Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5223 Esas 2022/5848 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 26. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartları ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü emrinde geçici işçi statüsünde işe başladığını, 01.02.2001 tarihinde kadrolu işçi statüsüne geçirildiğini, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün kaldırılması üzerine İl Özel İdaresine, İl Özel İdaresinin kapatılması üzerine ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, Kanun gereği devirden sonra davacının ...Sendikası ile İl Özel İdaresi arasında imzalanan toplu iş sözleşmesine göre ücret ve diğer haklarını alarak bu sözleşmenin 28.02.2015 tarihinde sona ermesi üzerine ...Sendikası'na üye olarak ... Büyükşehir Belediyesi ile ...Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesi kapsamına alındığını, davacının kök ücret, yıpranma primi, ağır hizmet ve tehlike sorumluluk primleri ve diğer yan haklarını almakta iken yaptığı iş değişmemesine rağmen bu haklarından yıpranma primi ve ağır hizmet primlerinin yeni sözleşmede olmadığı için kaldırıldığını ve aylık kazancında %20 oranında düşme meydana geldiğini ayrıca davalı Kurum tarafından toplu iş sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddeleri kapsamında ücreti taban ücretten yüksek olmasına rağmen taban ücret seviyesine düşürüldüğünü daha sonra bu ücrete kıdem zammı ve ücret artış zammı eklenerek yeni ücretinin tespit edildiğini belirterek ödenmeyen dava konusu işçilik alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının alacağının bulunmadığını ayrıca talep ettiği tüm alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının 01.03.2015 dönemine kadar önceki toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre ücret farkı bulunmadığı ancak davalı İdare ile yapılan ve 15.01.2014-14.01.2016 dönemini kapsayan toplu iş sözleşmesinden yararlandığı, fiilen uygulanan ücretin toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre uygulanması gereken ücretten düşük olması nedeniyle ücret alacağının bulunduğu, bilirkişi raporundaki hesaplamanın hükme esas alınabileceği, bu nedenle davacının fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacağı bulunduğu, talep edilen alacağın zamanaşımı definden etkilenmeyeceği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili, davacının derece kademe ilerlemeleri ile intibakının toplu iş sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yapıldığını, tüm haklarının tam olarak ödendiğini, davacının toplu iş sözleşmesinden yararlanmak üzere 17.02.2015 tarihinde ...sendikasına üye olduğunu, bu tarihten itibaren haklarının ...Sendikası ile ... Büyükşehir Belediyesi arasında imzalanan toplu iş sözleşmesine göre belirlendiğini, sözleşmenin taban ücreti başlıklı içeriğinden tüm çalışanların taban ücretinin 95,00 TL olarak belirlendiğini, davacının bu sebeple herhangi bir fark alacağı bulunmadığını, zam dönemi olan ocak ayından önce geçiş yapanlara ise %11,17 oranında zam ilave edildiğini, toplu iş sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddelerinde belirtilen zamların uygulanması sonucunda yeni yevmiyesi 117,86 TL olarak hesaplandığını, davacının ücretinin toplu iş sözleşmesi hükümlerine uygun olup davalı İdareden herhangi bir alacağı bulunmadığını, ıslaha karşı süresinde yapılan zamanaşımı definin Mahkeme tarafından yok sayıldığını, zamanaşımına uğrayan alacakların hesaplanmadan mahsup edilmediğini, faiz başlangıç tarihleri ve faiz türlerinin usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davacının tüm taleplerinin reddine karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının 14.01.2014 tarihi itibariyle fiili günlük taban ücretinin 103,39 TL olup bu ücretin toplu iş sözleşmesinde taban ücret olarak belirlenen 95,00 TL'nin üzerinde olduğundan davacı için esas alınacak olan taban ücretin kendi ücreti olacağı, dolayısıyla taban ücret 103,39 TL olarak kabul edilerek toplu iş sözleşmesindeki kıdem zammının eklenmesi ve 01.03.2015 tarihinde alması gereken ücretinin belirlenmesi gerektiği, bilirkişi raporunda davacının 01.03.2015 tarihinden itibaren alması gereken taban ücretinin toplu iş sözleşmesine uygun bir şekilde artış yapılarak belirlendiği, 01.03.2015 - 14.10.2018 arası hizmet süresi için davacının alması gereken ücreti ile bordro ücreti arasındaki farkın dosya kapsamına uygun şekilde hesaplandığı gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelerle temyiz başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe:
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 15.01.2014-14.01.2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinin 34 ve 35 inci maddelerinin hatalı uygulanması sebebiyle davacının ücretinin eksik ödenip ödenmediği, fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığına ilişkindir.


2. İlgili Hukuk
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 36 ve 39 uncu maddeleri.


3. Değerlendirme

1.Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, taraflar arasındaki sözleşmeye, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2.Davacının da yararlanmakta olduğu davalı ... ile ...Sendikası arasında imzalanan 15.01.2014-14.01.2016 dönemine ilişkin toplu iş sözleşmesinin "Taban ücret" başlıklı 34 üncü maddesinde; “Günlük ücretin tabanı 95,00 TL olup sözleşme kapsamında bulunan işçilerden; 14.01.2014 tarihindeki aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretleri 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltilir. Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir (altı ayı aşan süreler tam yıla baliğ sayılır). Taban ücrete yükseltme işlemi, aşağıdaki maddede sözü edilen birinci yıl zammı yerine geçmez ve ona mahsup edilmez. Birinci yıl zammı bu işçiler hakkında taban ücrete eklenerek uygulanır.” hükmü bulunmaktadır.

3. Toplu iş sözleşmesinin "Ücret zammı" başlıklı 35 inci maddesinde ise;
" I) Sözleşme kapsamındaki işçilerin günlük ücretlerine;
II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir.
III) İkinci yıl için; 1. yıl ücretlerine TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi + 3 puan ilave edilerek ücret zammı uygulanır.
IV) İkinci yıl ücret zammı için belirlenen bu oran (başkaca rakam verilmemişse) paraya taalluk eden bütün ödemeler için de geçerlidir." şeklinde düzenlenme yer almaktadır.

4. Mahkemece, toplu iş sözleşmesinin 34 üncü maddesinde belirlenen taban ücretin davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücretten daha düşük olduğu, bu hâlde davacının 14.01.2014 tarihinde fiilen aldığı ücret üzerine önce kıdem zammının eklenmesi, sonra 35 inci maddede öngörülen 2. yıl zammının uygulanması gerektiği benimsenerek bu şekilde belirlenen alacaklar hüküm altına alınmıştır. Ancak bu kabul şekli toplu iş sözleşmesinin yukarıda belirtilen hükümlerine uygun değildir. Toplu iş sözleşmesinin "Taban ücreti" başlıklı 34 üncü maddesinde önce günlük ücretin tabanı belirlenmekte, daha sonra 14.01.2014 tarihinde aldıkları ücret bu tabanın altında kalanların günlük ücretlerinin 15.01.2014 tarihinden itibaren bu tabana yükseltileceği ifade edilmekte, son olarak da "Deneme süresi dahil işyerlerinde geçen her hizmet yılı için bir günlük yevmiyelerine 0,38 TL kıdem zammı eklenir" denilmektedir. Aynı maddenin devamında "...Taban ücrete yükseltme işlemi..." sözcüklerine yer verilmesi toplu iş sözleşmesinin bu hükmünün tamamen taban ücret ile ilgili bir düzenleme olduğunu ortaya koymaktadır. Bu açıklamalara göre anılan maddenin kıdem zammı ile ilgili olmayıp taban ücret ile ilgili olduğu ve bu maddedeki kıdem zammının da sadece taban ücretin altında ücret alan işçiler ile ilişkilendirildiği açıktır. Davacının fiilen aldığı ücret taban ücretin üzerinde olduğundan, davacının taban ücrete ilişkin 34 üncü maddeden, fiilen aldığı ücret üzerine kıdem zammı eklenerek ücretinin belirlenmesi suretiyle yararlanması mümkün değildir.

5. Belirtmek gerekir ki toplu iş sözleşmesi özerkliği, işçi ile işveren taraflarının karşılıklı anlaşarak aralarındaki ilişkiyi düzenleyen kuralları serbestçe koyabilmelerini ifade eder. Buna göre yeni toplu iş sözleşmesinde, sona eren toplu iş sözleşmesinde yer alan hak ve menfaatlerin işçi aleyhine değiştirilmesi mümkündür. Aynı şekilde işçinin toplu iş sözleşmesinde düzenlenmeyen haktan yorum veya kıyas yoluyla bir haktan yararlandırılması toplu iş sözleşmesinin özerkliğine aykırı düşer. Somut olayda da toplu iş sözleşmesinde, taban ücrete ilişkin hüküm dışında, kıdem zammına yönelik ayrı bir düzenlemenin yer almadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda, davacının fiilen aldığı ücrete kıdem zammı ilave edilerek kıyas yoluyla dahi ilgili hükümden yararlandırılması toplu iş sözleşmesinin kendine özgü emredici yapısına ters düşer.

6. Diğer taraftan toplu iş sözleşmesinin 35 inci maddesinin ikinci fıkrasında " II) Birinci yıl ücretleri, madde 34'te belirtilen taban ücret aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edilmiştir." hükmü bulunmaktadır. Bu hüküm ile işçilerin birinci yıl ücreti, işçiler arasında herhangi bir ayrım yapılmaksızın 34 üncü madde ile irtibatlı hâle getirilmiştir. İlgili hükümde açıkça ."...madde 34'te belirtilen taban ücret..." aynı zamanda birinci yıl ücreti olarak kabul edildiğine göre davacının birinci yıl ücretinin de bu hüküm çerçevesinde belirlenmesi gerekmektedir. Bu hâlde Mahkemece yapılması gereken iş, taban ücrete (işçinin kıdemine göre) kıdem zammı eklendikten sonra bulunacak ücret ile davacının fiilen aldığı ücret karşılaştırılarak bu iki ücretten daha yüksek olanın işçinin ilk yıl ücreti olarak kabul edilmesi ve ikinci yıl için bu ücrete zam uygulanarak sonuca gidilmesidir. Toplu iş sözleşmesinin ilgili hükümleri hatalı değerlendirilerek yazılı gerekçe ile hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

11.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.