Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5515 Esas 2022/6132 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 29. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 3. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre ve diğer temyiz şartları yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili davacının Türkiye Taşkömürü Kurumu ...Müessese Müdürlüğünün tüvenan kömürlerinin ve ocak taşlarının yüklenmesi nakli ve boşaltılması ile ...Lavvarda çıkan katı atık malzemenin nakli ve yüklenmesi için yapılan ihaleyi alan değişik firmalarda hiç ara vermeden işyeri devri esaslarına göre bant işçisi olarak çalıştığını, işverenler arasında geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığını, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 inci maddesi hükmü gereğince müvekkilinin baştan beri davalı Kurumun işçisi sayılması gerektiğini beyanla ilave tediye, fark ücret ve akdi ikramiye alacaklarının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle, davacının... Taşımacılık Şirketinin işçisi olduğunu, davada... Temizlik Şirketine dava açılmayıp doğrudan Kurumun tarafa olarak gösterildiğini, Şirket ile Kurum arasında asıl alt işverenlik ilişkisinin bulunmadığını,... Şirketi tarafından sözleşme sona erdiğinde dava konusu işçilik alacaklarının ödendiğini, Kurum ile Şirket arasında muvazaalı bir iş ilişkisinin bulunmadığını, davacı işçinin Kurumun işçisi olmadığını ve talep edilen alacaklardan diğer Şirketin sorumlu olduğunu beyanla Kurum yönünden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının bant işçisi olarak çalıştığı, davalı Kurumun faaliyet alanının yeraltından maden çıkarılması işi ile sınırlı olmadığı, hizmet alımına konu işin büyük hazırlık denilen, kömür üretim aşamasının bir parçası niteliğinde ve davalı Kurumun asıl işi olduğu, kullanılan araç, gereç, silo, bunker, bant sistemlerinin davalı Kuruma ait olduğu, asıl işin bir bölümünün alt işveren verilmesinde kanun gereği aranan işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren işler kriterinin gerçekleşmediği, yüklenici dava dışı Şirketin gerekli, yeterli uzmanlığa ve teknolojik alt yapıya sahip olmadığı bu nedenlerle davacının baştan itibaren davalı Kurumun işçisi olarak kabulü gerekeceği, davacının sendika üyeliğinin olmaması ve dayanışma aidatı ödememesi nedeniyle toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlanamayacağı, davacının ücretinin belirlenmesinde ise Kurum tarafından bildirilen emsal işçiye göre belirlenmesi gerektiği kanaatiyle davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle... Şirketi ile müvekkili arasında hizmet alım sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşmenin muvazaalı olmadığına dair ... Bölge Adliye Mahkemesi kararı bulunduğunu ve dava konusu işin yardımcı iş olduğunu savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı ile dava dışı Şirketler arasında akdedilen sözleşmede, davalı Kurumun tüvenan kömürlerinin ve ocak taşlarının yüklenmesi, nakli ve boşaltılması, taş bandında kömürlerin tavuklama (elle ayıklama) yöntemi ile ayıklanması ve ...Lavvuarından çıkan katı atıkların nakli ve yayılması işinin yükleniciye verildiği, davacının bu iş kapsamında bant işçisi olarak çalıştığı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 12.02.2020 tarihli ve 2019/7918 Esas, 2020/2011 Karar; 12.02.2020 tarihli ve 2019/7907 Esas, 2020/2010 Karar; 12.02.2020 tarihli ve 2019/4363 Esas, 2020/2009 Karar; 12.02.2020 tarihli ve 2019/4362 Esas, 2020/2008 Karar; 12.02.2020 tarihli ve 2019/4361 Esas, 2020/2007 Karar sayılı emsal kararları ile davalı Kurumun faaliyet alanının yeraltından maden çıkarılması işi ile sınırlı olmadığı, hizmet alımına konu işin büyük hazırlık denilen ve kömür üretim aşamasının bir parçası niteliğinde ve davalı Kurumun asıl işi konumunda olduğu, kullanılan araç, gereç, silo, bunker, bant sistemlerinin Kuruma ait olduğu, asıl işin bir bölümünün alt işveren verilmesinde yasa gereği aranan işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren işler kriterinin gerçekleşmediği, yüklenici dava dışı şirketin gerekli ve yeterli uzmanlığa ve teknolojik alt yapıya sahip gerekçeleri ile muvazaa olgusunun tespit edildiğini belirterek davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle ihbar olunan... Taşımacılık Şirketi ile Kurumları arasında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (4734 sayılı Kanun) uyarınca yapılan yapım işi ihalesi sonucu sözleşme imzalandığını, yapım işi ihale sözleşmelerinin 4734 sayılı Kanun ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na göre yapıldığını ve sözleşme konusu işin bütün halinde devredildiğini, kaldı ki yüklenici firmalar ile aralarında ne 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve de 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi kapsamında muvazaalı bir ilişki olduğunu, sözleşmeyle devredilen işin yardımcı iş olduğunu beyan ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Kurum ile dava dışı işverenler arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayanıp dayanmadığı ve davacının davalı Kurumun işçisi sayılıp sayılmayacağı noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
1. 4857 sayılı Kanun’un "Tanımlar" başlıklı 2 inci maddesinin altıncı fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur."

2. 27.09.2008 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 27010 RG sayılı Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin "Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi şöyledir:
"Alt işverene verilen iş, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır."

3. 6772 sayılı Devlet Ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 inci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun
'un 1 inci maddesi şöyledir;
" Umumi, mülhak ve hususi bütçeli dairelerle mütedavil sermayeli müesseseler, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlarla belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, 3460 ve 3659 sayılı kanunların şümulüne giren İktisadi Devlet Teşekkülleri ve diğer bilcümle kurum, banka, ortaklık ve müesseselerinde müstahdem olanlardan İş Kanununun şümulüne giren veya girmiyen yerlerde çalışmakta olan ve İş Kanununun muaddel birinci maddesindeki tarife göre işçi vasfında olan kimselere, ücret sistemleri ne olursa olsun, her yıl için birer aylık istihkakları tutarında ilave tediye yapılır."
4. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 04.02.2021 tarihli ve 2021/210 Esas, 2021/3488 Karar sayılı kararı.

3. Değerlendirme
1.Somut uyuşmazlıkta, davalı kurum ile dava dışı alt işveren Şirket arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu dosya kapsamından anlaşılmakta olup Dairemizin aynı yöndeki emsal kararları da dikkate alındığında Bölge Adliye Mahkemesinin bu yöndeki kabulü yerindedir.
2. Davacının sendika üyesi olmaması sebebiyle sendikal haklar eklenmeksizin toplu iş sözleşmesi hükümleri uyarınca ücret tespitinin yapılması isabetlidir.
3. Diğer taraftan davacının emsal ücretinin belirlenmesi noktasında emsal olarak bildirilen işçilerin davalı kurumda pano ayak üretim (yeraltı maden ocağında) işçisi olarak çalıştıkları, ücretlerinin yeraltı maden işçisine göre belirlendiği, davacının ise yer üstünde lavvar işçisi olarak çalıştığı bu nedenle bu işçilerin ücretlerinin emsal olarak kabul edilmesinin hatalı olduğu tespit edilmiş ise de davalının bu hususta açık veya dolaylı temyiz olmadığı, temyizin sadece muvazaa kabulünün hatalı olduğuna yönelik olduğu anlaşılmakla kararın (IV/C) numaralı bendinde yer verilen Bölge Adliye Mahkemesinin kararında dayandığı yasal ve hukuksal gerekçelere göre yazılı şekilde karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,

17.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.