Danıştay 6. Daire 2019/21490 Esas 2021/13815 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/21490
Karar No : 2021/13815

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Yapı Denetim Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Kartal İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca 220.863,23-TL para cezası verilmesine ilişkin Kartal Belediye Encümeninin ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararda; davalı idare tarafından aykırılığın tespitinin 17.01.2018 tarihinde yapıldığı, davacı firmanın ise aykırılığın ihtarını 19.04.2018 tarihinde yaptığını belirtilerek 3194 sayılı Kanunun 42. maddesi uyarınca aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmediğinden kesilen para cezasının hukuka uygun olduğu belirtilmişse de; davalı idarenin en geç müfettiş raporu üzerine harekete geçmesi gerektiği halde ilk kez 20.04.2018 tarihinde dava konusu encümen kararına dayanak yapı tatil tutanağını düzenlediği, davacı şirketin noter aracığı ile yaptığı ihtarın davalı idarenin aykırılığın tespiti amacıyla tutulan yapı tatil tutanağından önce olduğu ve 16.08.2017 tarihi itibariyle seviye tespit tutanağının %60 seviyede ilgili idarece onaylandığı, yapı denetim şirketinin imara aykırı faaliyetleri ne zaman öğrendiği ve 3194 sayılı Kanunda anılan süre içinde bildirim sorumlululuğunu yerine getirip getirmediği hususunun davalı idarece ortaya konulamadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı yapı denetim şirketinin 3194 sayılı İmar Kanunundan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmediğinin açık olduğu, temyize konu Mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Kartal İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca fenni mesul olan davacı şirkete 220.863,23-TL para cezası verilmesine ilişkin Kartal Belediye Encümeninin ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinin 2. fıkrasında; "Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır." hükmüne yer verilmiş, 42. maddesinin 2. fıkrasında ise; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için uygulanacak para cezalarının miktarları belirlenerek, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (b) bendinde; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmış, bu arttırım sebepleri uyarınca tespit edilen miktarların (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunacağı, para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun "Yapı denetim kuruluşları ve görevleri" başlıklı 2. maddesinin 4. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, "Sorumluluklar ve yapılamayacak işler" başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşlarının imar mevzuatı uyarınca öngörülen fennî mesuliyeti ilgili idareye karşı üstleneceği, "İdari müeyyideler ve teminat" başlıklı 8. maddesinde; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı, "Ceza hükümleri" başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; bu Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında, yapı denetim kuruluşunun icrai veya ihmali davranışla görevini kötüye kullanan ortakları, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi gerçek kişiler ile laboratuvar görevlileri, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, son fıkrasında ise, yapı denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendislerinin; eylem ve işlemlerinden dolayı 3194 sayılı İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabi olduğu hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemekle görevli olan yapı denetim kuruluşlarının, imar mevzuatı kapsamında ilgili idareye karşı fennî mesul olarak sorumlu olduğu, fenni mesuliyetini üstlendiği yapıda ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmaması halinde ilgili idareye bildirim yükümlülüğünün bulunduğu, eylem ve işlemlerinden dolayı fenni mesuller için öngörülen hükümlere tabi olduğu da dikkate alındığında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı yapılan yapıyı ilgili idareye bildirmeyen fenni mesule, 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verileceği düzenlendiğinden, bu kapsamda, bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşuna da 3194 sayılı Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrası uyarınca para cezası verilebileceği sonucuna varılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; uyuşmazlığa ilişkin taşınmaza ilişkin olarak 24.11.2015 tarihli yapı ruhsatının düzenlendiği, Mülkiye Müfettişliğince düzenlenen "Özel Teftiş Raporu"nun ilgili bölümlerinde, söz konusu taşınmazda imara aykırlıkların tespit edilerek raporun düzenlendiği tarihte inşaatın fiili seviyesinin yaklaşık %80 olduğunun, ilgili idarece onanan %60 inşaat seviyesine ilişkin iş bitirme tutanağının 16.08.2017 tarihli olmasına rağmen, davacı yapı denetim şirketinin 19.04.2018 tarihine kadar geçen yaklaşık 8 aylık süre zarfında meydana gelen mimari projeye aykırı hususları ilgili idareye bildirmediğinin belirtildiği, anılan rapor üzerinde davalı idare elemanlarınca mahallinde düzenlenen 20/04/2018 tarih ve 287/06 cilt/yaprak numaralı yapı tatil tutanağı ile de de A ve B blokta bir takım ruhsata aykırılıkların mevcut olduğunun tespit edildiği, akabinde 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesi uyarınca yapı denetim firması olan davacıya 220.863,23-TL para cezası verilmesine ilişkin Kartal Belediye Encümeninin ...tarih ve ...sayılı kararının alındığı, anılan kararın iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı, dava dilekçesinde ise; "davacı yapı denetim şirketinin projeye aykırılıklardan haberdar olduğu, müteahhidin sözlü olarak uyarıldığı, uyarı üzerine müteahhidin tadilat projesi düzenleyeceklerini beyan ettiklerini, Kartal Belediyesi tarafından da henüz onaylanmamış tadilat projesi başvurusu bulunduğu bilgisinin kendilerine verildiği" yolunda davacının tevil yollu ikrar mahiyetinde ifadeleri dikkate alındığında söz konusu projeye aykırılıklardan davacı şirketin haberdar olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda; yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri gereği aykırılığı süresinde bildirmeyen davacı şirkete fenni mesul sıfatıyla 3194 sayılı Kanununun 42. maddesi uyarınca para cezası verilebileceğinden, İdare Mahkemesince para cezasının hesaplama kriterleri yönünden yargısal denetiminin yapılarak karar verilmesi gerekirken aksi yönde verilen temyize konu Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 14/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.


KARŞI OY (X):
3194 sayılı İmar Kanununun 28. maddesinin 2. fıkrasında “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş, 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyidelerin uygulanacağı, 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, 8. maddesinde ise; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Maltepe İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, davacı yapı denetim şirketine 3194 sayılı İmar Kanunun 42. maddesi uyarınca 487.643,68-TL para cezası verilmesine ilişkin Maltepe Belediye Encümeni'nin ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta; yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre bir yapı denetim şirketinin görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, 3194 sayılı İmar Kanununda düzenlenen fenni mesullük yetki ve sorumluluğunun bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından davacı yapı denetim kuruluşunun fenni mesul olarak sorumlu tutulamayacağı sonucuna varılmıştır.
Nitekim; 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun "İdari müeyyideler ve teminat" başlıklı 8. maddesine 14/2/2020 tarih ve 7221 sayılı Kanunun 25. maddesi uyarınca eklenen fıkra ile "Bu Kanun ve ilgili mevzuata göre görevini yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşları hakkında bu madde uyarınca idari para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespiti halinde ayrıca 3194 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanmaz." hükmüne yer verilerek kanun koyucunun da iradesini bahsedilen şekilde kullandığı görülmektedir.
Bu durumda; davalı idarenin, uyuşmazlığa konu imalatların ruhsat ve eklerine aykırı yapıldığından bahisle, davacı şirkete yapı denetim kuruluşu (fenni mesul) sıfatı nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, sonucu itibarıyla isabetsizlik bulunmayan temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyoruz.