Hukuk Bölümü 2008/242 E., 2009/108 K.

"İçtihat Metni"

Yenimahalle Belediye Encümeni"nin 24.5.2007 gün ve 1441 sayılı kararı ile, Çiğdemtepe Mahallesi, Selim Caddesi, No:213 adresinde bulunan T. A."a ait 84251 nolu 3. Etap Kentsel Dönüşüm Planında gecekondunun okul alanında kaldığı, T. A."ın gecekonduyu 7 Mart 1988 tarihinde C. Ü."a adı geçenin D. H."ye, D. H."nin de C. B."a 15.11.2990 tarihinde enkaz satış senedi ile satışını yaptığı, gecekondunun 2981/3290/3366 sayılı Yasa ve Uygulama Yönetmeliğinden faydalanmış olması nedeniyle adı geçen şahsın gecekondusunun yerine karşılık Şentepe 3. Etap 84251 nolu Plan kapsamında kalan, imarın 61197 ada, 10 nolu parselinden gecekondunun işgal alanında planın D.O.P oranı kesildikten sonra 276/2113 m2 nin Belediyeleri hissesinden tapu verilmesi düşünüldüğünden, 2981/3290/3366 sayılı Yasalar ve Uygulama Yönetmeliği gereğince imarın 61197 ada, 10 parselindeki Belediyelerine ait 276 m2 tapunun C. B."a verilerek taşınmazın vergi değerinin 94.-YTL olması nedeniyle 276 m2 ile çarpımı neticesinde oluşan 25.944.-YTL bedele 45.-YTL proje bedelinin eklenmesi ile toplam 25989.-YTL nin fon hesabına yatırılması sağlanarak tahsis işleminin yapılmasına karar verilmiştir.

Daha sonra, Yenimahalle Belediye Encümeni"nin 27.9.2007 gün ve 2197 sayılı kararı ile, Çiğdemtepe Mahallesi, Selim Caddesi, eski kapı numarası 213, yeni kapı numarası 221 adresinde bulunan T. A."ın gecekondusunu 7 Mart 1988 tarihinde enkaz satış senedi ile C. Ü."a, C. Ü."ın da D.H."ye, D. H."nin de C. B."a enkaz satış senedi ile gecekonduyu sattığı ve 2981/3290/3366 sayılı Yasa gereğince müracaatı bulunan gecekondu 84251 nolu imar planında okul alanında kalmış bulunduğundan söz konusu gecekondunun yeminli özel teknik büro ölçümünde 400 m2 olan işgalinden Çiğdemtepe Mahallesinin D.O.P oranı %20 kesinti yapıldıktan sonra imarın 61197 ada, 10 parselinden 276/2113 m2 oranındaki tapunun C. B."a verilmesinin 24.5.2007 tarih ve 1441/2218 sayılı Encümen kararı ile karara bağlandığı, ancak dosya üzerinde ilgili Müdürlükçe yapılan incelemede gecekondunun ilk sahibi olan T. A."ın Saraycık 542 parselinde gayrimenkulünün bulunması ve 542 parselin ise 1978 tarihinde mücavir alan sınırına dahil edilmesi nedeniyle adı geçen ile C. Ü."ın 2981 sayılı Yasa"nın 13/a maddesi gereği hak sahibi olamayacağı için 61197 ada, 10 parselinden tapu verilmesi için alınan 24.5.2007 tarih ve 1441/2218 sayılı encümen kararının iptal edilerek fon hesabına yatırılan tapu bedelinin 1. taksidi olan 2.165.-YTL nin faizsiz olarak ilgilisine geri ödemesinin yapılmasına karar verilmiştir.

Bunun üzerine, Yenimahalle Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Müdürlüğü"nün 5.10.2007 gün ve 7456 sayılı yazısı ile davacıya, Çiğdemtepe Mahallesi, Selim Caddesi, 221 adresinde okul alanında kalan T. A."dan enkaz satış senedi ile satın alınan gecekonduya karşılık imarın 61197 ada, 10 nolu parselinden 2981 sayılı Yasa"ya göre T. A. adına gayrimenkul bulunması nedeniyle hak sahibi olamayacağı için davacıya da tapu verilemeyeceği ve Ziraat Bankası fon hesabına ödenen bedelin ise müracaatı halinde iade edileceği hususu bildirilmiştir.

Davacı, dava dilekçesinde, Ankara İli, Yenimahalle İlçesi, Çiğdemtepe Mahallesi, 84251 no"lu imar ıslah planı çerçevesinde 61197 ada ve 10 nolu parselden kendisine 276/2113 m2 oranında arsa tashihi yapıldığını, bunun bedelinin ödendiğini(satış yapıldığı, bedelinin ödendiği) akabinde ise tapu için müracaatta bulunduğunda, aldığı bu yerin eski sahibi T. A."ın adına kayıtlı başka gayrimenkul bulunması sebebiyle adına olan kaydının iptal edildiğini öğrendiğini ileri sürerek söz konusu yerin adına tapuya tesciline karar verilmesi istemiyle adli yargı yerinde dava açmıştır.

Davalı idare vekili, birinci savunma dilekçesinde, davada idari yargının görevli olduğunu ileri sürerek görev itirazında bulunmuştur.

ANKARA 23. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ; 14.2.2008 gün ve E:2007/435 sayı ile, dava tapu iptal ve tescil istemine ilişkin olduğundan davaya bakmaya Mahkemelerinin görevli olduğu gerekçesiyle davalının yargı yolu itirazının reddine karar vermiştir.

Davalı idare vekilinin olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması yolundaki dilekçesi üzerine, dava dosyası Danıştay Başsavcılığı"na gönderilmiştir.

DANIŞTAY BAŞSAVCISI : Davacının, satın almış olduğu tapu tahsis belgeli gecekondunun ilk sahibinin taşınmaz malı bulunduğunun saptanması nedeniyle 2981 sayılı Yasa"nın 13/a maddesi uyarınca hak sahibi olması mümkün olmayan davacının, daha önce kendisine tapu verilmesi yolunda alınan Encümen kararının başka bir Encümen kararı ile iptal edildiğinin bildirilmesi üzerine davalı Belediyeye karşı Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin E:2007/435 sayısında açtığı tapu tescil davasında, davalı idarece davanın görüm ve çözümünün idari yargının görevine girdiğinden bahisle görev itirazında bulunulduğu ve itirazın reddi üzerine olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasının istenildiği, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş ve inşa halindeki bütün yapılar hakkında uygulanacak işlemleri düzenlemek ve bu işlemlere dair müracaat, tespit, değerlendirme, uygulama ve duyuru esaslarını ve ilgili diğer hususları belirlemek amacıyla yürürlüğe konulan 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ile Valilik veya Belediyelerce yetki ve sorumluluk alanlarında ıslah imar düzenlemeleri yapılmak suretiyle, yeniden gecekondu yapılmasının önlenmesi için temin edilecek arsaların ve muhafazası mümkün görülen gecekonduların Yasada öngörülen usul ve esaslara göre hak sahipliği belirlenen kişilere verilmesine olanak sağlandığı, anılan Yasanın "Tapu Verme" başlıklı 10. maddesinin (a) bendinde, bu Kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde gecekondu sahiplerince yapılmış yapıların, 12 nci madde hükümlerine göre tesbit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yerin hak sahibine tahsis edileceği ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsil Belgesi" verileceği, tapu tahsis belgesinin ıslah imar planı veya kadastro planları yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil edeceği, (b) bendinde de, hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapularının re"sen iptal edileceği hükmüne yer verildiği, sözü edilen ve Yasanın 10. maddesi ile idarelerin, hak sahiplerine tapu vermek ve hak sahibi olmadıkları anlaşılanların tapularını re"sen iptal etmek hususunda yetkili kılındığı, bu yetkinin idari nitelik taşıyan uygulama işlemlerinin doğrudan sonucu ve tahsis kararının gereği olarak uygulandığı, dolayısıyla, bu kararlar ortadan kaldırılmadan tapunun adli yargı tarafından iptali ve ilgililer adına tescilinin mümkün bulunmadığı, dava konusu olayda; davacının Çiğdem Mahallesi, Selim Caddesi, No:213 adresinde bulunan tapu tahsis belgeli gecekonduyu 1990 yılında satın aldığı, gecekondunun 84251 nolu 3. Etap Kentsel Dönüşüm Planında okul alanında kalması nedeniyle 24.5.2007 gün ve 1441 sayılı Belediye Encümeni kararı ile bu yere karşılık Şentepe 3. Etap 84251 nolu plan kapsamında kalan 61197 ada, 10 nolu parseldeki 276/2113 m2 belediye hissesinden davacıya 276 m2 tapu verilmesine karar verildiği, daha sonra yapılan inceleme sonucunda, gecekondunun ilk sahibinin taşınmaz malı bulunduğunun ve 2981 sayılı Yasa"nın 13/a maddesi uyarınca hak sahibi olamayacağının saptanması üzerine, Belediye Encümeni"nin 27.9.2007 gün ve 2197 sayılı kararı ile tapu verilmesine ilişkin önceki Encümen kararının iptal edildiği, bu hususun 5.10.2007 gün ve 2450 sayılı yazı ile davacıya bildirildiği, bakılan davanın da tapu tescil istemiyle açıldığının anlaşıldığı, bu durumda, 2981 sayılı Yasa gereğince tesis edilen idari nitelikteki uygulama işlemlerinden doğduğu anlaşılan uyuşmazlığın görüm ve çözümü idari yargının görev alanına girdiğinden, Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin davalının görev itirazının reddine ilişkin kararının kaldırılması gerektiği, bu nedenlerle, 2247 sayılı Yasa"nın 10 uncu maddesi uyarınca olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasına ve dosyanın Uyuşmazlık Mahkemesi"ne gönderilmesine karar vermiştir.

Başkanlıkça, 2247 sayılı Yasa"nın 13. maddesine göre Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı"nın da yazılı düşüncesi istenilmiştir.

YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCISI : Davacı C. B. tarafından davalı Yenimahalle Belediye Başkanlığı aleyhine Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"nde açılan 2007/435 Esas sayılı tazminat davasında, Danıştay Başsavcılığı tarafından 2247 sayılı Kanun"un 10. maddesi gereğince olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılması nedeniyle gönderilen 2008/242 Esas sayılı dosyanın incelendiği, Ankara İli, Yenimahalle İlçesi, Çiğdemtepe Mahallesi, Selim Caddesi, No:213 adresinde bulunan tapu tahsis belgeli gecekonduyu davacının 1990 yılında satın aldığı, anılan yerin 84251 nolu 3. Etap Kentsel Dönüşüm Planında okul alanında kalması nedeniyle Encümen kararı ile bu yere karşılık Şentepe 3. Etap 84251 nolu plan kapsamında kalan 61197 ada, 10 nolu parseldeki 276/2113 m2 belediye hissesinden davacıya 276 m2 tapu verildiği, bilahare yapılan inceleme sonucunda gecekondunun ilk sahibinin taşınmaz malı bulunduğunun ve 2981 sayılı Kanun"un 10/a maddesi uyarınca hak sahibi olamayacağının saptanması üzerine, tapu verilmesine ilişkin önceki Encümen kararının iptal edildiğinin bildirilmesi üzerine Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"ne davanın açıldığı, davalı idare tarafından görev itirazında bulunulması üzerine olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığının anlaşıldığı, Anayasa"nın 125/son madde ve fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü bulunduğunun kurala bağlandığı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu"nun 2/1-b maddesi gereğince idari eylem ve işlemlerden dolayı zarara uğrayanlar tarafından açılan tam yargı davalarının, idari dava türleri arasında sayıldığı, 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun"un, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş ve inşa halindeki bütün yapılar hakkında uygulanacak işlemleri düzenlemek ve bu işlemlere dair müracaat, tespit, değerlendirme, uygulama ve duyuru esaslarını ve ilgili diğer hususları belirlemek amacını taşıdığı, aynı Kanunun "Tapu Verme" başlıklı 10/a bendinde, "Bu Kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapılar, 12 nci madde hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yer hak sahibine tahsis edilir ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verilir. Tapu tahsis belgesi, ıslah imar planı veya kadastro planları sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil eder. Ancak ıslah imar planı veya kadastro planları ile belirlenen alanlarda tapu tahsis belgesi yerine hak sahiplerine doğrudan tapuları verilebilir", aynı maddenin (b) bendinde de, hak sahibi olmadıkları anlaşılanlara verilmiş olan tapuların iptal edileceği hükümlerinin yer aldığı, mevcut düzenlemeler karşısında, idari nitelik taşıyan uygulama işlemlerinin doğrudan bir sonucu olarak kullanılması ve ayrıca bu şekilde kurulan mülkiyet Medeni Kanun hükümleri dışında özel bir kanun hükmü gereğince idari tescile dayandığı gibi tapuya yapılan tescilin de, bu idari işlemin icrası niteliğinde olması karsısında. uyuşmazlığın sözü edilen uygulama işlemlerinin dayanağı olan yasal düzenleme çerçevesinde çözümlenmesi gerekeceği, davacının taşınmaz üzerindeki iddiasının, gayrimenkul mülkiyetinin iktisap yollarına ilişkin Medeni Kanun hükümlerine göre değil, 2981 sayılı Yasa"da öngörülen hak sahipliği esasına dayandığı; hak sahipliğinin tespiti ve geri alınmasının idari usul ve esaslar çerçevesinde belirlendiği göz önüne alındığında, 2981 sayılı Yasa"ya dayanılarak açılan tapu iptal ve tescil davasının görüm ve çözümünün idari yargının görevine girdiği, bu nedenle Danıştay Başsavcılığı"nın 2247 sayılı Yasa"nın 10. maddesi gereğince yapmış olduğu başvurunun kabulü ile Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2007/435 Esas sayılı görevlilik kararının kaldırılmasına karar verilmesi gerektiği yolunda yazılı düşünce vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü"nün, Ahmet AKYALÇIN"ın Başkanlığında, Üyeler: Mustafa KICALIOĞLU, Mahmut BİLGEN, Habibe ÜNAL, Turan KARAKAYA, Serdar AKSOY ve Muhittin KARATOPRAK"ın katılımlarıyla yapılan 4.5.2009 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME : Başvuru yazısı ve dava dosyası üzerinde 2247 sayılı Yasa"nın 27. maddesi gereğince yapılan incelemeye göre, davalı idare vekilinin anılan Yasanın 10/2 maddesinde öngörülen yönteme uygun olarak yaptığı görev itirazının reddedilmesi ve 12/1. maddede belirtilen süre içinde başvuruda bulunması üzerine Danıştay Başsavcısı"nca, 10. maddede öngörülen biçimde olumlu görev uyuşmazlığı çıkarıldığı anlaşılmaktadır. Usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ : Raportör-Hakim Nurdane TOPUZ"un, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ ile Danıştay Savcısı Gülen AYDINOĞLU"nun davada idari yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, gecekondunun ilk sahibinin gayrimenkulünün bulunması nedeniyle 2981 sayılı Yasa"nın 13/a maddesi uyarınca hak sahibi olmasının mümkün olmadığından bahisle daha önce davacıya tapu verilmesi yolunda alınan Encümen kararının başka bir Encümen kararı ile iptal edildiğinin bildirilmesi üzerine söz konusu yerin adına tapuya tesciline karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun, imar ve gecekondu mevzuatına aykırı olarak inşa edilmiş ve inşa halindeki bütün yapılar hakkında uygulanacak işlemleri düzenlemek ve bu işlemlere dair müracaat, tespit, değerlendirme, uygulama ve duyuru esaslarını ve ilgili diğer hususları belirlemek amacını taşımakta olup, valilik veya belediyelerce yetki ve sorumluluk alanlarında ıslah imar düzenlemeleri yapılmak suretiyle, yeniden gecekondu yapılmasının önlenmesi için temin edilecek arsaların ve muhafazası mümkün görülen gecekonduların Yasada öngörülen usul ve esaslara göre hak sahipliği belirlenen kişilere verilmesine olanak sağlamaktadır.

Nitekim, anılan Yasanın 10. maddesinin(Değişik madde: 22/05/1986 - 3290/4 md.) (a) bendinde, "Bu Kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idaresine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa veya araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapılar, 12 nci madde hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yer hak sahibine tahsis edilir ve bu tahsisin yapıldığı tapu sicilinin beyanlar hanesinde gösterilerek ilgilisine "Tapu Tahsis Belgesi" verilir.

Tapu tahsis belgesi, ıslah imar planı veya kadastro planları yapıldıktan sonra hak sahiplerine verilecek tapuya esas teşkil eder" hükmünü taşımakta; tapu tahsis belgesi verilen gecekondular hakkında yapılacak uygulamaları düzenleyen 13. maddenin (a) bendinde(Değişik bent: 22/05/1986 - 3290/6 md.), "Bu Kanun gereğince arsa tahsis edilecek kimselerin; kendisinin veya eşinin veya reşit olmayan çocuğunun oturduğu belediye ve mücavir alan sınırı içinde ev yapmaya müsait arsaya veya bir eve veya apartmanın bağımsız bir bölümüne veya bir bölümü iş yeri olarak kullanılan bir yapıya sahip bulunmaması gerekir", (b) bendinin birinci fıkrasında ise(Değişik bent: 22/05/1986 - 3290/6 md.), "Hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresinde olan veya bu Kanun uyarınca mülkiyetlerine geçen arsa veya araziler üzerinde, ıslah imar planları ile meydana getirilen imar parselleri içinde hak sahiplerine, yapılarının işgal ettiği arazi de dikkate alınarak ıslah imar planında getirilen ölçülere uygun şekilde arsa veya hisse tahsis edilir. Gecekondusu muhafaza edilemeyen hak sahiplerine aynı bölgede veya diğer gecekondu ıslah veya önleme bölgesinde başka bir arsa veya hisse verilir. Tahsis edilen arsa veya hissenin bedeli 04/11/1983 tarih ve 2942 sayılı Kanun veya 06/06/1984 tarih ve 3016 sayılı Kanuna göre tespit edilir" hükmüne yer verilmiştir.

Olayda, dava, gecekondunun ilk sahibi olan Turgut Altıntaş"ın gayrimenkulünün bulunması nedeniyle adı geçen ile Cafer Ünsal"ın 2981 sayılı Yasa"nın 13/a maddesi gereği hak sahibi olamayacağı için 61197 ada, 10 parselinden davacıya tapu verilmesi yolunda alınan Encümen Kararının iptaline ilişkin Encümen kararı uyarınca bildirim yapılması üzerine 61197 ada, 10 parselden 276/2113 m2 nin davacı adına tapuya tescili istemiyle açılmıştır.

Anılan Yasa uyarınca yapılan tespit ve değerlendirme sonucunda, öngörülen koşullara uygunluğu saptanan ilgililere arsa veya hisse tahsis etmek ve bunlar adına tapuya tescil ettirmek yetkisine sahip olan idarenin söz konusu uygulama işlemi, kamu gücüne dayalı, re"sen ve tek yanlı nitelik taşımaktadır.

Bu durumda, idari usul ve esaslara göre tesis edilen uygulama işleminden kaynaklanan davanın, bu işlemin dayanağı olan mevzuata göre idari yargı yerince çözümlenmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenle, Danıştay Başsavcısı"nın başvurusunun kabulü ile davalı Belediye vekilinin görev itirazının reddine ilişkin Asliye Hukuk Mahkemesi kararının kaldırılması gerekmiştir.

SONUÇ : Davanın çözümünde İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Danıştay Başsavcısı"nın BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile Yenimahalle Belediye Başkanlığı vekilinin GÖREV İTİRAZININ REDDİNE İLİŞKİN Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 14.2.2008 gün ve E:2007/435 sayılı KARARININ KALDIRILMASINA, 4.5.2009 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.