Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4317 Esas 2022/5207 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 5. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan ... vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalı Belediyeye ait işyerinde alt işverenler nezdinde son olarak davalı şirket işçisi olarak temizlik işlerinde çalıştığını, iş sözleşmesinin işverence haklı neden olmadan fesh edildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının tahsilini, istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, zamanaşımı def’ini öne sürerek, çalıştırılan tüm işçilerin ihale tarihi ile belirli süreli olarak işe alındıklarını, iş sözleşmesinin kanun koyucunun kadro düzenlemesi sebebiyle sona erdiğini, kusur ve sorumluluklarının bulunmadığını, davacının hak kazandığı tüm ücretlerinin bordrosunda gösterildiğini, yaptıkları fazla mesai ve genel tatil çalışması var ise bunların ödendiğini, yıllık ücretli izinlerin de kullandırıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili ise, zamanaşımı def’ini öne sürerek, davacının emeklilik aylığına hak kazanmış olması sebebiyle 696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre kadroya alınamadığını, kendi işçileri olmadığını ve alacaklarından sorumlu olmadıklarını savunarak davanın reddini istemiştir.
Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Yerel Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının davalı ... asıl işverenliğinde alt işverenler nezdinde toplam 24 yıl 11 ay süre ile çalıştığı, asıl-alt işveren ilişkisi nedeniyle davacı alacaklarından iki davalının birlikte sorumlu oldukları, iş sözleşmesinin haklı neden olmadan davalı tarafça fesh edildiği davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı gibi fazla çalışma, yıllık izin, ulusal bayram ve genel tatil alacakları da olduğu gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, karar verilmiştir.
İstinaf:
Karara karşı davalı ... vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, özetle, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı, davalı ... vekilinin yıllık izin alacağını süresinde verdiği istinaf dilekçesi ile istinaf etmediğinden bu yöne ilişkin istinaf talebinin de yerinde görülmediği, gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesi kararını davalı ... vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, taraflar arasındaki sözleşmeye, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki bendin dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2- Taraflar arasında, davacının yıllık ücretli izinlerini kullanıp kullanmadığı ve buna bağlı olarak alacak miktarı hususunda uyuşmazlık vardır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 31. maddesi uyarınca "Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddî veya hukukî açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir".
Taraf, dilekçesinde vakıadan bahsetmiş, bazı açıklamalarda bulunmuş olabilir. Ancak bu vakıalar, açıklamalar ve bulunulan talepler açık olmayabilir. Hakimin önüne gelen uyuşmazlığı çözmesi ve doğru karar verebilmesi için, tarafların ne dediklerini tam olarak öğrenip bilmesi gerekir. İddia ve savunmanın belirsiz veya çelişkili olması durumunda hâkime verilen bu yetki, hâkim (mahkeme) bakımından aynı zamanda bir ödevdir.
Somut uyuşmazlıkta davacı vekili dava dilekçesinde, davacıya yıllık izinlerinin usulüne uygun olarak kullandırılmadığını ve kullandırılmayan yıllık izinlere istinaden bir ödeme de yapılmadığını, açıklayarak alacak talep etmiştir.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda yıllık izin kullanımına yönelik belge sunulmadığından davacının 24 yıllık hizmet süresi göz önüne alınarak alacak hesabı yapılmıştır.
İşçinin uzun süre yıllık izin kullandırılmadığı iddiaları karşısında 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 31. maddesinde öngörülen davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde hâkimin davacı işçiyi bizzat dinleyerek çalışma ve dinlenme süreleri konusunu açıklığa kavuşturması gerekir. Dairemizce uzun süre kavramı beş yıl ve daha fazla süre olarak değerlendirilmiş olup, kullandırılmadığı iddia edilen izin süresinin toplamda beş yıllık veya daha fazla olması halinde anılan hüküm çerçevesinde uygulama yapılmalıdır.
Davalı ... vekili istinaf yoluna başvuru süresi içinde ek beyan dilekçesi ile yıllık izin alacağını da istinaf sebeplerine eklemiş olup, Bölge Adliye Mahkemesince “yıllık izin alacağının süresinde verilen istinaf dilekçesi ile istinaf edilmediği” şeklindeki gerekçe ile itirazların incelenmemesi hatalıdır.
Mahkemece, yukarıda yapılan açıklamalara göre, aydınlatma ödevi kapsamında çalışma süresinin uzunluğu göz önüne alınarak davacıya "usule uygun kullandırılmama” iddiası açıklattırıldıktan sonra alacağın belirlenmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile alacağa hükmedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 25.04.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.