Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, menfi tespit, yaşlılık aylığına konulan haczin kaldırılması ve kesintilerin iadesi hakkındadır.
Mahkemece, davanın kabulüne, davacının borçlu olmadığının tespitine, yaşlılık aylığı ve ikramiyelerinden yapılan kesintilerin iadesine karar verilmiştir.
Hüküm, davalı SGK Başkanlığı vekili tarafından yasal süresinde, davanın reddi gerektiği ileri sürülerek temyiz edilmiştir. Düzenlenen rapor ve dosya okunmakla işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi:
Asıl borçlusu ... Yapı Kooperatifi olan, prim ve gecikme zammı borcunun ödenmemesi nedeniyle, 2002/6-2003/5 aylar ve 2004/7,10,11,12 aylar prim ve gecikme zammı alacağının ödenmesi isteğiyle, bu dönemlerde yönetim kurulu başkanlığı bulunan davacıya 11.2.2011 tarihinde ödeme emri tebliğ edilmiş, yaşlılık aylığına haciz konulmuş, davacı tarafından da süresi içinde ödeme emrinin iptali, haczin kaldırılması ve kesintilerin iadesi isteğiyle işbu dava açılmıştır.
1- Davacıdan talep edilen 2002/6-2003/5 aylarına ait prim borçları, 5 yıllık zamanaşımına tâbidir (3917 sayılı Kanunla değişik 506 sayılı Kanun m.80 atfı ile 6183 sayılı Kanun m.102 v.d). Bu nedenle, belirtilen dönemler hakkındaki ödeme emrinin zamanaşımı nedeniyle iptaline karar verilmesinde isabetsizlik görülmediğinden, davalı SGK"nun temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2- Davacıdan talep edilen 2004/7,10,11,12.’nci aylar prim borcu ise 10 yıllık zamanaşımına tâbidir (5198 sayılı Kanunla değişik 506 sayılı Kanun m.80/5). Bu dönemlere ilişkin alacaklar zamanaşımına uğramamıştır.
Mahkemece, davacının bu dönemlerde üst düzey yöneticiliğinin bulunmadığı belirtilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
Ne var ki Mahkemece, prim borcunun konu olduğu dönemlerde, dava dışı kooperatifin üst düzey yetkililerinin kimler olduğu belirlenmiş değildir. Bu nedenle Mahkemece öncelikle ticaret siciline müzekkere yazılarak prim borcunun dönemleri olan 2004/7,10,11,12.’inci aylarda kooperatifin üst düzey yetkililerinin kimler olduğunun sorulması gereklidir.
3- Mahkemece ayrıca asıl borçlu kooperatif tarafından müracaat edilerek borcun yapılandırıldığı, davacının sorumluluğunun kalmadığı da belirtilmiştir. Gerçekten asıl borçlu kooperatif tarafından, davalı SGK’na müracaat edildiği ve 30.6.2011 tarihinde 2001/4-12, 2002/1-12, 2003/1-12, 2004/4-12, 2005/1-5.’inci aylarına ait prim ve işsizlik primi alacaklarının 18 takside bölünerek yapılandırıldığı anlaşılmaktadır.
Tüzel kişilerin üst düzey yönetici ve yetkililerinin kamu alacaklarından sorumluluğu 5510 sayılı Kanun’un geçici m.7’nin atfı uyarınca uygulanması gereken ve uyuşmazlığa konu dönemde yürürlükte olan; mülga 506 sayılı Kanun m.80 ve 6183 sayılı Kanun mükerrer m.35’de düzenlenmiştir.
Gerek 506 sayılı Kanun m.80, gerekse 6183 sayılı Kanun mükerrer m.35 uyarınca, üst düzey yetkililerinin müteselsil sorumluluğunun doğması için; asıl borçlu tüzel kişinin borcunu kısmen veya tamamen ödememesi yahut ödeyemeyeceğinin anlaşılması şartına bağlıdır. Bu itibarla üst düzey yetkililerinin müteselsil sorumluluğu, ikinci derecede sorumluluktur. Asıl borçlu tüzel kişi ise birinci derecede borçtan sorumludur.
Mahkemece yapılandırmanın bozulup bozulmadığı yönünde araştırma yapılmalı şayet bozulmadığı tespit edildiği takdirde; üst düzey yetkililere ayrıca müteselsil sorumluluk yüklenmesine hukuken imkan kalmamaktadır. Bu durumda davacının, 2004/7,10,11,12.’inci aylar borcundan da sorumlu olmadığına yönelik karar verilmelidir.
Yalnız bu halde yaşlılık aylığından ve ikramiyesinden haczen yapılan kesintilerin iadesi yönünde ise şu şekilde araştırma ve değerlendirme yapılmalıdır. Davalı SGK Başkanlığı tarafından yapılandırma tarihine kadar (30.6.2011), asıl borçlu ve müteselsil borçlulardan tahsil edilen tüm ödemeler mahsup edilerek yapılandırma konusu borç miktarı ve gecikme zammı belirlendiğinden, yapılandırma tarihinden önceki kesintilerin iadesine yönelik karar verilemez. Zira bu yönde verilecek karar yapılandırma hesaplarını temelden bozacak nitelikte olacaktır. Bu nedenle yapılandırmaya yönelik hesaplamaların bozulmaması için eğer yapılandırma tarihinden sonra davacının yaşlılık aylığından kesinti yapılmışsa, bu kesintiler mükerrer ödeme teşkil edeceğinden, sadece yapılandırma tarihinden sonraki kesinti miktarları belirlenip davacıya iadesine karar verilmelidir. Yapılandırma tarihinden önceki kesintilerin ise davacının ancak tüzel kişi kooperatife rücu ederek talep etmesi gerekmektedir.
Bu nedenle Mahkemece davacının prim borçlarının ait olduğu dönemde üst düzey sorumluluğunun bulunup bulunmadığının araştırılması, üst düzey sorumluluğu varsa asıl borçlu kooperatif tarafından yapılandırma borçlarının düzenli ödenip ödenmediğinin, yapılandırmanın bozulup bozulmadığının araştırılması, yapılandırma bozulmamışsa yapılandırma tarihinden sonraki tarihlerde davacının yaşlılık aylığından haczen yapılan kesintilerin mükerrer ödeme teşkil edeceği sebebiyle bu
miktarın tespit edilerek iadesine karar verilmesi gerekliyken, bu şekilde araştırma yapılmadan davanın kabulüne ve kesintilerin iadesine karar verilmesi isabetsiz bulunmuştur.
O halde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 14.03.2013 gününde oybirliği ile karar verildi.