Hukuk Bölümü 2005/63 E., 2005/78 K.

"İçtihat Metni"

OLAY: 2003 yılı Üniversite sınavına girmek için başvuruda bulunan davacı, sınav giriş belgesi sınavın yapıldığı 15.6.2003 tarihine kadar adresine ulaşmadığı için sınava girememiştir.

Sınava giriş belgesinin, 17.6.2003 tarihinde adresine ulaşması üzerine bu gecikmenin nedenini soran davacıya, Yalova PTT Merkez Müdürlüğü, ÖSYM çıkışlı 9.6.2003 kabul tarihli normal gönderinin 17.6.2003 tarihinde davacının adresindeki posta kutusuna bırakıldığını bildirmiştir.

Bunun üzerine, davacı vekilince, davacının manevi zarara uğradığı belirtilerek 50 milyar lira manevi tazminatın dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle, adli yargı yerinde dava açılmıştır.

YALOVA 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ; 19.7.2004 gün ve E:2004/987; K:2004/476 sayı ile, davalının sınav giriş belgesini davacının belirtilen adresine sınav tarihinden sonra geç ulaştırmasının bir hizmet kusuru olduğu, hizmet kusurundan doğan bu davalara bakmaya mahkemelerinin değil, idare mahkemesinin görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş; bu karar, temyiz edilmeyerek kesinleşmiştir.

Davacı vekili, aynı istekle bu kez, 20.9.2004 gününde idari yargı yerinde dava açmıştır.

BURSA 3. İDARE MAHKEMESİ; 15.6.2005 gün ve E: 2005/514 sayı ile, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname"nin 4. maddesi ile 5584 sayılı Posta Kanunu"nun 1., 46., 48., 49. ve 50. maddelerinden söz ederek, anılan Kanun"da 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname"de yer alan kurumun özel hukuk hükümlerine tabi olduğu kuralından farklı olarak istisnai bir düzenlemeye yer verilmediği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu"nun 2. maddesinden bahisle, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında bulunan davalı idarenin kendi personeli dışındaki üçüncü kişilerle olan münasebetlerinin özel hukuk hükümlerine tabi olması karşısında, davacıya ait sınav giriş belgesinin süresinde adresine teslim edilmemesi nedeniyle uğranıldığı öne sürülen manevi zararın tazminine ilişkin bu uyuşmazlığın görüm ve çözümünün adli yargı yerinin görev alanında kaldığı sonucuna varıldığı, ancak, adli yargı yerince daha önce görevsizlik kararı verildiğinden ve bu kararın kesinleştiğinden bahisle, görevli yargı yerinin belirlenmesi için 2247 sayılı Yasa"nın 19. maddesine göre Uyuşmazlık Mahkemesi"ne başvurulmasına, bu konuda karar verilinceye değin davanın incelenmesinin ertelenmesine karar vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü"nün, Ahmet AKYALÇIN"ın Başkanlığında, Üyeler: Dr. Atalay ÖZDEMİR, M. Lütfü ÜÇKARDEŞLER, Serap AKSOYLU, Z. Nurhan YÜCEL, Abdullah ARSLAN ve H. Hasan MUTLU"nun katılımlarıyla yapılan 10/10/2005 günlü toplantısında;

I-İLK İNCELEME: Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa"nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre İdare Mahkemesi"nce anılan Yasa"nın 19. maddesinde öngörülen şekilde başvurulduğu ve usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından adli ve idari yargı yerleri arasında görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II- ESASIN İNCELENMESİ: Raportör- Hakim Nurdane TOPUZ"un davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ ile Danıştay Savcısı Ahmet Yahya ÖZDEMİR"in davada adli yargının görevli olduğu yolundaki yazılı ve sözlü açıklamaları da dinlendikten, sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

KARAR : Dava, 2003 yılı Üniversite sınavına girmek için başvuruda bulunan, ancak, sınav giriş belgesinin sınav tarihinden iki gün sonra adresine ulaşması nedeniyle sınava giremeyen davacının, manevi yönden zarara uğradığı ileri sürülerek manevi tazminatın yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

1953 tarih ve 6145 sayılı Kanun ile "Türkiye Cumhuriyeti Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi" kurulmuş; 1924 tarih ve 406 sayılı Telgraf ve Telefon Kanunu"nun 10.6.1994 tarih ve 4000 sayılı Kanun"la değiştirilen 1. maddesi ile, posta ve telgraf tesis ve işletmesine ilişkin hizmetler Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü"nce ( P.İ ), telekomünikasyon hizmetleri ise Türk Telekomünikasyon A.Ş. tarafından yürütülecek şekilde yeniden yapılandırılmış; 27.1.2000 tarih ve 4502 sayılı Kanun ile de "Türkiye Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü" adını almış olup, 22.2.2000 tarih ve 23972 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan Ana Statü"nün "Hukuki Bünye" başlıklı 3. maddesinin 1 numaralı bendinde, bu Ana Statü ile teşkil olunan Türkiye Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü"nün, tüzel kişiliğe sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir Kamu İktisadi Kuruluşu olduğu belirtilmiş ve aynı maddenin 2 numaralı bendinde de, 233 sayılı KHK ve bu Ana Statü hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk hükümlerine tabi bulunduğuna işaret edilmiştir.

Buna göre, Posta ve Telgraf Teşkilatı, tekel kapsamında kamu hizmeti yürüten, tüzel kişiliğe sahip bir kamu kuruluşu ise de, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statü ile, özerk bir tarzda ve ekonomik gereklere uygun olarak karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda yönetilmesi amacıyla, iktisadi faaliyetleri bakımından özel hukuk hükümlerine tabi kılındığı açıktır.

Bu durumda, posta hizmetini yürüten Kuruluş ile bu hizmetten yararlananlar arasındaki hukuki ilişkinin, Kuruluşun günlük iktisadi faaliyetlerinden doğan bir özel hukuk ilişkisi niteliğini taşıdığında kuşkuya yer yoktur.

Nitekim, posta faaliyeti sırasında doğan zararlardan dolayı Kuruluşun sorumluluğu ve sınırları ile ödenecek tazminatın miktarları, 1950 tarih ve 5584 sayılı Posta Kanunu"nun IV. Bölümünde yer alan 46-55. maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Belirtilen durum karşısında, olayda bir idari işlem ya da eylemden doğmuş bir zarar sözkonusu olmayıp, posta alıcısının uğradığı zarardan dolayı Kuruluşun tazmin yükümlülüğünün saptanmasına ilişkin bulunan davanın, özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünde adli yargı yeri görevli bulunmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, İdare Mahkemesi"nce yapılan başvurunun kabulü ile Asliye Hukuk Mahkemesi"nce verilen görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir.

SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Bursa 3. İdare Mahkemesi"nce yapılan BAŞVURUNUN KABULÜ ile Yalova 2. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 19.7.2004 gün ve E: 2004/987; K: 2004/476 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 10.10.2005 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.