Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/4981 Esas 2022/5923 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tespit davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu tarafından düzenlenen 18.11.2016 tarihli ve 7990 /İNC /16 numaralı raporda yer alan, .... ......Şeker Fabrikası ile...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğu yönündeki tespitin doğru olmadığını belirterek 18.11.2016 tarihli ve 7990 /İNC /16 numaralı teftiş raporunun iptaline ve taşeron firma ile yapılan sözleşmenin muvazaalı olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.


II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; bir kısım işçilerin şikayeti üzerine yapılan inceleme sonucunda Çalışma ve Sosyal Güvenik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu tarafından düzenlenen 18.11.2016 tarihli ve 7990 /İNC /16 numaralı rapor ile .... ......Şeker Fabrikası ile...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini ve yapılan tespitin yerinde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.


III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 26.12.2017 tarihli ve 2017/6 Esas, 2017/267 Karar sayılı kararıyla alt işverene tevdi edilen işin belirli bir iş olmadığı, hizmet sözleşmesi kapsamında çalıştırılan işçilerin çalıştığı bölümlerin asıl işin bir parçası niteliğindeki işlerden olması ve bu işlerin olmaması durumunda işyerinde nihai bir ürünün ortaya çıkmasının mümkün olmaması, alt işveren ve asıl işveren arasında yapılan sözleşmenin işin gereği ve teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olmadığı ve asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen bu işlerin alt işveren üzerinden çalışan işçilere yaptırıldığı, alt işverenin kendisine verilen işi yürütmesi için uygun yeterli teçhizat ve ekipman ve tecrübeye sahip olmadığı ve bu aşamadaki tüm ekipmanın asıl işveren tarafından karşılandığı , alt işveren tarfından her ay verilen hizmet üzerinden değil çalıştırılan işçi sayısı ve çalıştırılan yevmiye ve gün sayısı üzerinden asıl işverene fatura edildiği, bahsi geçen sözleşme kapsamına taraflar arasındaki sözleşmenin konusunun belirli bir işin verilmesinden çok alt işveren bünyesindeki mevcut havuzdan asıl işverenin talepleri doğrultusunda işçi teminine yönelik olduğu gerekçeleriyle yapılan sözleşmenin muvazalı olduğu sonucuna varılarak davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 13.07.2018 tarihli ve 2018/1244 Esas, 2018/1128 Karar sayılı kararıyla;
"...
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ......Şeker Fabrikasının Kireç ocağı tahmil tahliye temizlik ve yıkama teknesi işlerinin hizmet alım sözleşmeleri ile...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti.'ye verildiği, hizmet alımı sözleşmeleri ile verilen işlerin asıl işin bir parçası niteliğinde ki işlerden olması, bu işlerin olmaması durumunda iş yerinde nihai bir ürünün ortaya çıkmasının mümkün olmaması, alt ve asıl iş veren arasında yapılan sözleşmenin işin gereği ve teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olmadığı ve asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen bu işlerin alt iş veren üzerinden çalışan işçilere yaptırıldığı, alt iş verenin kendisine verilen işi yürütmesi için uygun yeterli teçhizat,ekipman ve tecrübeye sahip olmadığı ve bu aşamadaki tüm ekipmanın asıl iş veren tarafından karşılandığı, alt iş veren tarfından her ay verilen hizmet üzerinden değil çalıştırılan işçi sayısı ve çalıştırılan yevmiye ve gün sayısı üzerinden asıl iş verene fatura edildiği,sözleşme kapsamına göre taraflar arasındaki sözleşmenin konusunun belirli bir işin verilmesiden çok alt iş veren bünyesindeki mevcut havuzdan asıl iş verenin talepleri doğrultusunda işçi teminine yönelik olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde belirtilen işlerin şeker üretimine hazırlık faaliyeti olup şeker üretiminin ayrılmaz bir parçası olduğu,dolayısıyla şeker üretim işinin asıl işi niteliğinde olduğu yardımcı iş kapsamında değerlendirilemeyeceği ve dolayısıyla hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğu ... " gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 17.10.2018 tarihli ve 2018/12876 Esas, 18/22416 Karar sayılı kararıyla;
"...
Mahkeme tarafından verilen karar ve iptali istenen müfettiş raporu bir arada değerlendirildiğinde; mahkeme kararının ,iptali talep edilen müfettiş raporunda belirtilen gerekçeye dayandığı , dosya içerisine iptali talep edilen rapor ve davacı ... AŞ., ......Şeker Şeker Fabrikası ile dava dışı...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. arasındaki hizmet alım sözleşmesi ile teknik şartnamesi dışında herhangi bir delilin toplanmadığı anlaşılmaktadır.
Gerek davacı ile dava dışı...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. arasında gerekse davacı ile dava dışı...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. işçileri arasındaki ilişkilerin hukuki nitelikleri saptanmadan, davacı şirkette çalışan işçilerin iş yeri özlük dosyaları getirtilmeden, kayıtlarda dava dışı...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. işçileri olarak görünen işçilerin ne zamandan beri dava dışı şirketin işçisi olarak davacının iş yerlerinde çalıştıkları, bu işçilerin hangi iş yerlerinde çalıştıkları, çalışma şekilleri, söz konusu işçilerin kim tarafından işe alındığı, işçilerin görev tanımları ve yaptıkları işler, çalıştıkları iş yerlerindeki işleyiş, çalışma şartları, işyeri kuralları ve uygulamaları, işçilerin yıllık izinlerini nasıl kullandıkları, izne çıkma tarihlerinin ve izin sürelerinin kim tarafından tespit edildiği, işçilerin ücretlerinin kim tarafından ödendiği saptanmadan, ve en önemlisi asıl işveren - alt işveren ilişkisinin hukuki normatif düzenlemeler ve ilkelere göre inceleme ve araştırma yapılmadan dosya arasında mevcut teftiş kurulu raporundaki beyanlar gerekçede aynen tekrarlanmak sureti ile karar verilmesinin uygun olmadığı,bu nedenle, yukarıda belirtilen ilkeler kapsamında tüm bilgi ve belgeler celp edildikten sonra, işyerinde gerekirse uzman bilirkişiler eşliğinde keşif yapılıp bilirkişi raporu alınarak tarafların bildirdikleri tanıkları dinlemek sureti ile elde edilecek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu nedenle, yukarıda belirtilen ilkeler kapsamında tüm bilgi ve belgeler celbedildikten sonra, işyerinde gerekirse uzman bilirkişiler eşliğinde keşif yapılmalı ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
...." gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... dava dışı şirketin davacı ... fabrikasında birçok işi üstlenmiş olması, dosya kapsamında dinlenen tanıkların beyanları, müfettişlik aşamasında beyanda bulunan işçilerin beyanları, şeker fabrikasının kadrolu işçi sayısının azlığı yanında taşeron olarak dava dışı şirket çalışanlarının sayısının çokluğu ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde davacı ile dava dışı...arasındaki davaya konu ihale sözleşmesinin muvazaalı olduğu, tarafların ihaledeki asıl iradelerinin işçi temini olduğu kanaatine varıldığından davanın reddine karar verilmiştir.
..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.



VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; asıl işveren olan Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.'nin gerçekleştirdiği işin asıl iş mahiyetinde olduğunu, örneğin şerbet tasfiye işinin asıl iş olduğunu, alt işverenle yapılan hizmet alım sözleşmesinin yardımcı iş mahiyetinde olduğunu, bu kapsamda kireç ocağı tahmil - tahliye temizlik ve yıkama teknesi işlerinin asıl iş olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, bu işlerin alt işverene devredilmesinin asıl işveren - alt işveren ilişkisini muvazaalı hâle getirmeyeceğini, işçilerin hizmet alım sözleşmesi dışında çalıştırılmasının söz konusu olmadığını, alt işverene verilen işte koordinasyon ve denetimde asıl işverenin işçilerinin görevlendirilmesine bir engel bulunmadığını ve tanık olarak dinlenen işçilerin beyanlarının çelişkili olmasına rağmen karara esas alınmasının hukuka uygun olmadığını ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, .... ......Şeker Fabrikası ile...Harfiyat Temizlik Turizm Orman Ürünleri Pazarlama Tic. Ltd. Şti. arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olup olmadığına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrası,

2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 19u ncu maddesi

3. 4857 sayılı İş Kanunu'nun ( 4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi

3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin altıncı fıkrası uyarınca asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler alt işverenlere verilebilir. Dosya kapsamı uyarınca, davacı tarafından taşeron firmaya verilen ihale konusu işin teknolojik gereklilik veya uzmanlık gerektirdiği somut olarak ispatlanamamıştır.

3. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,

12.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.