BAM Hukuk Mahkemeleri Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesi 2020/1677 Esas 2022/1419 Karar Sayılı İlamı

T.C. ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 20. HUKUK DAİRESİ

T.C.
ANKARA
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
20. HUKUK DAİRESİ

ESAS NO : 2020/1650
KARAR NO : 2022/1418
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
K A R A R


İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ANKARA 2. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
TARİHİ : 16/09/2020
NUMARASI : 2018/36 E. - 2020/235 K.

DAVACILAR :
VEKİLİ :
DAVALILAR :
VEKİLLERİ :

DAVANIN KONUSU : Fikir ve Sanat Sanat Eseri Sahipliğinden Kaynaklanan Maddi ve
Manevi Tazminat, Haksız Rekabet

Taraflar arasında görülen davada Ankara 2. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 16/09/2020 tarih ve 2018/36 E. - 2020/235 K. sayılı kararın Dairemizce incelenmesi davalılar tarafından istenmiş ve istinaf dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:

TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacılar vekili, müvekkili tarafından ilk basımı 2010 yılında yapılan "..."... aracılığı ile yayınlattığını, içerik ve şekiller açısından özgün görsellikler içerdiğini, içeriğinde yer alan bitki bilgilerinin tek tek diagramlar ile açıklandığını, davalı tarafça hazırlanan kitapların tamamen müvekkiline ait kitaptan alıntılar yapılarak oluşturulduğunu, bu yolla müvekkilinin eserinin FSEK kapsamında çoğaltma ve yayma haklarının ihlal edildiğini, müvekkilinin kitabında 142. Sayfada yer alan “...” şeklinin birebir kopyalanarak davalı tarafın ....org web adresinde “... ...” bölümünde yayınlandığını, müvekkilinin mali ve manevi haklarının ihlal edildiğini, davalıların müvekkilinin haklarını ihlal etmek suretiyle oluşturdukları eserler için FSEK m. 68 gereği 3 kat tazminat talep ettiklerini ileri sürerek, davalıların, müvekkilinin FSEK m.22, m.23 ve m.25 kapsamında haklarını ihlal etmeleri nedeniyle fazlaya ilişkin haklarının saklı kalması kaydı ile şimdilik 1.000.-TL, FSEK m.68 gereği 3 katı olarak ihlal tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile tahsilini, FSEK m.14, m.15 ve m.16 kapsamında haklarının ağır ihlal nedeniyle her üç ihlal için toplam 20.000 TL manevi tazminatın ihlal tarihinden itibaren uygulanmak üzere yasal faizi ile taraflarına verilmesini, haksız eylemler sonucunda elde edilen karın hesaplanarak fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere şimdilik 1.000.-TL’nin taraflarına avans faizi ile birlikte yatırılmasını, haksız rekabet nedeniyle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere şimdilik 1.000.-TL maddi, 10.000.-TL manevi tazminatın taraflarına ödenmesini talep ve dava etmiş ıslah dilekçesi ile FSEK 68. maddeye dayalı tazminat taleplerini 111.342,72-TL'ye yükseltmişlerdir.
Davalılar vekili, davacının üretilmiş hiçbir ürününün olmadığını, harici bir haksız gelir elde edebilmek adına müvekkili tarafından yazılan kitaplar konusuna eğildiğini, bu kitapların ücretsiz olarak dağıtıldığını ve davacının da bu kitabı ücret ödemeden elde ettiğini, müvekkilinin hiçbir şekilde kazanç elde etmediğini, müvekkiline ait broşür ve kitapların kaynak bölümlerinde davacının adı ve kitaplarının kaynak olarak gösterildiğini, davacının da benzer şekilde kendi kitabında kaynaklar bölümünde kimlerden esinlendiğini yazdığını, ayrıca müvekkiline ait internet sitesinde yer alan ... kökü görselinin tüm sektörde ortak kullanıldığını ve bir bitki kökü olduğunu, kimsenin tekeline bırakılamayacağını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, davacı tarafa ait "..." adlı yayın ile davalı tarafça yayımlanmış olan "..." adlı yayınların, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu anlamında “ilim ve edebiyat eseri” oldukları, davacı tarafın yazarı olduğu "..." adlı eseri üzerinde eser sahibi sıfatıyla FSEK kapsamında manevi ve mali haklarının bulunduğu, davacı tarafın eserinde bulunan toplam 27 adet görselin davalı tarafça yayımlanan kitaplara alıntılandığı ve her alıntılamada FSEK md. 35 anlamında davacı tarafın eserine usulüne uygun atıf yapılmadığı, yine bu alıntılamalarda alıntılamaya konu bazı görsellere ve bu görsellerin metinlerine ilişkin olarak kısmi değişiklikler yapıldığı, ayrıca davacı tarafın eserinde bulunan bir görsel ve bu görsele ilişkin metinsel açıklamaların da davalı tarafın işlettiği http://....org adlı web sitesinin http://....org/...-... linkinde davacı eser sahibine ve eserine herhangi bir atıf yapılmaksızın umuma iletime konu edildiği, davalı tarafın fiilinin, FSEK kapsamında ve doktrin ve içtihatlarda tanımını bulan “usulsüz iktibas” şeklinde ortaya çıktığı, davacı tarafın FSEK 14, 15 ve 16. maddelerinden kaynaklanan manevi haklarından “Umuma arz yetkisi”, “Adın belirtilmesi yetkisi” ve “Eserde değişiklik yapılmasını men etmek” yetkisi ile FSEK 22, 23 ve 25. maddelerinden kaynaklanan mali haklarından “Çoğaltma”, “Yayma” ve “Ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim” haklarını ihlal ettiği, davacı tarafın manevi haklarının ihlali nedeniyle FSEK md. 70/1 kapsamında manevi tazminat talep edebileceği, davacı tarafın taleplerinin FSEK md. 68 ve 70/3 kapsamında maddi nitelikli tazminat taleplerinin yerinde olduğu, davaya konu fiil nedeniyle davacı tarafın FSEK md. 68, 70/1 ve 70/3 kapsamında tazminat taleplerinin doğduğu, davacı tarafın haksız rekabete dayalı diğer maddi tazminat isteminden feragat ettiği, davacı vekilinin karar duruşmasında yoksun kalınan kar ile ilgili talebinden feragat ettiği ve buna ilişkin beyanda bulunduğu gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, FSEK'in 68. maddesi gereğince 111.342,72-TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, davacı vekilinin sair maddi tazminat talebinin reddine, davalıların FSEK nedeniyle yaptığı ihlaller nedeniyle manevi tazminat talebinin kısmen kabulüyle 10.000.-TL manevi tazminatın davalılardan müştereken müteselsilen tahsiline, davalıların haksız rekabet nedeniyle yaptığı ihlal nedeniyle manevi tazminat talebinin kısmen kabulüyle 5.000.TL manevi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, davalıların davacı eserlerinin internet sitelerinde(www...org) kullanmaları basımı ve yayımının durdurulmasına muhtemel tecavüzün menine, masrafı davalılardan alınarak hüküm özetinin ülke genelinde trajı en yüksek 3 gazeteden birinde ilanına karar verilmiştir.

İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davalılar vekili istinaf başvuru dilekçesinde, yerel mahkemece aldırılan 03.08.2018 tarihli bilirkişi raporunun sonuç kısmında “davacı görsellerinin FSEK kapsamında eser olmadığı”nın belirtildiğini, kabul etmemekle beraber, görsellerin ticari amaçla işlenmesi, çoğaltılması veya yayınlanması ya da kamuya arzı durumunda sahibinden izin alınması genel kural niteliğinde olup, müvekkilinin yayımlamış olduğu kitapların ve internet sitesinde söz konusu görsellerin izin alınmaksızın ve usulüne uygun iktibas yapılmaksızın kullanılmasının, 5846 sayılı Kanun'un “işaret ses ve resim” başlıklı 84. maddesi, TTK’nın “haksız rekabet” başlıklı 55. ve 56. maddeleri ile TBK’nın 49. maddelerini ihlal ettiğini, davacının talepleri de göz önüne alınarak dosya hakkında görevsizlik kararı verilmesi gerektiğini, yanılgıya düşülerek söz konusu eserlerin FSEK anlamında fikir ve sanat eseri olduğu düşünülerek hatalı değerlendirme ve gerekçelerle hukuka aykırı olarak hüküm tesis edildiğini, FSEK 68. maddesi kapsamında eser sahibine tanınan imkanın, bir dava açılmak suretiyle değil, yalnızca açılmış bir tecavüzün ref’i davası kapsamında kullanılabileceğini, tecavüzün meni talep edilmeksizin FSEK 68 kapsamında tazminat da istenemeyeceğini, her iki rapor arasında bir çelişki mevcut olup, çelişkinin giderilmesi için yeni bir bilirkişi incelemesi yapılması zorunlu bulunduğunu, müvekkili tarafından bilgilendirici broşür olarak ücretsiz olarak dağıtılan bu kitapçık/broşür için hesaplama yapılmasının yerinde olmadığını, bu hususların araştırılmadan karar verildiğini ileri sürerek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

GEREKÇE : 1-Dava, fikir ve sanat sanat eseri sahipliğinden kaynaklanan haklara tecavüzün ref'i, önlenmesi ve tazmini, maddi ve manevi tazminat, haksız rekabet, ilan istemine ilişkindir.
İnceleme, 6100 sayılı HMK'nın 355. madde hükmü uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırı hususların olup olmadığı gözetilerek yapılmıştır.
Dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı, mahkemece alınan ve hüküm kurmaya elverişli olduğu değerlendirilen 17/05/2019 tarihli bilirkişi raporunda belirlendiği üzere, FSEK'in 2/1-3 maddesinde ilim ve edebiyat eserlerinin kapsamı belirtilmiş olup, Kanun'un bu maddede sayılanların bedii (estetik) vasfı bulunmasa bile eser olduklarının açıkça belirlediği, bu tür eserlerin bedii vasfı bulunmak ve öğretici, açıklayıcı, uygulamaya imkan sağlayıcı olmak şeklinde iki özelliklerinin bulunduğu, bunların resim sanatı yönünden değersizliğinin eser olma niteliğini etkilemeyeceği, bu kategoriye giren eserlerin amacının belirli bilimsel veya teknik konuyu yüzey yada cisim halinde canlandırarak öğretmek ve açıklamak olduğu, sahibinin hususiyeti taşımanın, sadece yeni bir düşünceyi içermesi şeklinde olmayıp eserin konu ve tertip bakımından bir özelliği barındırması şeklinde açıklanabileceği, bu bağlamda davacının eserinde bulunan görsellerin ve bu görsellere ilişkin metinlerin FSEK m.2/1-3 gereğince ilim ve edebiyat eseri olduğu, bu açıklamalar karşısında davacı tarafa ait "..." adlı yayın ile davalı tarafça yayımlanmış olan "..." adlı yayınların, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu anlamında “ilim ve edebiyat eseri” oldukları, davacı tarafın yazarı olduğu "..." adlı eseri üzerinde eser sahibi sıfatıyla FSEK kapsamında manevi ve mali haklarının bulunduğu, davacı tarafın eserinde bulunan toplam 27 adet görselin davalı tarafça yayımlanan kitaplara alıntılandığı ve her alıntılamada FSEK md. 35 anlamında davacı tarafın eserine usulüne uygun atıf yapılmadığı, davacı tarafın eserinde bulunan bir görsel ve bu görsele ilişkin metinsel açıklamaların da davalı tarafın işlettiği http://....org adlı web sitesinin http://....org/...-... linkinde davacı eser sahibine ve eserine herhangi bir atıf yapılmaksızın umuma iletime konu edildiği, davalı tarafın fiilinin “usulsüz iktibas” olduğu, davacı tarafın FSEK 14, 15 ve 16. maddelerinden kaynaklanan manevi haklarının ve FSEK 22, 23 ve 25. maddelerinden kaynaklanan mali haklarının ihlal edildiği, davacı tarafın haksız rekabete dayalı ve yoksun kalınan kar ile ilgili taleplerinden feragat ettiği, FSEK'in 68. maddesi gereğince belirlenen maddi tazminat tutarının dosya kapsamı ile uyumlu bulunduğu, davalı taraf yayınlarının üzerinde fiyat etiketinin bulunması karşısında ücret karşılığında satıldığı anlaşılmakla, davalılar vekilinin aşağıdaki bent dışındaki diğer istinaf başvurularının esas yönünden reddine dair hüküm kurmak gerekmiştir.
2-Ancak, tüzel kişilerin, FSEK'in 18/2. maddesi gereği kanunen mali hakları kullanma yetkisini veya devri yoluyla anılan hakları edinmeleri mümkün olsa da, eser sahipliğinden kaynaklanan manevi hakların devri mümkün olmadığından, gerçek kişiler gibi eser sahibi olmayacaklardır. Bu nedenle manevi haklara tecavüz nedeniyle manevi tazminat isteme hakkı manevi hakların sahibine ait olup, FSEK'in 18/2. maddesine göre mali hakları kullanma yetkisine sahip olan tüzel kişi FSEK'in 70/1. maddesine dayalı manevi tazminat davasını açamayacaktır (Levent YAVUZ, Türkay ALICA, Fethi MERDİVAN, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun Yorumu, Birinci Bası, 1. cilt, sy. 609).
Öte yandan davalıların tek eylemlerinden kaynaklanan manevi tazminat talepleri hakkında ayrı ayrı iki hukuki neden olan FSEK ve haksız rekabet nedeniyle her iki davacı lehine aynı hukuki nedene dayalı olarak ayrı ayrı manevi tazminat talebinin kabulüne de karar verilmesi doğru bulunmamış, davacı gerçek kişi lehine sadece FSEK, davacı şirket lehine de sadece haksız rekabet hukuki nedenine dayalı olarak manevi tazminat hükmedilmesi yoluna gidilmiştir.
Bu durumda Dairemizce HMK'nın 353/1-b-2. maddesine göre, yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmişse "düzelterek yeniden esas hakkında" duruşma yapılmadan karar verilmelidir. Diğer bir ifade ile kanun koyucu, temyiz kanun yolunda Yargıtay tarafından verilen yerel mahkeme hükmünün düzeltilerek onanması kararını, istinaf mahkemeleri için öngörmemiş, bu halde istinaf mahkemesince yeniden esas hakkında karar verilmesini istemiştir. Mahkemece yapılan bu yanlışlığın giderilmesinin ise yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediği anlaşıldığından, davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.

HÜKÜM : Gerekçesi yukarıda belirtildiği üzere;
1-Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalılar vekilinin diğer istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE,
2-Yukarıda (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b-2 maddesi gereğince KABULÜ ile Ankara 2. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 16/09/2020 tarih ve 2018/36 E. - 2020/235 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA;
2-FSEK'in 68. maddesi gereğince 111.342,72-TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline,
3-Davacılar vekilinin diğer maddi tazminat taleplerinin reddine,
4-Davalıların FSEK nedeniyle yaptığı ihlaller nedeniyle manevi tazminat talebinin kısmen kabulüyle 10.000,00-TL manevi tazminatın davalılardan müştereken müteselsilen tahsili ile davacı ...'ye verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
5-Davalıların haksız rekabeti nedeniyle manevi tazminat talebinin kısmen kabulüyle 5.000,00-TL manevi tazminatın davalılardan müştereken müteselsilen tahsili ile davacı şirkete verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine,
6-Davalıların haksız rekabet nedeniyle yaptığı ihlal nedeniyle manevi tazminat talebinin REDDİNE,
7-Davalıların davacı tarafın eserlerine yönelik olabilecek muhtemel tecavüzlerinin önlenmesine,
8-Harçlar Kanunu'na göre alınması gereken değere tabii olmayan talepler yönünden 80,70-TL maktu, 8.288,92-TL nispi karar ve ilam harcından 563,56.TL peşin harç, 1.884,37.TL ıslah harcı olarak alınan toplam 2.447,93‬‬.TL harcın mahsubu ile bakiye 5.921,69.TL'nin davalılardan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
9-Davacılar kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince kabul edilen FSEK 68 maddesi gereğince maddi tazminat için hesap olunan takdiren 17.701,41-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacılara verilmesine,
10- Davacı ... kendisini vekille temsil ettirdiğinden kabul edilen FSEK gereğince manevi tazminat talebi yönünden hesap olunan takdiren 10.000,00-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacı ...'ye verilmesine,
11- Davacı Şirket kendisini vekille temsil ettirdiğinden kabul edilen haksız rekabet gereğince manevi tazminat talebi yönünden hesap olunan takdiren 5.000,00-TL vekalet ücretinin davalılardan alınarak davacı şirkete verilmesine,

12-Davalılar kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince reddedilen FSEK 68 maddesi gereğince manevi tazminat için hesap olunan takdiren 10.000,00-TL, vekalet ücretinin davacı ...'den tahsili ile davalılara verilmesine,
13-Davalılar kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince reddedilen haksız rekabet gereğince manevi tazminat için hesap olunan takdiren 5.000,00-TL, vekalet ücretinin davacı şirketten tahsili ile davalılara verilmesine,
14-Davalılar kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince, davacıların kar kaybı ile haksız rekabet nedeniyle talep ettikleri 1.000'er TL maddi tazminat taleplerinden feragat nedeniyle bu taleplere yönelik dava reddedildiğinden toplam 2.000,00-TL vekalet ücretinin davacılardan tahsili ile davalılara verilmesine,
15-Davalılar kendisini vekille temsil ettirdiğinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince reddedilen haksız rekabet manevi tazminat talebi yönünden 10.000,00-TL vekalet ücretinin davacılardan tahsili ile davalılara verilmesine,
16-Davacılar tarafından ilk derece mahkemesinde yapılan 4.550‬,00.TL bilirkişi ücreti, 412,20.TL tebligat ve posta masrafı ile istinaf aşamasında yapılan 35,60.TL tebligat ve posta masrafından oluşan toplam 4.997,80.TL'nin, davanın kabul ve ret oranına göre takdiren 4.230,74-TL'ye 2.447,93.TL mahsup edilen bakiye, peşin ve ıslah harcı, 35,90 TL başvurma harcı tutarı eklenerek oluşan toplam 6.714,57‬.TL'nin davalılardan alınarak davacılara verilmesine, bakiye kısmın davacılar uhdesine bırakılmasına,
17-Davalı tarafından istinaf aşamasında yapılan 16,20.TL posta masrafı, 148,60.TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 218,6‬0-TL yargılama giderinin davanın kabul ve ret oranına göre takdiren 33,55-TL'sinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, bakiye kısmın davalılar uhdesinde bırakılmasına,
18-Yatırılan ve kullanılmayan gider avansının, hükmün kesinleşmesini müteakip re'sen taraflara iadesine (HMK m.333),
19-Davalılardan peşin olarak alınan 54,40-TL maktu istinaf karar ve ilam harcının, karar kesinleştiğinde ve talep halinde davalılara iadesine,
20-İstinaf aşamasında duruşma açılmadığından taraflar lehine vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
Dair, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda oybirliği ile 11/11/2022 tarihinde HMK 361. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde Yargıtay temyiz yolu açık olmak üzere karar verildi.


GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 15/11/2022

Başkan
...


Üye
...


Üye
...


Katip
...