Danıştay 6. Daire 2019/17545 Esas 2021/14245 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/17545
Karar No : 2021/14245

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …Turizm İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, …Mahallesi, … Asfaltı, … arazisi yanında bulunan alana izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi ile 23. maddesi uyarınca (idari para cezası iki kat arttırılmak suretiyle) davacı şirkete 525.159,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve …sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti:… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; dosya içerisinde bulunan bilgi ve belgelerden, davacıya ait araçla, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 8. maddesinin ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak izinsiz hafriyat döküldüğü sabit olduğundan, aynı Kanun'un 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi uygulanarak ceza miktarının iki katı artırım uygulanmak suretiyle belirlenmesinde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak, davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davalı idarece düzenlenen 28/04/2018 tarihli denetim tutanağı ile davacı adına tescilli bulunan … plakalı araçla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün tespit edilmesi üzerine 28/05/2018 tarihli 175.053,00 TL tutarında para cezası verilerek 06/06/2018 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, sonrasında 24/05/2018 tarihinde düzenlenen denetim tutanağına istinaden tekerrür hükümleri uygulanarak bir kat artırılmak suretiyle 21/06/2018 tarihinde verilen 350.160,00 TL para cezasının davacıya 26/06/2018 tarihinde tebliğ edildiği, 20/06/2018 tarihinde yapılan tespit sonrasında ise dava konusu işlemle tekerrür hükümleri de uygulanmak suretiyle iki kat artırılarak idari para cezasının verildiği, davacının ilk yaptırım kararı tesis edilip davacıya tebliğ edilmeden; ikinci işleme esas tespitin yapıldığı ve ikinci işlem tesis edilip davacıya tebliğ edilmeden de dava konusu işleme esas tespitin yapıldığı, dolayısıyla fillerinin tespit edildiği tarihler ve yaptırım kararlarının uygulandığı ve tebliğ edildiği tarihler dikkate alındığında tekerrür hükümlerinin uygulanma olanağı bulunmadığı, Kanunda öngörülen tekerrür hükümlerinin yanlış uygulanması suretiyle tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata uyarlılık görülmediği belirtilerek, istinaf talebinin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacıya ait araçla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün sabit olduğu, tekerrür hükümleri de uygulanmak suretiyle tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı iddia edilerek, Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İstanbul İli, Arnavutköy İlçesi, …Mahallesi, … Asfaltı, … arazisi yanında bulunan alana izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiği gerekçesiyle, aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi ile firma hakkında daha önceden 28/05/2018 ve 21/06/2018 tarihlerinde aynı konuda idari yaptırım kararları bulunduğu belirtilerek, anılan Kanunun 23. maddesi uyarınca (idari para cezası iki kat arttırılmak suretiyle) 525.159,00 TL para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı işleminin tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", hükümlerine, 23. maddesinde ise "Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2872 sayılı Çevre Kanunuyla çevrenin korunması, iyileştirilmesi ve kirliliğinin önlenmesi amacıyla uyulması gereken kurallar belirlenmiş ve bu kurallara uymayanlara ise 20. maddesiyle her bir fiile uygulanacak idari yaptırımlar, 23. maddesiyle de yaptırıma konu fiillerin tekerrürü halinde cezanın arttırımına ilişkin uygulanacak kurallar belirlenmiştir. Bu kurallara göre, idareler öncelikle idari yaptırıma konu fiilin işlenip işlenmediğini belirleyip, işlenmiş ise muhatabın özel veya tüzel kişi olmasına göre fiilin karşılığı olan idari yaptırıma karar verdikten sonra, ilgili kişi daha önce aynı fiili 3 yıllık süre içerisinde birinci kez işlemesi durumunda bir kat ve birden çok kez tekrar etmiş ise iki kat artırmak suretiyle idari para cezasını uygulayacaktır. Dolayısıyla fiilin tekerrürü halinde ilgililer hakkında tesis edilen işlem; idari yaptırım kararı ve tekerrür hükümlerinin uygulanması şeklinde iki aşamadan oluşmaktadır. Bu nitelikteki idari para cezalarının dava konusu yapılması halinde yargı mercilerince öncelikle isnat edilen fiilin işlenip işlenmediğinin tespit edilerek Kanunun 20. maddesinde belirlenen idari yaptırımın uygulanmasının yerinde olup olmadığına karar verildikten sonra ayrıca tekerrür hükümlerinin uygulanmasının hukuka uygun olup olmadığı hakkında da karar verilmesi gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacıya firmaya ait … plakalı araçla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün 28/04/2018 tarihli tutanakla tespit edilmesi üzerine, 28/05/2018 tarihinde idari para cezası verildiği ve bu cezanın davacıya 06/06/2018 tarihinde tebliğ edildiği, aynı araçla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün 24/05/2018 tarihinde ikinci kez tespit edilmesi üzerine, 21/06/2018 tarihinde yine idari para cezası verildiği ve cezanın 26/06/2018 tarihinde davacıya tebliğ edildiği, bu kez davacı firmaya ait araçla yine izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün 20/06/2018 tarihinde üçüncü kez tespit edilmesi üzerine ise tekerrür hükümleri de uygulanmak suretiyle para cezası iki kat arttırılarak 04/07/2018 tarihli dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmıştır.
Temyiz incelemesine konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında ise; 20/06/2018 tarihli (son) denetim tutanağı ile tespit edilen eylemin 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında bir ihlal oluşturup oluşturmadığı irdelenmeksizin, tekerrür hükümlerinin yanlış uygulandığından bahisle tüm para cezasının iptal edildiği görülmüştür. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi öncelikle isnat edilen fiilin bir ihlal oluşturup oluşturmadığı ortaya konularak, anılan Kanunun 20. maddesinde belirlenen idari yaptırımın uygulanmasının (temel para cezasının) yerinde olup olmadığı hakkında bir karar verildikten sonra, ayrıca tekerrür hükümlerinin uygulanmasının hukuka uygun olup olmadığı hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda; salt tekerrür hükümlerinin yanlış uygulandığından bahisle, anılan Kanunun 20. maddesinde belirlenen idari yaptırım da dahil olmak üzere tüm para cezasının iptali yolunda verilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak, dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 22/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.