Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4622 Esas 2022/5292 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ
UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE DAİR

TÜRK MİLLETİ ADINA
Y A R G I T A Y K A R A R I

I. BAŞVURU
Başvurucu Avukat dilekçesinde özetle; uyuşmazlığın giderilmesi başvurusuna konu davalarda bir kısım Bölge Adliye Mahkemelerince diğer şirketler tarafından üstlenilen inşaat işinin davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin asıl faaliyet alanı kapsamında olduğu, davalı şirketin kendi sigortalı işçilerini çalıştırmaya devam ettiği ve işten tamamen elini çekmediği sonucuna varılarak bu şirketler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunun kabul edildiğini, ancak ... Bölge Adliye Mahkemesinin 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı dosyasında söz konusu şirket ile diğer şirketler arasında anahtar teslimi iş ilişkisi bulunduğu sonucuna varıldığını, böylece kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık doğduğunu ileri sürerek bu kararlar arasındaki uyuşmazlığın giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 18.03.2022 tarihli, 2022/13 Uyuşmazlık sayılı kararında özetle;
“...
Yukarıda anlatılan dosyalardan
28. HD’nin 2018/2017 Esas, 2020/1447 Karar,
27.HD’nin 2018/1416 Esas, 2020/1142 Karar sayılı dosyası,
41.HD’nin 2019/1415 Esas, 2020/1279 Karar sayılı dosyası,
32. HD’nin 2018/1236 Esas, 2020/1283 Karar sayılı dosyası,
29. HD’nin 2018/2049 Esas, 2021/1009 Karar sayılı dosyası,
47. HD’nin 2020/2271 Esas, 2021/251 Karar sayılı dosyalarda asıl işveren olarak ...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. bulunurken alt işveren ...İnşaat Pazarlama San. Tic. Ltd. Şirketi olduğu, dosyaların tamamında davalı ...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin asıl işveren sıfatıyla sorumlu tutulduğu ve kararlar arasında uyuşmazlık bulunmadığı anlaşılmıştır.
30. Hukuk Dairesi’nin 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı dosyasında yukarıda anlatıldığı şekilde davalı ...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. ihale makamı olarak asıl işveren sıfatını haiz olmadığı ve işçilik alacaklarından sorumlu olmadığı şeklinde karar verildiği, bu dosyada alt işverenlerin ... Yapı Endüstrisi ve Tic. A.ş. ile Yeni Özdemir İnşaat Taahhüt Ticaret Limeted Şirketi olduğu, asıl işveren ve alt işverenlerin aynı olduğu ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi'nin 2021/2480 Esas, 2021/1948 Karar sayılı dosyası ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 24.Hukuk Dairesi 2020/2078 E.,2021/2178 K. 2020/2079 E., 2021/2590 K., 2020/2080 E. 2021/2509 K., 2020/2081 E. 2021/2127 K. Sayılı kararlarında ise davalı ...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin asıl işveren olduğunun ve işçilik alacaklarından alt işverenlerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunun tespitine karar verildiği görüldü.
SONUÇ:
Yukarıda açıklandığı şekilde başvurucu vekilinin diğer dairelerle ilgili uyuşmazlıkların giderilmesi konusunda yapılan incelemede farklı alt işverenlerin olması, asıl işveren alt işveren ilişkisinin farklı ihalelere göre değerlendirilmesi, aynı alt işverenle olan sözleşmelerle ilgili açılan davalarda uyuşmazlık bulunmaması göz önüne alınarak uyuşmazlığın 28. HD’nin 2018/2017 Esas, 2020/1447 Karar , 27.HD’nin 2018/1416 Esas, 2020/1142 Karar sayılı dosyası, 41.HD’nin 2019/1415 Esas, 2020/1279 Karar sayılı dosyası, 32. HD’nin 2018/1236 Esas, 2020/1283 Karar sayılı dosyası, 29. HD’nin 2018/2049 Esas, 2021/1009 Karar sayılı dosyası, 47. HD’nin 2020/2271 Esas, 2021/251 Karar sayılı dosyalarda bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Ancak 30. HD’nin 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı dosyasında ...Gayrimenkul Yatırım A.Ş. asıl işveren sıfatıyla sorumlu tutulmamışken aynı alt işverenler nezdinde çalışan işçilerin açtıkları davalarda 47 HD’nin 2021/2480 Esas, 2021/1948 Karar sayılı dosyası ile 24. Hukuk Dairesi'nin 2020/2078 E.,2021/2178 K. 2020/2079 E., 2021/2590 K., 2020/2080 E. 2021/2509 K., 2020/2081 E. 2021/2127 K. Sayılı kararlarında ...G.Y.O A.Ş.'nin asıl işveren olarak sorumlu olduğu belirtildiğinden kararlar arasında uyuşmazlık bulunduğu anlaşıldığından 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemeleri Kuruluş Görev Ve Yetkileri Hakkındaki Kanunun 35. madde hükmü uyarınca uyuşmazlığın giderilmesine yönelik başvuru yapılmasına, oy birliği ile;
... Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunca,
... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi’nin 2021/2480 Esas, 2021/1948 Karar sayılı dosyası ile 24. Hukuk Dairesi'nin 2020/2078 E., 2021/2178 K. 2020/2079 E., 2021/2590 K., 2020/2080 E. 2021/2509 K., 2020/2081 E. 2021/2127 K. Sayılı kararlarına yönelik görüş benimsenerek dosyanın Yargıtay 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine oy çokluğu ile” karar verilmiştir.
III. BAŞVURU KONUSU UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 Tarihli 2021/3189 Esas 2021/2746 Karar Sayılı Kararı
“Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının davalıya ait işyerinde 05.11.2013-30.09.2014 ve 25.11.2014-08.07.2015 tarihleri arasında soğuk demir ustası olarak çalıştığını ve günlük 110,00 TL ücret aldığını, ücretinin bir kısmının bankadan bir kısmının elden ödendiğini, iş akdinin davalı işveren tarafından haklı neden olmadan feshedildiğini, neticede kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla mesai ücret alacağının, ulusal bayram ve genel tatil ücret alacağının, hafta tatili ücret alacağının, yıllık ücretli izin alacağının, ücret alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin, ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah.Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta 1199 Ada, 384 Parsel sayılı yerde kain taşınmaz üzerindeki inşaatın kaba yapı işinin tamamını anahtar teslimi şeklinde ... Yapı Endüstrisi ve Tic.A.Ş.’ye verdiğini, bu şirketin de bir kısım işi Yeni Özdemir İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti.’ye verdiğini, davacının da bu işverenin işçisi olduğunu, müvekkilinin bir sorumluluğunun bulunmadığını, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, haksız davanın reddine karar verilmesini talep ve müdafaa etmiştir.
... 14. İş Mahkemesi'nin 2018/182 Esas sayılı dosyasının 06/07/2021 tarihli duruşmasında ücret alacağı ve hafta tatili alacağı talepleri yönünden davanın tefrikine karar verilerek bu talepler yönünden davanın 2021/458 Esasına kaydının yapılmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince; "...Somut olayda; dosyanın yapılan incelemesinde; davacı işçinin dava dışı Yeni Özdemir inşaat firmasının sigorta kaydı altında davalı gayrimenkul yatırım ortaklığının ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah.Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta 1199 Ada, 384 Parsel projesi kapsamında çalıştırıldığı, dosyaya sunulu yapı işleri sözleşmesinin incelenmesinde davalının dava dışı taşeron firmaya sözleşme konusu işi anahtar teslimi olarak devrettiği, davacının davalıya hizmet sözleşmesi ile bağlı çalışanı olmadığı, davalının ihale makamı konumunda olduğu, davalı ile dava dışı taşeron firma arasında 4857 sayılı Kanunun 2/6.maddesi gereğince asıl-alt işverenlik ilişkisinin bulunmadığı anlaşılmakla davalının dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığı kabul edilmiş..." davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
İlk derece mahkemesi kararı davacı tarafça istinaf kanun yoluna getirilmiştir.
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemece yapılan işin anahtar teslim sözleşme olduğunun kabulüyle davalı şirketin sorumluluğu olmadığına karar verilmesinin hatalı olduğunu, anahtar teslimi işten bahsedilmesi için; alt işverenin asıl işverenden aldığı işin, asıl işverenin sigortalı çalıştırdığı işe göre ayrı ve bağımsız bir nitelik taşıması, iş yerindeki üretimle ilgisinin olmaması veya asıl işin tamamlayıcısı niteliğinde bulunmaması, verilen işin asıl iş ya da yardımcı iş niteliğinde olmayıp başkaca bağımsız bir iş olması gerektiğini, asıl işverenin faaliyet alanı olmadığı ve devamlılık göstermediği sürece anahtar teslimi sureti ile verilen yapım ve inşaat işlerinin, mal ve hizmet üretimine ilişkin işler olarak kabul edilemeyeceğini, konut, alt yapı ve sosyal donatı uygulamaları yapmak veya yaptırmanın davalının asıl işi kapsamında olduğunu, bu işin davalının devamlılık arz eden faaliyet alanı içinde yer aldığını, söz konusu işten elini çekmediği gibi, faaliyet alanı dışında bağımsız bir işten bahsetmenin de mümkün olmadığını, verilen iş, asıl iş olduğundan anahtar teslimi iş olarak nitelendirilemeyeceğini, davalı ile ihbar olunan ... Yapı Endüstrisi ve Tic. A.Ş. arasında asıl-alt işveren ilişkisi olduğunu ve asıl-alt işverenin işçilik alacaklarından müşterek ve müteselsilen sorumlu olduğunu, davalı şirket dava konusu işin anahtar teslim olduğunu savunsa da işin görüldüğü 1160721 sicilinde kayıtlı birden fazla taşeron bulunduğunu, bir işte birden fazla taşeron şirketin kaydının olmasının o işin anahtar teslim olmadığının bir göstergesi olduğunu, ... 12. İş Mahkemesi'nin 2017/42-47 Esas sayılı seri dosyalarında "işin sahibi olması nedeniyle ...şirketinin dava konusu alacakların tamamından sorumlu olduğuna" karar verildiğini, bu kararlara karşı davalı tarafından yapılan istinaf başvuruları üzerine verilen esastan red kararlarının da kesinleştiğini, ... 14. İş Mahkemesi'nin 2018/182 Esas sayılı dosyasında ve tefrik edilen iş bu davada da davanın reddine karar verilmesiyle hem yargılama giderlerinin arttığını hem de davalı lehine iki ayrı vekalet ücretine hükmedildiğini, bu hususların da hukuka aykırı olduğunu, tüm bu nedenlerle yerel mahkemenin husumet nedeniyle red kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep ve istinaf etmiştir.
K A R A R
Davacının, davalıya ait işyerinde 05.11.2013-30.09.2014 ve 25.11.2014 - 08.07.2015 tarihleri arasında demir ustası olarak çalıştığını, iş akdinin davalı işveren tarafından haklı bir neden olmadan feshedildiğini, hizmet akdinden kaynaklanan hak ve alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesine talep etmiş, davalı işveren, ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah.Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta 1199 Ada, 384 Parsel sayılı yerde bulunan taşınmaz üzerindeki inşaatın kaba yapı işinin tamamını anahtar teslimi sözleşmesi ile ... Yapı Endüstrisi ve Tic.A.Ş.’ye verdiğini, bu şirketin bir kısım işi Yeni Özdemir İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti.’ye verdiğini, davacının bu işverenin işçisi olduğunu, davacının dava konusu alacaklarından sorumluluğunun bulunmadığını ileri sürmüştür.
İhbar olunan ... Yapı End. ve Tic. A.Ş. davacının 05.11.2013 tarihinde; ... İli, Şişli İlçesi, Dikilitaş Mah., Ali Sami Yen Stadyumu, 58 pafta, 1199 Ada, 384 parsel üzerine inşa edilen projede kalıpçı olarak istihdam edildiğini, davacının hizmet akdinin 31.12.2013 tarihinden sonra ilgili proje başlangıcından itibaren faaliyette bulunan İhbar olunan Yeni Özdemir İnşaat Taahhüt Ticaret Limited Şirketi’ne devredildiğini, İhbar Olunan Yeni Özdemir İnşaat Taahhüt Ticaret Limited Şirketi ile Torun Center Projesi’nin kaba yapı inşaat işlerinin, sözleşme ve eklerine, projelerine, yürürlükteki teknik şartname, yönetmelik ve yasal mevzuata uygun olarak gerekli her türlü teçhizat, makine, ekipman, malzeme, yardımcı malzeme, şantiye içi ve dışı yatay ve düşey taşıma, nakliye, işçilik, montaj vb. işler dahil olarak eksiksiz ve kusursuz şekilde yapım işi ile ilgili bir eser sözleşmesi akdedildiğini beyan etmiştir.
Dosyadaki SGK kaydına göre davacının 05.11.2013-30.09.2014 ve 25.11.2014-08.07.2015 tarihleri arasında, 1160721 ve 1444696 SGK nolu Yeni Özdemir İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti. unvanlı işverenden çalışmalarının SGK’ya bildirildiği görülmüştür. Uyuşmazlık, davacının SGK kaydında görünen işveren ile davalı işveren arasındaki hukuki ilişkinin tespiti ile, davacının davaya konu alacaklarından davalının sorumluluğunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmakta olup, davalı işverenin, ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah. Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta 1199 Ada, 384 Parsel sayılı yerde kain taşınmaz üzerindeki inşaatın kaba yapım işinin ihbar olunan ... Yapı End.ve Tic.A.Ş. şirketine verildiği, bu şirketin bir kısım işi Yeni Özdemir İnş.Taah.Tic.Ltd.Şti.’ye verdiği, davacının bu işverenin işçisi olduğu, davalı şirkete ait TSM kaydına göre davalının Sermaye Piyasası mevzuatına tabi bir gayrimenkul yatırım ortaklığı olduğu ve inşaat şirketi olmadığı, Sermaye Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca ihbar olunan ... Yapı Endüstri ve Tic. A.Ş. İle arasında anahtar teslimi eser sözleşmesi bulunduğu, asıl alt işveren ilişkisinin bulunmadığı, emsal kararlar ve Yargıtay içtihatları da gözönünde bulundurulduğunda davacının dava konusu alacaklarından davalının sorumluluğunun bulunmadığına dair ilk derece mahkemesi kararı yerinde olup, davacının istinaf başvurusunun HMK 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine dair aşağıdaki gibi karar vermek gerekmiştir.”
B. ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 13.10.2021 Tarihli 2021/2480 Esas 2021/1948 Karar Sayılı Kararı
“...
Davacı vekili istinaf sebepleri olarak; davacının 05/11/2013-30/09/2014 ile 25/11/2014-08/07/2015 tarihleri arasındaki çalışması karşılığı hak etmiş olduğu dava konusu alacaklarının ödenmediğini, daha önce alt işveren aleyhine açmış olduğu alacak davasına sunulan feragat gerekçe gösterilerek davası reddedilmişse de, iradesinin fesada uğratıldığını, alacağın ödeneceğinin vaat edildiğini, ancak her hangi bir ödeme yapılmadığını, dava konusu alacakların ödendiğine dair bilgi ve belge sunulmadığını, davalı ...Gayrimenkul Şirketi nin dava konusu alacak kalemlerinden asıl sorumlu olduğunu, feragat beyanının davalının gerçek iradesi olarak kabul edilse dahi davalı şirketin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağını, ayrıca davalı ve ihbar olunan tarafından derdestlik itirazının süresinde ileri sürülmediğini, kaldı ki bu davada talep edilen alacak kalemlerin ile ... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 2016/858 Esas sayılı dava dosyasında talep edilen alacak kalemlerinin birbirinden farklı olduğunu bu dosyada diğer davadan farklı olarak ücret ve hafta tatili ücretlerinin de talep edildiğini belirterek; yerel mahkeme kararının kaldırılarak davacının tüm taleplerinin kabulüne karar verilmesini talep ettiklerini bildirmiştir.
Mahkemece dosyaya toplanan deliller incelenmiştir.
...
Yerel mahkemece; davacının ... Anadolu 8. iş mahkemesi 2016/858 esas sayılı dosyasında dava konusu ücret ve hafta tatili alacağı hariç diğer alacaklar yönünden asıl borçlu olan alt işveren bakımından davasından feragat ettiği anlaşılmakla, ücret ve hafta tatili alacağının eldeki dosyadan tefrikine karar verilerek diğer alacaklar olan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücret alacağı, ulusal bayram genel tatil ücret alacağı ile yıllık ücretli izin alacağının reddine karar verilmiştir.
Dairemizce İstinaf aşamasında ... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 2016/858 Esas sayılı dosyasının UYAP da kayıtlı evrakları dosya içerisine getirtilmiş ve dosyasında; davacı Nuri Özata tarafından davalılar ... Yapı Endüstri ve Ticaret A.Ş ve Yeni Özdemir İnşaat Taahhüt Ticaret Ltd Şirketi aleyhine açılan davada, davacının davalı firmaların ... Mecidiyeköy Torun Center projesinde demirci ustası olarak 05/11/2013 tarihinden 09/07/2015 tarihine kadar çalıştığını belirterek kıdem, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai, genel tatil ücret alacak taleplerinin olduğu, davacı vekilinin dosyaya sunduğu 20/01/2017 tarihli dilekçe ile, davacı ile davalılar haricen anlaştıklarından davadan feragat ettiklerini bildirdiği ve mahkemenin 23/0/12017 tarihli 2016/858 Esas 2017/14 Karar sayılı kararı ile, davanın feragat nedeni ile reddine karar verildiği görülmüştür.
....
Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, davalı ...Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı işverenin, ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah.Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta 1199 Ada, 384 Parsel sayılı yerde kain taşınmaz üzerindeki inşaatın tamamını değil sadece kaba yapı işini ihbar olunan ... Yapı End.ve Tic.A.Ş.’ye verdiği ve bu şirketin de bir kısım işi Yeni Özdemir İnşaat Şirketine verdiği; işin anahtar teslimi şeklinde verildiğinden bahsedebilmek için işin tamamının devredilmesi gerektiği, ancak söz konusu olayda işin bir kısmı olan kaba inşaat işinin verildiği, tüm bu nedenlerle davalı şirket ile ihbar olunan ... Yapı Şirketi ile Yeni Özdemir İnşaat Şirketi arasında İş Kanunu 2/6 maddesi gereğince asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu ve bu kapsamda değerlendirildiğinde,
Yargıtay 9. Hukuk Dairesini 21/06/2021 tarihli 2021/5501 Esas 2021/10505 Karar sayılı kararı gereğince de, ... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 2016/858 Esas sayılı dosyasında davalı alt işverenler yönünden feragatin bu şirketler ile birlikte sorumluluğu devam eden asıl işveren davalı Torun Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Şirketi yönünden geçerli olduğu, davacının tarafın iradesinin fesada uğratıldığına dair somut bilgi ve belge de bulunmadığı, mahkemeni bu yöndeki tespit ve değerlendirmelerinin dosya içeriğine uygun olduğu, davacı vekilinin istinaf itirazının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
Dosya kapsamı, mevcut delil durumu, ileri sürülen istinaf sebepleri ve kamu düzeni dikkate alındığında mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığından davalı vekilinin istinaf başvurusunun yerinde olmadığı anlaşılmıştır.
...” gerekçesi ile davalı vekilinin (davacı olmalı) istinaf başvurusunun esastan reddine, iki haftalık süre içerisinde Yargıtay yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
Karara karşı davalı tarafça temyiz yoluna başvurulması üzerine Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 20.01.2022 tarihli, 2021/12909 Esas, 2022/820 Karar sayılı ilâmı ile; kabul veya reddedilen alacak miktarı Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibari ile temyiz kesinlik sınırı olan 78.630,00 TL kapsamında kaldığından davalı vekilinin temyiz isteminin 6100 sayılı Kanun'un 362 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 366 ve 352 inci maddeleri uyarınca reddine karar verilmiştir.
C. ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 03.11.2021 Tarihli 2020/2081 Esas 2021/2127 Karar Sayılı Kararı
İlk Derece Mahkemesince, davalı şirketin asıl işveren olarak davacının işçilik alacaklarının ödenmesinden sorumlu olduğu kanaatiyle davanın kabulüne karar verildiği, bu karara karşı davalı vekilince davalı şirket ile ihbar olunan şirketler arasında asıl işveren - alt işveren ilişkisi bulunmadığı, işin anahtar teslimi olarak verildiği ve sözleşmeye göre sorumluluğun bu şirketlerde olduğu, davalının Sermaye Piyasası mevzuatına tabi bir gayrimenkul yatırım ortaklığı olduğu, Kanun hükümleri uyarınca herhangi bir inşaat faaliyeti yürütmesinin ve buna yönelik istihdam faaliyetinde bulunmasının mümkün olmadığı gibi gerekçelerle istinaf yoluna başvurduğu, ancak İlk Derece Mahkemesi kararında da belirtildiği gibi yapılan işin davalı işverenin asıl faaliyet alanı kapsamında olduğu, bu halde davalının asıl işveren olarak davacının işçilik alacaklarının ödenmesinden sorumlu olduğu sonucuna varılarak davalı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine, kesin olmak üzere karar verilmiştir.
D. ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 01.12.2021 Tarihli 2020/2080 Esas 2021/2509 Karar Sayılı Kararı
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın, davacının davaya konu işçilik alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı noktalarında toplandığı belirlendikten sonra, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, vakıa mahkemesi hakiminin objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre, 6100 sayılı Kanun’un 355 inci maddesi uyarınca istinaf sebepleriyle sınırlı olarak ve resen kamu düzeni yönünden yapılan inceleme sonucu; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı anlaşılmakla, davalı tarafın istinaf başvurusunun esas yönünden reddine dair kesin olmak üzere oy birliği ile karar verilmiştir.
E. ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 09.12.2021 Tarihli 2020/2079 Esas 2021/2590 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesince, taraflar arasındaki uyuşmazlığın, davalılar arasındaki ilişkinin hukuki niteliği ve bu ilişkinin işçilik alacaklarına etkisi, davacının fazla çalışma ücreti, genel tatil ücreti, ve yıllık izin ücreti talep hakkı bulunup bulunmadığı noktalarında toplandığı belirlendikten sonra, iş sözleşmesinin davalı tarafından haklı sebep olmadan sona erdirildiği, davacının kıdem ve ihbar tazminat talep hakkı olduğu, davacının resmi tatillerde ve hafta sonlarında çalıştığını fazla mesai yaptığını ispatladığı, davalı tarafından işçilik alacaklarının ödendiğinin ispatlanamadığı, bilirkişi raporunun açıklamalı ve denetime elverişli olduğu, bilirkişi raporundaki hesaplamaların yerinde olduğu gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
F. ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 11.11.2021 Tarihli 2020 / 2078 Esas 2021 / 2178 Karar Sayılı Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yapılan işin davalı işverenin asıl faaliyet alanı kapsamında olduğu ve davalının asıl işveren olarak davacının işçilik alacaklarının ödenmesinden sorumlu olduğu yönündeki gerekçesinin yerinde olduğu sonucuna varılarak davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Kanun’un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) alt bendi gereğince esastan reddine, kesin olmak üzere karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. ÖN SORUN
Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35'inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
Söz konusu maddenin birinci fıkrasının üçüncü bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
5235 sayılı Kanun’un 35'inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ise “(3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.”
Bölge Adliye Mahkemesinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlık bulunması durumunda, 5235 sayılı Kanun’un 35'inci maddesinde belirtilenler tarafından yapılacak gerekçeli başvuru sonrasında, mevcut başvuru hukuk daireleri başkanlar kurulunca değerlendirilerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesi istenilecektir.
Belirtmek gerekir ki; 5235 sayılı Kanun ile bu Kanunda sayılan kişi ve kurumlara tanınan “uyuşmazlığın giderilmesini talep etme hakkı”, mutlak biçimde her uyuşmazlığın esasına yönelik çözüm geliştirilmesine imkan vermez. Uyuşmazlığın giderilmesi talebi bir kanun yolu olmayıp, böyle bir talebin varlığı halinde Yargıtayca temyiz incelemesine benzer bir inceleme yapılması da mümkün değildir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 26.10.2021 tarihli, 2021/10608 Esas, 2021/14962 Karar sayılı kararı).
Bazı bölge adliye mahkemesi kararlarında istinaf dilekçesinde ileri sürülen istinaf sebepleri ile ilgili olarak olumlu veya olumsuz herhangi bir değerlendirme yapılmadığı, kararının gerekçesinde istinaf sebeplerinin veya kamu düzenine aykırılık hallerinin (resen) ele alınıp tartışılmadığı görülmektedir. Bu gibi hallerde, bölge adliye mahkemesi kararının gerekçesinde yer verilmeyen bir hususun uyuşmazlığın giderilmesi başvurusunda ilgili hukuk dairesi tarafından giderilmesi gerekli bir uyuşmazlık olarak kabul edilerek incelenmesi mümkün olmamaktadır (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 15.03.2022 tarihli, 2022/2895 Esas, 2022/3398 Karar sayılı kararı).
Başvuru konusu davalar bu ilke ve esaslara göre değerlendirildiğinde; ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 01.12.2021 tarihli, 2020/2080 Esas, 2021/2509 Karar sayılı kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 09.12.2021 tarihli, 2020/2079 Esas, 2021/2590 Karar sayılı kararlarının gerekçesinde başvuru konusu uyuşmazlık yönünden herhangi bir değerlendirmenin mevcut olmadığı anlaşılmakta olup bu kararlar yönünden uyuşmazlığın giderilmesine yönelik bir inceleme yapılması mümkün değildir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 03.11.2021 tarihli, 2020/2081 Esas, 2021/2127 Karar sayılı kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 11.11.2021 tarihli, 2020/2078 Esas, 2021/2178 Karar sayılı kararlarına gelinecek olursa; anılan dava dosyalarındaki maddi vakıaların ve delillerin ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 2021/3189 Esas sayılı dosyasından farklı olduğu, anılan davalarda iddia, savunma, dosya kapsamındaki deliller ile somut olayın özelliğine göre sonuca gidildiğinin anlaşılmasına göre bu kararlar yönünden de giderilmesi gereken bir uyuşmazlık bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
B. DEĞERLENDİRME
Başvuru konusu ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 tarihli, 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 13.10.2021 tarihli, 2021/2480 Esas, 2021/1948 Karar sayılı kararları arasındaki uyuşmazlık, davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi ile dava dışı işveren arasındaki kaba inşaat yapımına ilişkin sözleşmenin anahtar teslimi iş verilmesine dair sözleşme olarak nitelendirilip nitelendirilmeyeceği noktasındadır.
Uyuşmazlığın esasına yönelik olarak değerlendirme yapılmasından önce, her iki davaya ait yargılama süreci ile ilgili olarak kısa bir açıklama yapılmasında yarar vardır. Başvuru konusu dosyalardaki davacı ve davalı tarafın aynı olduğu, davacının dava dışı şirketlere verilen kaba inşaat işinde soğuk demir ustası olarak çalıştığı, iş sözleşmesinin feshi üzerine önce davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. aleyhine kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret, yıllık izin ücreti, fazla çalışla ücreti, hafta tatili ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının tahsili amacıyla ... 14. İş Mahkemesinin 2018/182 esasına kayıtlı alacak davasını açtığı anlaşılmaktadır. ... 14. İş Mahkemesince, davacının dava dışı ... Yapı Endüstri ve Tic. A.Ş. ve Yeni Özdemir şirketlerine karşı aynı taleplerle alacak davası açtığı, ancak daha sonra bu davadan feragat ettiği, feragat edilen davadaki taleplerin (hafta tatili ile ücret alacağı dışında) bu davadaki talepler ile aynı olduğu, feragat edilen davada davalı olan şirketler ile bu davadaki davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, alt işveren aleyhine açılan davadaki feragatin asıl işveren aleyhine açılan davada da etkili olduğu gerekçesi ile hafta tatili ile ücret alacağı taleplerinin tefrikine karar verildikten sonra diğer talepler yönünden davanın reddine karar verilmiştir. Davacının bu karara karşı istinaf başvurusu, ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 13.10.2021 tarihli 2021/2480 Esas 2021/1948 Karar sayılı kararı ile esastan reddedilmiş, bu karara karşı davalının temyiz talebi ise Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2021/12909 Esas, 2022/820 Karar sayılı kararı ile kararın miktar itibariyle kesin olduğu gerekçesi ile reddedilmiştir.
Diğer taraftan aynı davacının tefrik edilen hafta tatili ücreti ile ücret alacağı talepleri yönünden ... 14. İş Mahkemesinin 2021/458 esasına kayıtlı olarak sürdürülen yargılama sonucunda bu defa, dava dışı şirketler ile davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle davanın husumetten reddine karar verilmiştir. Bu karara karşı davacı tarafın istinaf başvurusu ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 tarihli 2021/3189 Esas 2021/2746 Karar sayılı kararı kesin olarak reddedildiğinden, esasen başlangıçta tek bir dava iken tefrik kararı neticesinde iki ayrı dava haline gelen, aynı taraflar arasında aynı konuda ve aynı uyuşmazlığa ilişkin ihtilaf söz konusudur.
Bu açıklamalara göre başvuru konusu uyuşmazlık değerlendirilecek olursa; dosya kapsamına göre ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı-...Yapı-Kapıcıoğlu Proje Ortaklığı ile ... Yapı Endüstri ve Tic. A.Ş. arasında Torun Center Projesinin Kaba Yapı İşleri Sözleşmesi imzalandığı, sözleşmenin 3 üncü maddesinde sözleşmenin konusunun “işverenin mülkiyeti altında bulunan ... ili, Şişli ilçesi, Dikilitaş Mah. Ali Sami Yen Stadyumu, 58 Pafta, 1199 Ada, 384 Parsel adresindeki arazi üzerinde inşa edilecek olan ‘TORUN CENTER PROJESİ’ kapsamında A4, D, A5, A7 ve A8 bloklarının kaba yapı işleri” olduğu, 9 uncu maddesine göre işin süresinin 570 gün olarak belirlendiği anlaşılmaktadır. ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesince, davalı şirkete ait Ticaret Sicil Müdürlüğü kayıtlarına göre davalının Sermaye Piyasası mevzuatına tabi bir gayrimenkul yatırım ortaklığı olup inşaat şirketi olmadığı, ihbar olunan ... Yapı Endüstri ve Tic. A.Ş. ile davalı arasında anahtar teslimi eser sözleşmesi kurulduğu, taraflar arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak nitelenemeyeceği sonucuna varılmış; ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi ise davalının taşınmaz üzerindeki inşaatın tamamını değil sadece kaba yapı işini ihbar olunan ... Yapı End.ve Tic.A.Ş.’ye verdiği ve bu şirketin de bir kısım işi Yeni Özdemir İnşaat Şirketine verdiği, ancak işin anahtar teslimi şeklinde verildiğinden bahsedebilmek için tamamının devredilmesi gerektiği gerekçesi ile farklı bir sonuca ulaşmıştır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; dava dışı ... Yapı End.ve Tic.A.Ş.’nin sözleşme ile üstlenmiş olduğu işin tamamını veya bir kısmını (Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına göre davacının da işvereni olarak görünen) Yeni Özdemir İnşaat Şirketine vermiş olması ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı ile ... Yapı End.ve Tic.A.Ş. arasındaki hukuki ilişkinin niteliğini değiştirmez. Bir diğer ifade ile bu iki şirket arasındaki ilişkinin anahtar teslimi bir sözleşme ilişkisi yahut asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak nitelendirilmesinde etkili değildir. Anahtar teslim inşaat sözleşmesinde önemli olan, sözleşme konusu faaliyetlerin baştan sona tek bir yüklenicinin yönetimi altında gerçekleştirilmesi ve eserin iş sahibince bir bütün olarak faydalanabileceği hale getirilmesidir. Bu nedenle, malzemenin kim tarafından sağlandığı önem arz etmez. Başka bir anlatımla, malzemenin tamamı iş sahibi tarafından sağlanmış olsa bile sözleşmenin anahtar teslimi niteliği ortadan kalkmaz (BİRBEN, Erhan, “İş Kanunu’nun 2. Maddesindeki Müteselsil Sorumluluk Bakımından Anahtar Teslimi İnşaat Sözleşmesi Kavramı ve Bu İlişkiye Bağlanan Hukuki Sonuçlar”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, s. 7 vd.). Somut olayda, inşaatın kaba yapı işlerinin (gerekli her türlü teçhizat, makine, ekipman, malzeme, yardımcı malzeme, şantiye içi ve dışı yatay ve düşey taşıma, nakliye işçilik, montaj vb. işler dahil olmak üzere) sözleşme ve eklerine, projelerine, ilgili yönetmeliklere ve mevzuata, teknik şartnamelere uygun olarak yapılması sadece ... Yapı End.ve Tic.A.Ş. tarafından taahhüt edilmiştir. Bu işin bir kısmının ... Yapı End.ve Tic.A.Ş. tarafından Yeni Özdemir İnşaat Şirketi’ne verilmiş olması, anahtar teslim inşaat işinin varlığını etkilememektedir.
İnşaat işi, davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin asıl faaliyet alanına girmemekte olup aksi düşünülse dahi, süreklilik arz etmeyen kaba inşaat yapı işinde kontrol ve denetim amacıyla istihdam edilen personel haricinde bu şirketin işçi çalıştırmadığı göz önünde bulundurulduğunda aralarındaki ilişkinin asıl işveren-alt işveren ilişkisi olarak değerlendirilmesine imkân bulunmamaktadır.
Ayrıca yüklenicinin çalıştıracağı işçileri iş sahibinin konut projesi için açmış olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu işyeri numarasına kayıt ettirme zorunluluğunun ve sigortaya kayıt ettirilmeden işçi çalıştırılmayacağının öngörülmüş olması, taraflar arasındaki ilişkiyi asıl işveren-alt işveren ilişkisine dönüştürmez. Bu tür hukuki ilişkilerde çalıştırılacak işçilerin sigorta bildirimlerinin sözleşmede düzenlenen şekilde bildirimi 5510 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi gereğidir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 14.01.2021 tarihli, 2018/5428 Esas, 2021/1037 Karar sayılı kararı).

Bu açıklamalara göre başvurusu konusu Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasındaki uyuşmazlığın, davalı ...Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. ile ihbar olunan ... Yapı End.ve Tic.A.Ş. arasında kaba yapı işleri sözleşmesinden doğan ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olmayıp anahtar teslimi iş olduğuna dair ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 tarihli kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
V. SONUÇ
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 tarihli, 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 13.10.2021 tarihli, 2021/2480 Esas, 2021/1948 Karar sayılı kararları arasındaki uyuşmazlığın ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 15.12.2021 tarihli, 2021/3189 Esas, 2021/2746 Karar sayılı kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiğine,
2. Bölge Adliye Mahkemelerinin, 4857 sayılı İş Kanunu ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'ndan kaynaklanan uyuşmazlıkları incelemekle görevli ilgili hukuk dairelerine bildirilmesi için karardan bir suretin Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine,
26.04.2022 günü oybirliği ile kesin olarak karar verildi.