Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4851 Esas 2022/5214 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 24. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 23. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen karar, süresi içinde duruşmalı olarak davacı vekili tarafından temyiz edilmiş ise de; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369. maddesi gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten sonra Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor sunuldu, dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:



Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı Özel ...Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi bünyesinde 11.10.2013 tarihinden 30.06.2015 tarihine kadar Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olarak çalıştığını, davacının aylık ücret ve belirsiz iş sözleşmesi ile istihdam edildiğini ancak kendisine sürekli olarak belirli süreli iş sözleşmeleri imzalatıldığını, davacının iş sözleşmesinin ...Kaymakamlığı aracılığı ile gönderilen fesih bildirimiyle davalı tarafça tek taraflı sona erdirildiğini, daha sonra davacıya zorla ve baskı altında istifa metni imzalatarak resmi kayıtlarda da davacının iş akdinin “davacı müvekkilin işinden istifa etmesi” nedeniyle sonlandırılmış gibi gösterildiğini, işsizlik maaşı için İŞKUR ... ... şubesine başvuran müvekkilinin işten istifa nedeniyle çıktığından bahisle işsizlik ödeneği alamadığını, 2015 yılının Aralık ayına kadar hiçbir gelir elde edemediğini, davacının iş sözleşmesinin davalı kurum tarafından haklı bir nedene dayanmaksızın feshedilmiş olduğundan müvekkilin işsizlik ödeneği ve sair işçilik alacaklarını alabilmesi adına davacı müvekkilinin iş sözleşmesinin davalı tarafından hiçbir haklı nedene dayanmaksızın feshedildiği hususunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili beyanında, davacının davalı bünyesindeki ...Anadolu Sağlık Meslek Lisesinde ders ücretli eğitim personeli olarak 5580 sayılı Kanun gereği belirli süreli iş sözleşmesi ile istihdam edildiğini, davacı ile sözleşmelerinin bir sonraki dönemde yinelenmeyeceği hususunun davacıya 26.06.2015 tarihinde tebliğ edildiğini, davacıya zorla istifa dilekçesi imzalattırıldığı iddiasının gerçeklikten uzak olduğunu, davacının istifa ederek kurumdan ayrılmadığını, belirli süreli ders ücretli iş sözleşmesinin yinelenmeyeceğinin davacıya tebliğ edilmesi ile işten ayrılışının gerçekleştiğini, davacının işten ayrılış gerekçesi olarak İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde(...Kaymakamlığında) istifa olarak gözükmesinin sebebinin müvekkil kurumdan kaynaklı olmadığını, bu hususun tamamı ile İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünün tüm özel okulların uymasını istediği uygulamadan kaynaklı olduğunu, ayrıca davacı tarafça dava dilekçesinde sadece söz konusu feshin haksızlığının tespitinin istendiği, iddia edilen haksız feshin varlığının tespiti sonrasında eda içeren bir talebin bulunmadığını, tespit davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece toplanan deliller doğrultusunda, Sosyal Güvenlik Kurumu ve İŞKUR'a yazılan müzekkere cevaplarından davacının işten çıkış kodunun 03-istifa olarak bildirilmesi nedeniyle işsizlik ödeneği alamadığı bu nedenle dava açmakta hukuki yararının olduğu, davacının 5580 sayılı Kanun gereği belirli süreli iş sözleşmesi ile istihdam edilen eğitim personeli olduğu, tüm dosya kapsamına göre davacının iş sözleşmesinin belirli sürenin sonunda davalı tarafça sözleşmenin yenilenmeyeceğinin bildirilmesi üzerine sona erdiği gerekçesiyle, davanın kabulü ile davacının davalı şirket nezdindeki 30.06.2015 tarihli işten ayrılış nedeninin Kod 03 (istifa) yerine Kod 05 (belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi) olması gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, davacı tarafça işten ayrılış bildirgesinde işten ayrılış neden kodunun 03 (istifa) olarak gösterilmesinin mağduriyetine neden olduğu iddia edilmişse de dava tarihi itibarı ile herhangi bir mağduriyetin söz konusu olduğuna ilişkin somut bir delil sunulmadığı gibi somut bir vakaya da dayanılmadığı, dolayısıyla dava tarihi itibariyle eda davası yerine, tespit davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığı, hukuki yararın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 114/h maddesi gereğince dava şartı olduğu, bu kapsamda davanın hukuki yarar yokluğu nedeni ile reddi gerekmekteyken, kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1–b.3 maddesi gereğince, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar yasal süresi içerisinde davacı vekilince temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, tespit davası açılmasında hukuki yarar bulunup bulunmadığı noktasındadır.
Tespit davası, kendine özgü davalardan olup, dava sonucunda istihsal edilecek ilamın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. Bilindiği üzere, tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması (6100 s.lı HMK 106/2 m) ve dava sonuçlanıncaya kadar da güncelliğini kaybetmemesi gerekir. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hallerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup, yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, hakim tarafından da re'sen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti halinde davanın, dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir (HMK 114/1-h, 115 m.)
Görülmekte olan veya açılacak bir davada iddia veya savunma olarak ileri sürülebilecek konular için ayrı bir tespit davası açmakta hukuki yarar yoktur. Aynı şekilde eda davası açılabilecek hallerde tespit davası açılmasında hukuki yarar yoktur (Emsal Yarg. HGK 02.04.2003 T 2003/1-256 E., 2003/269 K., 24.06.1992 T 1992/1-347 E., 1992/394 K., 15. HD. 22.04.2004 T 2003/5627 E., 2004/2300 K.). 6100 sayılı HMK'nın 114/1-h. maddesine göre hukuki yarar dava şartıdır. "Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler (HMK 115/1). Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir.
Dosya kapsamına göre, davacı vekili özel okul öğretmeni olarak istihdam edilen müvekkili davacının iş sözleşmesinin ...Kaymakamlığı aracılığı ile gönderilen fesih bildirimiyle davalı tarafça tek taraflı sona erdirildiğini, daha sonra davacıya zorla ve baskı altında istifa metni imzalatarak resmi kayıtlarda da davacının iş akdinin davacı müvekkilin işinden istifa etmesi nedeniyle sonlandırılmış gibi gösterildiğini, işsizlik maaşı için İŞKUR ... ... şubesine başvuran müvekkilinin işten istifa nedeniyle çıktığından bahisle işsizlik ödeneği alamadığını, 2015 yılının Aralık ayına kadar hiçbir gelir elde edemediğini, davacının iş sözleşmesinin davalı kurum tarafından haklı bir nedene dayanmaksızın feshedilmiş olduğundan müvekkilin işsizlik ödeneği ve sair işçilik alacaklarını alabilmesi adına davacı müvekkilinin iş sözleşmesinin davalı tarafından hiçbir haklı nedene dayanmaksızın feshedildiği hususunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelere göre davacının 5580 sayılı Kanun kapsamında eğitim personeli olarak belirli süreli iş sözleşmesi ile istihdam edildiği, taraflar arasındaki son iş sözleşmesinin 23.10.2014 başlangıç ve 30.06.2015 bitiş tarihli belirli süreli iş sözleşmesi olduğu, davalı taraf savunması, tanık beyanları ve dosyada yer alan 26.06.2015 tebliğ tarihli fesih bildirimi gözetildiğinde, davacının iş sözleşmesinin 30.06.2015 tarihinde sözleşmesinin süresinin sona ermesi ve sürenin sonunda davalı tarafça yenilenmeyeceğinin bildirilmesiyle sona erdirildiği hususlarında ihtilaf bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Hal böyle olmakla birlikte, davalı tarafça düzenlenen 30.06.2015 tarihli işten ayrılış bildirgesinde işten çıkış Kodu 03 (istifa) olarak gösterilmiştir. Davacı tarafça dava açılmazdan evvel İŞKUR’a işsizlik ödeneği talebi ile başvuruda bulunulduğu, söz konusu talebin davacının işten çıkış Kodunun 03 (istifa) olarak bildirilmesi nedeniyle reddedildiği, bahse konu İŞKUR yazısında işsizlik sigortasına engel olarak başkaca bir durumun varlığından da söz edilmediği anlaşılmaktadır. Davacı vekili de yargılama aşamasındaki beyanlarında ısrarla, kıdem ve ihbar tazminatlarını aldığını beyan etmiştir. Öte yandan, 5580 sayılı Kanun kapsamındaki eğitim personelinin belirli süreli iş sözleşmesi ile istihdam edilmesi sebebiyle işe iade imkanından da yararlanamayacağı da açıktır.
Her ne kadar Bölge Adliye Mahkemesince, dava tarihi itibarı ile davacının herhangi bir mağduriyetin söz konusu olduğuna ilişkin somut bir delil sunulmadığı, somut bir vakaya da dayanılmadığı, dolayısıyla dava tarihi itibariyle eda davası yerine, tespit davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığı gerekçesiyle ilk derece mahkemesinin davanın kabulüne ilişkin kararı kaldırılarak davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmiş ise de; belirtilen gerekçelerle davacının tespit talepli davasında hukuki yararın bulunduğunu kabul etmek gerekmektedir. Bu sebeple, davanın kabulü gerekirken hukuki yarar yokluğu sebebiyle dava şartı yokluğuna bağlı davanın reddi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 25.04.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.