esaslar” kenar başlıklı 38. maddesinin 7. fıkrasında, “Ceza sorumluluğu şahsidir.” hükmü yer almaktadır. Ceza sorumluluğunun şahsiliği ceza hukukunun temel ilkelerindendir. Cezaların şahsiliğinden amaç, bir kimsenin işlemediği bir fiilden dolayı cezalandırılmamasıdır. Başka bir anlatımla bir kimsenin başkasının fiilinden sorumlu tutulmamasıdır. Anayasanın 38. maddesinde idari ve adli cezalar arasında bir ayrım yapılmadığından idari para cezaları da bu maddede öngörülen ilkelere tabidir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1/a bendinde "İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönünden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davası ..." idari dava türü olarak sayılmıştır.
Doktrinde ve yargısal içtihatlarda dava açma ehliyeti, iptal davasına konu işlemin niteliğine göre davacı ile dava konusu işlem arasında kişisel, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisinin bulunup bulunmadığı olarak tanımlanmaktadır.
2577 sayılı Kanunun 14. maddesinde de; dava dilekçelerinin ehliyet yönünden inceleneceği, 15/1-b maddesinde; bu hususta Kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği hükme bağlanmıştır.
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; (işlem tarihinde yürürlükte olan hali); "Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir." hükmüne, 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiş, a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için para cezası uygulanacağı, b) bendinde ise; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, c) bendinde ise (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı için hesaplanan para cezasına uygulanacak arttırım sebepleri sayılmış, son fıkrasında da "para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır." hükmüne yer verilmiştir.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 3. maddesinde; bu Kanunun; idarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümlerinin, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, diğer genel hükümlerinin, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında uygulanacağı, 14. maddesinde; kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında, fail olarak idarî para cezası verileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dairemizin E:2019/18220 sayılı dosyası, 27/04/2015 tarih ve 8808 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile birlikte bakılan dosyanın incelenmesinden; dava dilekçesinde davacı, uyuşmazlığa konu binada kendisinin kiracı olmadığı, kızı ...ın vekaletname uyarınca sadece temsilcisi olduğu, uyuşmazlığa konu binanın ...İnşaat Anonim Şirketi'nden 09.03.2016 tarihinde kiralandığı, kira sözleşmesinin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onaylandığı, ...İnşaat Anonim Şirketi'nin finans sıkıntıları sebebiyle tamamlayamayıp yarım bırakarak binadan ayrıldığı, bu nedenle anılan şirketin işletme ve ortaklık sözleşmesi feshedilmeden önce davacının binanın bir bölümünü kiralandığı, tüm bu hususların Vakıflar idaresi tarafından bilindiği, yapılan projeler ve imar çalışmalarının ...Madencilik İnşaat ve Taahhüt San. ve Tic. isimli şirket tarafından değil, ...İnşaat Anonim Şirketi tarafından yapıldığı iddialarında bulunduğu; dava konusu işlemlerin dayanağı olan yapı tatil tutanağında; yapı sahibi olarak, mal sahibi: Vakıflar Genel Müdürlüğü, yüklenici firma: ...İnşaat A.Ş., alt yüklenici firma: ...Madencilik İnşaat ve Taahhüt ... tespitine yer verildiği; 27/04/2015 tarih ve 8808 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ise "...Madencilik İnşaat ve Taahhüt Sanayi ve Ticaret" ticaret ünvanlı işletmenin sahibinin ve yetkili kişinin ... olduğu; anılan işletmenin ise, gerçek kişi işletmesi (şahıs firması) olduğu anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; her ne kadar uyuşmazlığa konu eski eser niteliğindeki ...'da, izinsiz inşai faaaliyette bulunulduğu ve bu faaaliyetin davacı tarafından yapıldığı İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü elemanlarınca düzenlenen 17/05/2017 tarihli tutanak ile tespit edilmiş ise de, dava konusu işlemlerin dayanağı yapı tatil tutanağında davacının isminin yer almadığı, alt yüklenici (kiracı) konumunda olan davacının kızına ait "...Madencilik İnşaat ve Taahhüt Sanayi ve Ticaret" ticaret ünvanlı işletme ile yüklenici ve/veya mal sahibi (Vakıflar Genel Müdürlüğü) arasında imzalanan kira sözleşmelerinin dosyada mevcut olmadığı görülmektedir.
Bu durumda; bahsi geçen kira sözleşmeleri getirtilerek, para cezası yönünden cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca uyuşmazlığa konu imalatların yapımında davacının sorumluluğunun olup olmadığı hususu araştırılarak; yıkım işlemi yönünden ise, yıkım işlemi her ne kadar yapıya ilişkin olsa da, mülkiyet hakkının ve hak arama özgürlüğünün bir gereği olarak yıkım işleminin muhatabının doğru belirlenmesi gerektiğinden, davacının ehliyetli olup olmadığı hususlarının yapılacak araştırma sonucuna göre değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile verilen temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 14/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.