MAHKEMESİ :... Mahkemesi

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı işçi, ... sözleşmesinin davalı işveren tarafından geçerli sebep olmadan feshedildiğini ileri sürerek, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini, işe başlatılmama halinde ödenmesi gereken tazminat ile boşta geçen süre ücretinin belirlenmesini istemiştir.
Davalı işveren vekili, davalı şirketin otomotiv sanayiinde faaliyette bulunmakta olup, işyerinde treyler imalatı yapıldığını, 2008 yılı ortalarından itibaren dünyada ve ..."de otomotiv sektöründeki ekonomik krizin etkilerini, davalı şirket bünyesinde de olumsuz ve sürekli olarak gösterdiğini, davalı şirketin ekonomik krizin etkilerini en aza indirebilmek ve çalıştırdığı işçilerin istihdamını muhafaza edebilmek amacıyla 08.....2008, 29.....2008, ........2008, 06.04.2009, 07.04.2009, 25.....2009 tarihli yönetim kurulu toplantılarında tasarruf tedbirlerinin arttırılması, yıllık ücretli izinlerin kullandırılması, işçilerin ücretsiz izne gönderilmesi ve bu bağlamda İşkur"a başvurarak kısa çalışma ödeneğinden yararlanmalarının temin edilmesi, ilgili birimlerde gerektiği kadar küçülmeye gidilmesi ve küçülmenin gerekli kılacağı yeniden yapılanmanın ve organizasyonun gerçekleştirilmesi, fesih işlemlerinde gönüllü ayrılmak isteyen işçilere ve emeklilik statüsünde çalışan işçilere öncelik tanınması yönünde işletmesel karar alındığını, davalı şirketin yapmış olduğu fesih işleminin şekil bakımından ve esas bakımından yerinde ve hukuki olduğunu belirterek, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, davalı tarafça istihdam fazlasından dolayı yapılacak tensikatta uygulanacak kriterler açısından davacıya uygulanması mümkün olmayan üç kriter dışında başka hangi objektif kriterin uygulanarak davacının işten çıkarılacak işçi olarak seçildiği açık ve net olmadığından yapılan feshin geçersiz olduğu sonuç ve vicdani kanaatine varıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Taraflar arasında ... sözleşmesinin feshinin geçerli sebebe dayanıp dayanmadığı uyuşmazlık konusu olup, normatif dayanak 4857 sayılı ... Kanunu’nun .... ve devamı maddeleridir.
4857 sayılı Kanun’un .... maddesine göre otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli ... sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.
İşletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan sebepler; sürüm ve satış imkanlarının azalması, talep ve sipariş azalması, ... sıkıntısı, ülkede yaşanan ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk, dış pazar kaybı, hammadde sıkıntısı gibi işin sürdürülmesini imkansız hale getiren işyeri dışından kaynaklanan sebeplerle yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması, işyerinin daraltılması, yeni teknolojinin uygulanması, işyerinin bazı bölümlerinin kapatılması ve bazı ... türlerinin kaldırılması gibi işyeri içi sebeplerdir.
İşletmenin, işyerinin ve işin gereklerinden kaynaklanan sebeplerle sözleşmeyi feshetmek isteyen işverenin fesihten önce fazla çalışmaları kaldırmak, işçinin rızası ile çalışma süresini kısaltmak ve bunun için mümkün olduğu ölçüde esnek çalışma şekillerini geliştirmek, işi zamana yaymak, işçileri başka işlerde çalıştırmak, işçiyi yeniden eğiterek sorunu aşmak gibi varsa fesihten kaçınma imkanlarını kullanması, kısaca feshe son çare olarak bakması gerekir.
4857 sayılı Kanun’un .... maddesinin .... fıkrasına göre feshin geçerli sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.
Ekonomik krize karşı önlem olarak istihdam azaltılması kararı, kurucu bir işveren kararıdır. Kurucu işveren kararı kanuni temelini sözleşme ve işverenin girişim özgürlüğünde bulur. Kurucu işveren kararında istihdam fazlalığı meydana gelip gelmediği, işverenin bu kararı tutarlı şekilde uygulayıp uygulamadığı, işverenin fesihte keyfi davranıp davranmadığı ve işletmesel karar sonucu feshin kaçınılmaz olup olmadığı somut olarak açıklığa kavuşturulmalıdır.
Somut olayda, davalı işveren tarafından davacı işçinin ... sözleşmesi, ekonomik kriz sonucu küçülmeye gidilmesi ve küçülmenin kılacağı yeniden yapılanma sebebiyle, 4857 sayılı Kanun"un .... vd. maddeleri gereğince feshedilmiştir. Dairemizin bozma ilamına uyularak işyerinde, uzman bilirkişi kurulu aracılığıyla keşif yapılarak, hazırlanan bilirkişi raporunda, davalı işverenin 2009 onbir aylık net satışları (....975.763,... TL) bir önceki yılın oniki aylık rakamlarına nazaran (70.485.398,... TL) ciddi oranda azalış gösterdiği ve bunun da üretim ve faaliyet hacminde ciddi bir daralmaya sebep olduğunun anlaşıldığı, dolayısıyla azalan üretim rakamlarına paralel olarak özellikle üretim birimlerinde ciddi bir istihdam fazlası oluştuğu, bu duruma karşın davalı işverenin işletmesel karar özgürlüğü çerçevesinde öncelikle yıllık izinlerin kullandırılması, İŞKUR’a kısa çalışma ödeneği için başvurulması ve uygulanması ve işçilerin ücretsiz izne çıkarılması uygulamaları yaptığı, bu uygulamaların işten çıkarma işleminin önlenmesine yönelik olduğunu, ancak bu uygulamalarda yetersiz kalması üzerine, davalı işveren tarafından 28.04.2009 tarihinde ... ... Kurumu ... İl Müdürlüğüne yapılan bildirimde, toplam yüzaltmış altı işçinin ... sözleşmesinin feshedilmesine, ... sözleşmesi feshedilecek işçilerin tesbitinde her bölüm yöneticisine birer yazı yazılarak bölümünde asgari kaç kişi ile çalışabileceği ve fazlalık teşkil eden işçi ./..

sayısının bildirilmesinin istenmesine, fazlalık teşkil eden işçi sayılarının tespitinden sonra işten çıkarılacak işçilerin tespitinde; “a) Gönüllü olarak ayrılmak isteyenler, b) Halen emekli statüsünde çalışanlar, c) Emekliliğe hak kazanmış durumda olmasına rağmen emekliliğini talep etmemiş ve halen çalışmaya devam edenler” kriterlerinin uygulanmasına karar verildiği, davacı işçinin bilgileri incelendiğinde, gönüllü olarak ayrılmayı talep etmediği ve emekliliğe hak kazanmadığı anlaşıldığını, dolayısıyla yukarıdaki üç kriterin davacıya uygulanması mümkün olmadığını, yukarıdaki kriterleri sağlamayan işçiler arasında hangilerinin işten çıkarılacağına dair başka bir kriterin/kriterlerin (örneğin performans, kıdem vb. gibi) dikkate alındığına dair dava dosyasında bir bilgiye rastlanmadığı belirtilmiştir. Ayrıca aynı raporda, Haziran 2009 itibariyle toplam yüzondokuz sendikalı işçinin ... sözleşmesi feshedilirken yirmibir sendikasız işçinin ... sözleşmesinin feshedildiği, Aralık 2009 itibariyle toplamda ise onbir işçinin (sendikalı ve sendikasız) ... sözleşmesinin feshedildiği, Ağustos Eylül Kasım ve Aralık 2009 aylarında toplam ... işçinin gönüllü olarak işten ayrıldığı, ayrıca üç işçinin de istifa ettiği, işten çıkarılan işçiler incelendiğinde davacının sahip olduğu montaj elemanı unvanında altı işçinin işten çıkarıldığının anlaşıldığını, davacının işten çıkarıldığı dönemde dört çalışanın işe alındığını, bunların icra kurulu başkanı, icra kurulu asistanı, kalite mühendisi ve muhasebe elemanı görevlerine sahip olduğu, davacının çalıştığı birime davacının niteliğinde başka bir işçinin işe alınmadığı da yer almıştır. Bu durumda davalı işveren, ... sözleşmesi feshedilecek işçilerin nasıl belirleneceği konusunda bilirkişi raporunda da belirtildiği gibi üç kriter koymuş olup, bunların dışında kendisini bağlayan sözleşmesel ve kanuni bir seçim kriteri bulunmamaktadır. Davacının çalıştığı bölümde söz konusu üç kriteri taşıdığı halde, işten çıkartılmayan işçi bulunduğu davacı tarafça iddia ve ispat edilememiştir. Başka bir anlatımla, davalı işveren davacının çalıştığı bölümdeki işçilerden öncelikle gönüllü olarak ayrılmak isteyenlerin, halen emekli statüsünde çalışanların ve emekliliğe hak kazanmış durumda olanların ... sözleşmesini feshedecektir. Bunların yeterli olmaması halinde ise kimleri seçeceği konusunda kendisini bağlayan bir seçim kriteri bulunmamaktadır. Bu halde, fesih geçerli sebebe dayanmaktadır ve davanın reddi gerekirken yazılı şekilde kabul edilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Belirtilen nedenlerle, 4857 sayılı Kanun"un .... maddesinin .... fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda belirtilen nedenlerle;
...-Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
...-Davanın REDDİNE,
...-Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,
...-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 120,00 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
...-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre ....320,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
...-Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, kesin olarak 08.02.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.