MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

DAVA : Davacı, 26.08.2008 tarihli ve 26979 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan, davalı işverene ait işyerinin 01 nolu işkoluna girdiğinin tespitine ilişkin kararının iptaline ve bu işyerinin 15 nolu işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, isteği kısmen hüküm altına almıştır.
Hüküm süresi içinde davalılar ... ve ... Sendikası avukatları tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı ... Sendikası vekili; davacı sendika ile ... Sendikası arasında ... ...ne bağlı işyerleri ile ilgili Toplu İş Sözleşmesi yetki tespit davasının halen devam ettiğini, ancak kurucularının kanuni şartları taşımadığı gerekçesi ile ... tarafından açılan davada mahkemece ... Sendikasının kapatılmasına karar verildiğini, dava Yargıtay aşamasında iken yetki tespit davasında taraf olmayı sağlamak amacıyla, kanunlara aykırı olarak 1 nolu işkolunda çalışmayan 14 işçiye ... Sendikası adı altında yeni bir sendika kurdurularak aynı gün ... Sendikasının bu yeni sendikaya katılmasının sağlandığını, belirtilen sendika kurucularının davalı Bakanlık tarafından 1 nolu işkolunda faaliyet gösterdiği ilan edilen davalı şirket ile bir kısım başka şirketlere ait işyerlerinde çalışan işçiler olduklarını, sendika kurucusu olabilmek için sendikanın kurulacağı işkolunda fiilen çalışıyor olmak gerektiğini, davalı Bakanlığın tespit kararına itiraz etmedikleri takdirde
... Sendikası kurucularının 1 nolu işkolunda çalıştığının kesinleşeceğini ve devam etmekte olan yetki tespit davasında ... Sendikası ile ... Sendikasının davacı sendikanın karşısında olacaklarını, bu sebeple davayı açmakta önemli yararları bulunduğunu, 26.08.2008 tarihli Resmi Gazete"de ilan edilen İşkolu Tespit Kararının yeterli inceleme yapılmadan, sırf ... Sendikasına destek amacıyla yapıldığını ve hukuksal ve bilimsel verilerden uzak olduğunu, bir işyerinin girdiği işkolunun, o işyerinde görülen ve yürütülen asıl işin niteliğine göre belirleneceğini, davalı şirketin konusuna giren işlerin yalnız bir tanesinin peyzaj olduğunu, diğer işlerden hiç birisinin dikkate alınmadığını iddia ederek davalı Bakanlığın 26.08.2008 tarihli ve 26979 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan, davalı işverene ait işyerinin 1 nolu işkoluna girdiğinin tespitine ilişkin kararının iptaline ve bu işyerinin 15 nolu işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı Bakanlık vekili; ... Sendikası tarafından .... işyerinin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesinin talep edildiğini, Bakanlıkça yapılan incelemede anılan işyerinin 1 nolu işkoluna girdiğine karar verildiğini, davacı sendikanın iddialarının yerinde olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ...-İş Sendikası; davacı sendikanın İşkolları Tüzüğünün 15 sıra numaralı inşaat işkolunda faaliyet gösterdiğini, davalı şirketin faaliyet alanın da ağırlıklı olarak inşaat işleri olduğunu, davalı Bakanlığın 26.08.2008 tarihli ve 26979 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan davalı şirkete ait işyerinin Tarım Ormancılık ve Balıkçılık işkoluna girdiğine ilişkin tespitinin iptali ile işyerinin inşaat işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... Sendikası vekili; davalı Bakanlığın, davalı ... şirketinin 1 nolu işkolunda yer aldığına dair kararının kanun, tüzük ve yargı kararlarına aykırı olduğunu, yapılan tespitte asıl iş yardımcı iş, asıl işyeri ve bağlı işyeri kavramlarının gözetilmediğini, davalı şirkette yapılan asıl işin güzel sanatlar ve ticaret kapsamında yer aldığını, peyzaj işinin yardımcı iş olduğunu ve bu işin de 1 nolu işkoluna girmediğini ifade ederek anılan işkolu tespit kararının iptaline, söz konusu işyerinin 17 sıra nolu işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ...-İş Sendikası vekili; davacı sendikanın 1 nolu işkolunda faaliyet gösterdiğini, davalı Bakanlığın ise söz konusu işyerlerinin 1 nolu işkoluna girdiğini tespit ettiğini, bir işyerinin kendi faaliyet gösterdiği işkoluna girmesinin davacı sendikanın hukuki yararını ihlal etmeyeceğini, 1 numaralı iş kolunda ülke barajının da bulunmadığını ve davacının bu davayı açmakta hukuki yararı olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Diğer davalılar davaya cevap vermemişlerdir
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece toplanan kanıtlara, yapılan keşfe ve alınana bilirkişi raporuna dayanılarak, davacı sendikanın, ...nın tespit ettiği iş kolunda faaliyet gösterdiğinden kanunda tanımlanan ilgililer kapsamında sayıldığı, öte yandan sendikal rekabet ve sendikanın menfaatlerinin korunması açısından da davacı sendikanın kanunda belirtilen ilgililerden biri olarak değerlendirilebileceği, tespite konu işyerleri ve çalışan işçilere ait sigorta bildirimlerinin inşaat işkoluna ait grup numarasına ait bulunduğu, yürütülen faaliyet ve şirket ana sözleşmesindeki amaç ve faaliyetlerin inşaat işkolunda tanımlanan işlerden bulunduğu gerekçesiyle davanın kabulüne ve davalı şirkete ait tespit konusu işyerlerinin 15 sıra numaralı inşaat işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı davalı Bakanlık ile davalı ...-İş Sendikası vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava ve karar tarihinde yürürlükte bulunan 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesinde, “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti ...nca yapılır. ... tespit ile ilgili kararını Resmi Gazetede yayımlar. Kararın yayımını müteakip bu tespite karşı ilgililer iş davalarına bakmakla görevli mahalli mahkemede onbeş gün içinde dava açabilirler. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi halinde Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” denilmiştir.
Aynı Kanun"un 60. maddesinde “işçi ve işveren sendikalarının kurulabilecekleri işkolları aşağıda belirtilmiştir.” denilerek 1 sıra numarasında “Tarım ve Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılık”, 15 sıra numarasında “İnşaat” ve 17 sıra numarasında ise “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” iş kolları düzenlenmiştir. Bununla birlikte yine aynı maddede “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılır. Bir işkoluna giren işlerin neler olacağı, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü de alınarak ve uluslararası normlar da göz önünde bulundurularak bir tüzükle düzenlenir…” hükmüne yer verilmiştir.
Ayrıca 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 60. maddesi ile atıfta bulunulan İş Kolları Tüzüğünün 2. maddesinde işkollarına giren işlerin neler olduğunun ekli listede gösterildiği belirtilmiştir. Ekli liste 1 sıra numarası “Tarım ve Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılık” işkoluna ilişkin olup, bu işkoluna giren işler “Tarım ve hayvan yetiştirme, ormancılık ve tomrukçuluk, her türlü teraslama işleri, tarım ve bahçıvanlık okulları hizmetleri, avcılık ve av hayvanlarının üretilmesi, balıkçılık, süngercilik ve benzeri su ürünlerinin çıkarılması işler” olarak açıklanmıştır. Ekli listenin 15 sıra numarası ise “İnşaat” işkoluna ilişkin olup, buna göre inşaat işleri “Bina, yol, köprü, demiryolu, tünel, metro, kanalizasyon, liman, dalgakıran, havuz, istihkam, hava alanı, dekovil ve tramvay yolu, spor alanları yapımı gibi her çeşit yapıcılık işleri ile bunların etüt, proje, araştırma, bakım, onarım ve benzeri işleri” ifade ederken 17 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna giren işler ise “Her türlü mali kuruluşlar, ticaret borsaları, ticaret ve sanayi odaları, birlikleri, kooperatifler, kredi esham ve tahvil borsaları, her türlü büro ve benzeri kuruluşlar ile dernekler, noterler, işçi ve işveren kuruluşları, her türlü sınai, tarımsal, kimyasal ve hayvansal maddelerin ve ürünlerin alımı ve satımı, eğitim kurumları, sahne, perde ve benzeri gösteri sanatları, müzik, resim, heykel, dekorasyon, edebiyat ve benzeri güzel sanatlarla ilgili işler” şeklinde belirtilmektedir.
Diğer taraftan karar tarihinden sonra 07.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 5. maddesinin 1. fıkrasında, “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi hâlinde Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanun"un 4. maddesinin 2. fıkrasında, “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.” denildikten sonra 3. fıkrasında işkollarına ilişkin bakanlıkça yönetmelik çıkarılacağı ifade edilmiştir. Anılan yönetmelik 19.12.2012 tarihli 28502 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanmıştır. Söz konusu yönetmelikte ekli listede 1 sıra numarasında “Avcılık, Balıkçılık, Tarım ve Ormancılık”, 10 sıra numarasında “Ticaret,
Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna, 13 sıra numarasında ise “İnşaat” işkoluna yer verilmiştir. Bu işkollarına giren işler ise sınıf, alt sınıf esasına göre sayılmak suretiyle ayrıntılı şekilde belirlenmiştir.
Bütün bunlara ilave olarak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 114. maddesinin 1. fıkrasının “h” bendinde hukuki yarar dava şartı olarak sayılmıştır. Yine aynı Kanun"un 115. maddesinin 1. fıkrasında “Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.” denilmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık davacının işkolu tespitine itiraz davası açmakta hukuki yararı olup olmadığı, davalı şirket işyerlerinin işkollarından “Tarım ve Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılık” mı, “inşaat” mı yoksa “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” mı işkoluna girdiği noktasında toplanmaktadır.
Yapılan açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde;
Davacı sendika tarafından kurulu bulunduğu işkolunda yer aldığına dair tespit yapılan davalı şirket işyerlerinin başka bir işkoluna girdiği iddia edilerek işkolu tespitinin iptali talep edilmektedir. İşkolu tespitine itiraz davası açabilecekler 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesinde “ilgililer” olarak ifade edilmiştir. İlgililer ise mahkemeye başvurmakta yararı olan kişi ya da kuruluşları ifade eder. Şu halde davacının işkolu tespitinin iptalinde hukuki yararı bulunmalıdır.
Davacı sendika ile aynı işkolunda kurulu bulunan ve davacı sendikanın rekabet içinde bulunduğu davalı ...-İş Sendikası"nın kurucularının davalı şirkette çalışması sebebiyle işkolu tespitinin iptali ile davalı şirketin işyerlerinin başka bir işkoluna girdiğinin tespiti halinde dava ve karar tarihindeki mevzuata göre işçi sendikası kurucularında aranan şartlardan sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda çalışma şartı yerine getirilmemiş olacağından davalı sendikanın kuruluşunda hukuka aykırılık bulunacaktır. Bu sebeple dava ve karar tarihindeki kanuni düzenlemeye göre davacının hukuki yararının bulunduğu açıktır.
Diğer taraftan karar tarihinden sonra 07.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun “kuruculuk şartları” başlıklı 6. maddesinde sendikanın kurulacağı işkolunda çalışma şartına yer verilmemiştir. Hukuki yararın dava şartı olması ve yargılamanın her aşamasında re"sen dikkate alınmasının gerekmesi karşısında mahkemece karar tarihinden sonra yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun kuruculuk şartları başlıklı 6. maddesi de göz önünde bulundurularak hukuki yarar bakımından yeniden bir değerlendirme yapılması zorunludur.
Mahkemece yapılacak değerlendirme sonucuna göre;
1-Davacının hukuki yararının bulunmadığı kabul edilecek olunursa davanın dava şartı yokluğundan usulden reddi yoluna gidilmelidir.
2-Davacının hukuki yararının bulunduğu kabul edilecek olunursa öncelikle tespit konusu işyerlerinin girebileceği işkolları bakımından uzmanlıkları bulunan inşaat mühendisi, ziraat mühendisi ve muhasebeci bilirkişilerden oluşan bilirkişi heyeti ile birlikte işyerlerinde keşif icra edilerek davalı işverenin mali tabloları, ticari kayıtları ve ... kayıtları ile yönetsel belgeleri incelenip davalı şirkete ait işin yapıldığı yerlerin işkolu tespitinde tek bir işyeri mi, bağımsız işyerleri mi, yoksa işletme mi oluşturduğu ortaya konulduktan sonra işyeri ya da işyerlerinde yapılan ağırlıklı iş ya da işler belirlenmelidir. Bu yapılırken ağırlıklı işin tespitinde yatırımın ağırlığı, yapılan işlerden elde edilen gelirlerin payı, işçilerin işlere göre dağılımı gibi kriterler dikkate alınmalı, işçilerin görev tanımları ile fiilen yaptıkları işler de göz önünde bulundurulmalıdır. Mahkeme tarafından belirtilen esaslara göre yapılacak araştırma ve inceleme neticesinde karar verilmelidir.
Yukarıdaki gerekçelerle kararın bozulması gerekmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 30.01.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi