Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4107 Esas 2022/5142 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 24. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacıyı temsilen...Sendikası vekili, davalı ... Otopark Ulaşım A.Ş. (... AŞ.) işçisi olan davacının ... Büyükşehir Belediyesine bağlı işyerlerinde otobüs şoförü kadrosunda süreklilik arz eden işlerde çalıştığını, davacının ...Sendikası üyesi olup, davalı ... A.Ş. ile...Sendikası arasında Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının kararı ile bağıtlanan toplu iş sözleşmelerinden yararlandığını, buna karşın davacıya toplu iş sözleşmeleriyle belirlenen ilave tediye alacakları, ücret zammı ve hastalık yardımı ile ilgili normatif hükümlerin uygulanmaması nedeniyle ücretlerinin düzenlemelere uygun olarak hesaplanmadığını ve ödenmediğini ileri sürerek, ödenmeyen ilave tediye alacağı ile eksik hesaplamadan kaynaklı ücret farkı alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı işveren şirket vekili, dava konusu ilave tediye alacağı iddiasının dayanağının 6772 sayılı Yasa olduğunu, ilgili kanunda ilave tediye ödemesi yapacak kurum ve kuruluşların belirlendiğini, davalı şirketin özel hukuk tüzel kişiliğine haiz bir anonim şirket olduğunu, Belediye şirketlerinin 6772 sayılı Yasa kapsamında olmadığına ilişkin Yargıtay içtihatlarının bulunduğunu, bu nedenle kamu kurumu olma niteliğine haiz olmadığından ilave tediye ödeme yükümlülüğünün bulunmadığını,davacıya toplu iş sözleşmeleri hükümlerine uygun olarak ücret zammı yapıldığını ve sosyal yardımların ödendiğini beyanla, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince; davalı şirketin dava dışı ... Büyükşehir Belediyesi'nin iştiraki olduğu ve sermayesinin tamamının dava dışı belediyeye ait olduğu; davacının ilave tediye alacağı talebini, Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine dayandırdığı, sendika üyelik fişine göre, davacının davaya konu alacağının doğduğunu iddia ettiği dönemde toplu iş sözleşmesinin tarafı olan...Sendikasına üye olduğu; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun "toplu iş sözleşmesi'nin hükmü" başlıklı 36. maddesinin; "Toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmelerinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması halinde ise iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir." düzenlemesini içerdiği; Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığı'nın 10.02.2017 tarihli, 2016/1928 esas 2017/361 karar sayılı kararı ile...Sendikası ile davalı şirket arasında 01.05.2016–30.04.2018 tarihlerinde geçerli olan toplu iş sözleşmesi yapıldığı, söz konusu sözleşmenin "ilave tediye" başlıklı 36. maddesinde; "6772 sayılı kanun gereği 52 günlük ücreti tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Bakanlar Kurulunun belirlediği tarihlerde ödenir" düzenlemesi yapıldığı, Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığı'nın 05.02.2019 tarihli, 2019/26 esas 2019/46 karar sayılı kararı ile...Sendikası ile davalı şirket arasında 01.05.2018–30.04.2020 tarihlerinde geçerli olan toplu iş sözleşmesi yapıldığı, söz konusu sözleşmenin "ilave tediye" başlıklı 45. maddesinde; "6772 sayılı kanunda belirtilen 52 günlük ücretleri tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Cumhurbaşkanlığınca belirlenen tarihlerde ödenir" düzenlemesi yapıldığı; bu maddeler ile 6772 sayılı yasaya atıf yapılarak, taraflar arasında geçerli olan toplu iş sözleşmesi ile akdi bir ilave tediye alacağı düzenlemesi yapılmış olduğundan ve anılan düzenleme işçi lehine bulunduğundan davacının ilave tediye alacağına hak kazandığı Toplu İş Sözleşmesi ve iş sözleşmesi hükümlerine göre yapılması gereken zam oranlarının usulünce yansıtılmadığı, ücretlerin eksik ödendiği;hesap bilirkişisi raporunda yapılan hesaplamanın dosya kapsamı ile uyumlu, somut verilere dayalı olduğunun anlaşıldığı gerekçeleriyle, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı davalı vekilince istinaf yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, davacının belediye iştiraki olan davalı şirkette çalışmasına rağmen ilave tediye alacaklarının ödenmediğini iddia ederek tahsilini talep ettiğini, ancak davacının devlet tarafından yasa ve yasanın verdiği yetki ile idari işlemle kurulan, kamusal yetki ve ayrıcalıklardan yararlanan kamu tüzel kişilikleri ve bunlara bağlı kuruşlardan olmayan ... Büyükşehir Belediyesinin hissedarı bulunduğu özel hukuk hükümlerine tabi şirket işçisi olması nedeniyle ilave tediyeden yararlanma hakkı bulunmadığı bu nedenlerle davacının ilave tediye alacak talebinin reddi gerekirken kabulünün isabetsiz olduğu gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 353/1–b.3 maddesi gereğince, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, ilave tediye ücreti talebi reddedilerek, ücret zammı farkı alacağı bakımından davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesiyle yapılan inceleme sonucunda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre, davacının aşağıdaki bendin kapsamı haricindeki sair temyiz itirazlarının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan yönleri usul ve kanuna uygun görülmüştür.
2-6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendindeki tanıma göre, toplu iş sözleşmesi; iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmeyi ifade etmektedir.
6356 sayılı Kanun’un 33'üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki hükümlerde ise 2'inci maddedeki tanıma uygun hükümlere yer verilmiş ve toplu iş sözleşmesinin; iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hükümleri içereceği ayrıca tarafların karşılıklı hak ve borçları ile sözleşmenin uygulanması, denetimi ve uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümlere de yer verilebileceği belirtilmiştir.
Bilindiği üzere, bireysel iş sözleşmeleri gibi toplu iş sözleşmeleri de, çalışma koşullarının belirlenmesi açısından başvurulması gereken en önemli kaynaklardandır. Kural olarak, bir iş sözleşmesinde yer alabilecek tüm konular toplu iş sözleşmesi ile de düzenlenebilir. Toplu iş sözleşmesi kollektif bir hukuki düzenleme niteliğinde bulunduğundan, iş sözleşmelerinin üzerinde ve maddi anlamda kanun gibi onları etkileyecek tarzda hükümler içerir.
Somut uyuşmazlıkta davacı işçi,davalı ... A.Ş. ile üyesi olduğu...Sendikası arasında T.C. Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının 10.02.2017 günlü, 2016/ 1928 esas, 2017/ 361 karar sayılı kararıyla bağıtlanan 01.05.2016-30.04.2018 tarihleri arası yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin “İlave tediye” başlıklı 36. maddesinde,“6772 sayılı kanun gereği, 52 günlük ücreti tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Bakanlar Kurulunun belirlediği tarihlerde ödenir.” şeklinde, T.C. Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının 05.02.2019 T. 2019/ 26 E., 2019/46 K. sayılı kararıyla bağıtlanan 01.05.2018-30.04.2020 tarihleri arası yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin “İlave tediye” başlıklı 45. maddesinde, “6772 sayılı kanunda belirtilen 52 günlük ücretleri tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Cumhurbaşkanınca belirlenen tarihlerde ödenir.”şeklinde düzenlemelerin yer aldığını, buna karşın davalı işveren tarafından davacıya 01.05.2016 - 16.03.2020 tarihleri arası dönem içerisinde; 01.05.2016 - 30.04.2018, 01.05.2018 - 30.04.2020 yürürlük süreli toplu iş sözleşmeleri gereğince ödenmesi gereken ilave tediye alacaklarının ödenmediğini iddia ederek alacaklarına hükmedilmesini istemiştir. Davalı tarafından davacının alacak talebinin dayanağının 6772 sayılı Yasa olduğu ancak davalı şirketin bu kapsamda olmaması nedeniyle ilave tediye ücreti ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı savunulmuştur. İlk Derece Mahkemesince; davacının yararlandığı toplu iş sözleşmelerinde 6772 sayılı Yasaya atıf yapılarak akdi bir ilave tediye alacağı düzenlemesi yapıldığı ve bu düzenlemenin işçi lehine bulunması sebebiyle davacının anılan alacağa hak kazandığından bahisle davanın kısmen kabulüne hükmedilmiştir. Bu karara karşı davalı vekili tarafından yapılan istinaf başvurusu üzerine ise Bölge Adliye Mahkemesince; davacının, ... Büyükşehir Belediyesinin hissedarı bulunduğu özel hukuk hükümlerine tabi 6772 sayılı Yasa kapsamında olmayan davalı şirketin işçisi olması nedeniyle ilave tediyeden yararlanma hakkı bulunmadığı gerekçesi ile İlk Derece Mahkemesi kararını kaldırarak ilave tediye ücret alacağı talebinin reddi ile fark ücret alacakları bakımından davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, Bölge Adliye Mahkemesinin kabulü dosya içeriği ile örtüşmemektedir.
Dosya kapsamına göre; davacının 28.03.2016 olan sendika üyelik tarihine göre yararlandığı 01.05.2016 - 30.04.2018 tarihleri arası yürürlük süreli (Yüksek Hakem Kurulunun 10.02.2017 gün ve 2016/1928 E., 2017/361 K. sayılı kararıyla uygulanan) ile uygulanan toplu iş sözleşmesinin ilave tediye düzenlemesini içeren 36.maddesinde: “6772 sayılı kanun gereği 52 günlük ücreti tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Bakanlar Kurulunun belirlediği tarihte ödenir.” ve 01.05.2018-30.04.2020 tarihleri arası yürürlük süreli (Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının 05.02.2019 tarihli, 2019/ 26E., 2019/ 46 K. sayılı kararıyla uygulanan ) toplu iş sözleşmesi tasarısının 45. maddesinde: “6772 sayılı Kanunda belirtilen 52 günlük ücreti tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Cumhurbaşkanınca belirlenen tarihlerde ödenir." hükmünün yer aldığı, uyuşmazlık konusu olan maddenin 05.02.2019 tarihli, 2019/ 26 E., 2019/ 46 K. sayılı Yüksek Hakem Kurulu kararında ise; “madde 47: İşçilere 6772 sayılı Kanunda belirtilen 52 günlük ücreti tutarında ilave tediye verilir ve bu ilave tediye Cumhurbaşkanınca belirlenen tarihlerde ödenir.” şeklinde düzenlenmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Davalı anonim şirketin tek ortağı dava dışı ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı olup, Belediyelerin hissedarı olduğu özel hukuk tüzel kişisi şirketlerin 6772 sayılı Yasa kapsamına girmedikleri ve işçilerine yasal ilave tediye ödeme yükümlülüklerinin bulunmadığı hususları Dairemiz içtihatları ile kabul edilmiştir. Ancak bu durum, söz konusu şirket işçilerine toplu iş sözleşmeleri ile akdi ilave tediye ödenmesine ilişkin düzenleme getirilmesine engel teşkil etmemektedir. Buna göre, davalı şirket işçilerini kapsamayan 6772 sayılı Kanun’a ilave tediyeye hak kazanma bakımından değil, ilave tediyenin hesaplanması, unsurları ve ödenmesi bakımından yollamada bulunulmaktadır. 6772 sayılı Kanun hükümleri ilave tediye şeklinde hesaplanıp ödenen akdi ikramiyeyi dışlar bir içeriğe sahip değildir. Netice olarak toplu iş sözleşmesi hükmünde yer alan düzenlemeye göre;davacı işçinin 6772 sayılı Kanun'dan yararlanarak yasal ilave tediye alabileceği değil, ilave tediye olarak isimlendirilmiş akdi ikramiye alabileceğinin kabul edildiği gözetilmeksizin davacının üyesi olduğu sendika ile davalı arasında Yüksek Hakem Kurulu kararı ile bağıtlanan toplu iş sözleşmesi uyarınca, dava konusu ilave tediye olarak isimlendirilmiş akdi ikramiye alacağının kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
3-Kabule göre ise; davacının daha öncesinde talepte bulunularak davalının temerrüde düşürüldüğüne dair delil sunulmamış olunması sebebiyle akdi ilave tediye alacağına ilişkin olarak faiz başlangıcının arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarih olarak belirlenmesi gerekmekteyse de, İlk Derece Mahkemesi kararında dava ve ıslah tarihlerinden itibaren faize hükmedildiği ve karar davacı tarafından temyiz edilmediğinden bu hususta davalı lehine usulü kazanılmış hak meydana geldiği, davacı vekilince temyiz itirazı olarak öne sürülmekle kabulünde olduğu üzere İlk Derece Mahkemesinde davalıya yönelik aynı taleplere ilişkin 184 adet davanın seri dava olarak açılıp görülmesi nedeniyle taraflar bakımından Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi 22. maddesi gereğince vekalet ücretinin %25’ine hükmedilmesinin gerektiği, arabuluculuk ücreti bir yargılama gideri olduğundan davanın kabul ve ret oranına göre taraflara yüklenmesi gerektiği dikkatten kaçırılmamalıdır.
SONUÇ:
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 21.04.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.