Danıştay 6. Daire 2018/803 Esas 2021/14461 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/803
Karar No : 2021/14461

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
DİĞER DAVALI İDARE : ... Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Odası (... Şubesi)
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri ve 3194 sayılı İmar Kanununun 9. maddesi uyarınca, ... tarih ve ... sayılı oluru ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca re'sen onaylanan, "Yenimahalle İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza yönelik 1/25000 ölçekli Başkent Nazım İmar Planı, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporla dosyanın birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu alanda yapılan imar planı değişikliklerinin işlevsel değişikliğe yönelik bir değişiklik olması ve verilen kararının bir çok arazi kullanım kararı üzerinde etkisi olacağından hareketle, bu gibi zorunluluktan, işlevini yitirmesinden ve/veya talebi karşılamamasından kaynaklı plan değişikliklerinin plan bütününde veya kısmen bütünlüğü olan bir bölgede plan revizyonu ile gerçekleştirilmesi gerektiği,dava dosyasında yer alan plan değişikliği açıklama raporlarının bilimsel, teknik ve nesnel bilgi sunmadığı, plan kararlarına dayanak oluşturacak niteliklere sahip olmadığı, bu yetersizlikteki plan açıklama raporlarının 1/25000 ölçekli Başkent Ankara Nazım İmar Planı’nın Genel Hükümler Başlığı altındaki 9. Plan Değişiklik Koşulları’na ait hükmü ile Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 26. maddesi ve 9. maddesine aykırı olduğu, 1/5000 nazım imar planı ve 1/1000 uygulama imar planı açıklama raporlarının yeterince açıklayıcı bilgi içermediği ve bütün açıklama raporlarının ölçeğinin gerektirdiği hassasiyette olmadığı, yakın çevredeki konut alanlarında (mevcut plan koşulları korunacak alan) nasıl bir yoğunluğun verildiği ve bu çevreyle ayrıcalık oluşturmayacak yapılanma yoğunluğunun ne olduğunun plan açıklama raporunda yer almadığı, hangi veriye bağlı E:1.50 verildiğinin açıklanması, bunun planlamanın adil ve eşitlik ilkesi gereği olması gerektiği, bölgenin yapılaşması sürecinde trafik şebekesine ne kadar yük bineceği ve mevcut şebekenin ilave trafik hacmini taşıyıp taşıyamayacağı incelenmediğinden ve teknik altyapı etki raporu hazırlanmadığından, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 26/7 maddesine aykırı olduğu; dava konusu alanda önerilen kamu hizmet alanlarının yer seçimi kriterlerine uygun olmadığı, İlköğretim alanının kavsak noktasında olmasının, giriş-çıkışlarda güvenlik surunu yaratacağı, park alanının bir yaya yolu ile sınırlandırılmamış ve doğrudan konut bölgesine hizmet edecek geometrik formda olmasının genel kullanıcısını olumsuz yönde etkileyeceği anlaşıldığından, dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 uygulama imar planı değişikliğinin şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyize konu kararın hukuk ve usule aykırı olduğu bu nedenle bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli ve 31643 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "Çevre ve Şehircilik" ibaresinin "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının davalı olarak belirlenmesi suretiyle işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri ve 3194 sayılı İmar Kanununun 9. maddesi uyarınca, ... tarih ve ... sayılı oluru ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca re'sen onaylanan, "Yenimahalle İlçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... parsel sayılı taşınmaza yönelik 1/25000 ölçekli Başkent Nazım İmar Planı, 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın 36. maddesinin 1. fıkrası şöyledir: "Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir."
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun "Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Vergi Usul Kanununun uygulanacağı haller" başlıklı 31. maddesinde; "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sukünunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemler ile elektronik işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygunlanır." hükmü yer almaktadır.
6100 sayılı Kanunun "Yargılamaya Hakim Olan İlkeler" başlıklı 27. maddesinde "Hukuki dinlenilme hakkı" düzenlenmiştir. Anılan maddede;
"1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler. 2) Bu hak; a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, b) Açıklama ve ispat hakkını, c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini içerir." hükmü, aynı Kanunun "Keşfin yapılması" başlıklı 290. maddesinde, "Keşfin yeri ve zamanı mahkeme tarafından tespit edilir. Keşif, taraflar hazır iseler huzurlarında, aksi takdirde yokluklarında yapılır." hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde; ''Bu kanunda geçen terimlerden bazıları aşağıda tanımlanmıştır. Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır...", hükmüne yer verilmiş, 8. maddesinde de, alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Usule İlişkin olarak;
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:... sayılı ara kararı ile 15.04.2016 tarihinde mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verildiği, ancak bu hususun keşif tarihinden çok sonra 04.05.2015 tarihinde davalılardan Çevre ve Şehircilik Bakanlığına tebliğ edilmesi nedeniyle anılan idarece keşfe katılım sağlanamadığı anlaşılmıştır.
Esasa İlişkin Olarak ise;
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planlarının ihtiyaca cevap vermediği durumlarda, mevcut plana bitişik ve mevcut planın genel arazi kullanım kararları ile süreklilik, bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak ilave imar planı yapılabilmektedir. Yapılan planlamanın amaç yönünden yargısal denetimi planlamayı zorunlu kılan nedenlerin irdelenmesi yoluyla yapılır. Bu irdelemeden sonra, planlanan alanın özel niteliklerinin yanısıra plan bütünlüğü gözönünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre ilişkileri kapsamlı bir biçimde ele alınarak, planlamada kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir.
Somut olayda, davalı idarenin beyanlarından, dava konusu imar planı değişiklikleri öncesinde E:0,40, Hmaks:24,50 yapılaşma koşulları ile DSİ Genel Müdürlüğü Etlik Tesisleri kullanımında kalan dava konusu taşınmazın, dava konusu işlem ile DSİ'nin taşınmaza ihtiyacı kalmaması nedeniyle E:1.50, Hmaks:7 Kat yapılaşma koşullu konut alanı kullanımına ayrıldığı anlaşılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu imar planı değişikliği ile getirilen yapılaşma koşullarının mevcut planlarda taşınmazın çevresine ilişkin getirilen yapılaşma koşulları ile karşılaştırılıp uyumsuzluk teşkil edip etmediği ile söz konusu imar planı değişikliğini gerektiren nedenlerin somut olarak ortaya konulmadığı anlaşıldığından, söz konusu hususlar dikkate alınmak suretiyle, dava konusu imar planı değişikliğinin şehircilik ve planlama ilkelerine ve mevzuata uygunluğunun, değerlendirilmesi için usulüne uygun olarak keşfe katılamadığı anlaşılan davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının da katılımı sağlanarak Mahkeme tarafından yeniden bir keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekmektedir.
Bu durumda, yukarıda açıklanan nedenlerle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen Mahkeme kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet bulunamamıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 27/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.