Danıştay 8. Daire 2021/1190 Esas 2021/6947 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1190
Karar No : 2021/6947



Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan(Davalı): … Valiliği
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : … Havacılık Ltd. Şti.
İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 07/10/2020 gün ve E:2016/8408, K:2020/4124 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi istemine ilişkin dilekçede öne sürülen düzeltme nedenleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uygun bulunduğundan davalı idarenin düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Sekizinci Dairesinin 07/10/2020 gün ve E:2016/8408, K:2020/4124 sayılı kararı kaldırılarak işin esası yeniden incelendi .
Dava, ... İli, ... İlçesi'nde bulunan Uçuş Okulu'nun 5580 sayılı Kanun'un 7.maddesi uyarınca 15 gün süre ile geçici olarak kapatılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; davacı şirketin, bina önüne demir ışıklı panoya … Uçuş Okulu yazdırdığı, kurumun giriş kapısı üzerine ise, Yönetmeliğe uygun olarak ismin … Havacılık ve Uçuş Eğitim Kursu olarak yazıldığı şirketin isminin … olduğu ve kısaltma niteliği taşıdığı dikkate alındığında söz konusu ibarelerin gerek ticari unvanına gerekse kullandığı eğitim programına uygun bulunduğu, ortada gerçeğe aykırı beyan niteliği taşıyan bir durumdan söz etmeye olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde; "Bu Kanunda geçen;
...
B) Kurum: Okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, özel eğitim okulları ile çeşitli kursları, uzaktan öğretim yapan kuruluşları, (...) motorlu taşıt sürücüleri kursları, hizmet içi eğitim merkezleri, öğrenci etüt eğitim merkezleri, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile benzeri özel öğretim kurumlarını,

C) (Değişik bent: 01/03/2014-6528 S.K./9. md) Okul: Özel eğitim, okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim ile Bakanlıkça dönüşüm programına alınan kurumlardan 2018-2019 eğitim-öğretim yılının sonuna kadar faaliyetleri devam eden ortaöğretim özel okulları,...
...
G) (Değişik bent: 01/03/2014-6528 S.K./9. md) Çeşitli kurslar: Ortaöğretime veya yükseköğretime giriş sınavlarına hazırlık niteliğinde olmamak kaydıyla, kişilerin sosyal, sanatsal, sportif, kültürel ve mesleki alanlarda bilgi, beceri, dil, yetenek ve deneyimlerini geliştirmek, isteklerine göre serbest zamanlarını değerlendirmek amacıyla faaliyet gösteren özel öğretim kurumlarını,... ifade eder."; "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. Maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; "Kurum açma izni verilen kurumlarda iki yıl içinde öğretime başlamayan ile amacı dışında kullanıldığı tespit edilen kurumun, kurum açma izinleri iptal edilir. Özel öğretim kurumları, kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi veya izinsiz değişiklik yapması, mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırılmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırılması, reklam ve ilana ilişkin gerekli şartların yerine getirilmemesi halinde, davranışın ağırlık derecesine göre onbeş günden az olmamak kaydıyla üç aya kadar geçici olarak, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine uymayan, kurumunu mevzuata uygun kapatmayan, geçici olarak kapatma cezası alan ve aynı fiili tekrar işleyen kurumlar ise sürekli olarak kurum açma izni veren makam tarafından kapatılır." kuralları yer almaktadır.
Yine 5580 sayılı Kanunu'nun 02/12/2016 gün ve 6764 sayılı Kanun'un 62. maddesi ile değişik "Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli" başlıklı 7. maddesinde ise; "Kurum açma izni verilen kurumlardan iki yıl içerisinde faaliyete başlamayan, faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara veren veya söz konusu izni amacı dışında kullandığı tespit edilen kurumların kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir.
Özel öğretim kurumunun;
a) Bakanlıkça onaylı yerleşim planında izinsiz değişiklik yapması,
b) Gerçeğe aykırı reklam ve ilan vermesi veya reklam ve ilanlarda öğrenci resim ve bilgilerini kullanması,
c) Haftalık ders çizelgesi ve programları Bakanlık izni olmadan kurumda uygulaması,
d) Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,
e) Mevzuatta belirtilen sayıda personel çalıştırmaması veya mevzuata aykırı personel çalıştırması,
f) 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçları ile temel ilkelerine uymaması,
g) Kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi,
h) Mevzuata uygun olarak kapatılmaması,
hâllerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı; (e) ve (f) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin on katı ve (g) bendindeki fiil için brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir, (h) bendindeki fiilin işlenmesi hâlinde brüt asgari ücretin yirmi katı idari para cezası verilir ve kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir....." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun'un 11. maddesinde ise; "Kurumlar ve bu kurumlarda görevli personel, Bakanlığın denetimi ve gözetimi altındadır. Eğitim-öğretim ve yönetim bakımından yapılan denetimlerde, kurumun özel yönetmeliği de dikkate alınır. Kurumlar, ancak amaçlarına uygun tanıtıcı mahiyette reklâm ve ilân verebilirler. Bu kurumlar reklâm ve ilânlarında gerçeğe aykırı beyanlarda bulunamazlar ve televizyonda reklâm ve ilân yapamazlar." hükmüne yer verilmiştir.
20/03/2012 tarihli ve 28239 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Ad verme" başlıklı 7. maddesinin 4. fıkrasında; Kurumlar; tabela, reklam, ilan ve her türlü iş ve işlemlerinde sadece kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatında yer alan kurum adını kullanır." düzenlemesi yer almaktadır.
Anılan Yönetmeliği'nin "Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve geçici olarak kapatma" başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında; "Kanunun 7. maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde kurumların kurum açma izinleri ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatları iptal edilir veya kurum geçici olarak kapatılır." kuralı bulunmakta iken 13/01/2017 tarih ve 29947 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğinin 5. maddesi ile değişik 20/3/2012 tarihli ve 28239 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ile idari para cezaları " başlıklı değişik 9. maddesinin 1. fıkrasında ise; "(1) Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde işlenen fiile göre kuruma idari para cezası uygulanır veya kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı Şirket hakkında Özel ... Havacılık ve Uçuş Eğitim Kursu Antalya Şubesi yerine bina önüne ... Uçuş okulu yazarak kitleyi yanıltıcı reklam yazıldığı iddiasının sübuta erdiği nedeniyle 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 11. Maddesinde yer alan; "...Bu kurumlar reklam ve ilanlarında gerçeğe aykırı beyanlarda bulunamazlar..." hükmü kapsamında olduğu kanaati belirtilerek 5580 sayılı Kanun'un 7. maddesi uyarınca 15 gün süre ile geçici olarak kapatılmasına karar verildiği, bu işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan hükümlerden anlaşıldığı üzere; kurumlar; tabela, reklam, ilan ve her türlü iş ve işlemlerinde sadece kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatında yer alan kurum adını kullanacaklardır. Dolayısıyla kurumların; tabela, reklam, ilan ve her türlü işlerinde, işyeri açma ve çalışma ruhsatında yer alan adlarının dışında başkaca bir isim kullanmaları halinde 5580 Kanun'un gerek 7. gerekse 11. maddesinde düzenlenen reklam ve ilana ilişkin gerekli şartlara aykırı fiili işlenmiş olacağı tartışmasızdır.
Öncelikle; olay tarihinde yürürlükte olan Kanun ve ilgili Yönetmelik maddesi daha sonraki tarihli Kanun ve ilgili Yönetmelik değişikliği ile tamamen değiştirildiğinden, uyuşmazlığın çözülebilmesi için öncelikle davacının işlediği fiile hangi Kanun ve Yönetmelik hükmünün uygulanması gerektiği hususunun karara bağlanması gerekmektedir.
Olayda, davacı Şirket tarafından … Havacılık ve Uçuş Eğitim Kursu Antalya Şubesi'nin bina önüne … Uçuş Okulu yazan tabelanın asıldığı, 5580 sayılı Kanun'un "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde; "çeşitli kurslar" ve "okul" kavramlarının ayrı ayrı tanımlandığı ve ayrı hükümlere tabi olduğu dikkate alındığında; davacının üzerine atılı fiili işlediği sabit olup uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Kanun ve ilgili Yönetmelik maddesi daha sonraki tarihli Kanun ve ilgili Yönetmelik değişikliği ile tamamen değiştirildiğinden, uyuşmazlığın çözülebilmesi için öncelikle davacının işlediği fiile hangi Kanun ve Yönetmelik hükmünün uygulanması gerektiği hususunun karara bağlanması gerekmektedir.
Öte yandan; davacı tarafından "uçuş okulu" ifadesinin yabancı dilden havacılık sektörüne ait terminolojiye yerleşen bir kavram olduğu, dolayısıyla yanıltıcı mahiyette olmadığı ileri sürülmekte ise de; özel öğretim kurumları mevzuatı uyarınca davacının bu iddiasına itibar edilmemiştir.
Ceza Hukuku kökenli bir ilke olan "lehe olan hükmün uygulanması ilkesi"; işlendiği zamanın hukuki normları uyarınca suç sayılan bir fiil sonradan yürürlüğe giren bir düzenleme ile suç olmaktan çıkarılmış bulunuyorsa veya sonradan yürürlüğe giren düzenleme suçun işlendiği zaman mevcut olan düzenlemeye göre suçlunun lehine ise, sonraki normun daha önce işlenmiş olan fiillere uygulanmasını öngörmektedir. Kural olarak idari işlemlerin yargısal denetimi tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılmaktadır.
Bu anlamda idari işlem niteliğindeki yaptırımın tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yargısal denetiminin yapılması gerekmekte ise de, ilke olarak suç ve cezadan lehe olan normun uygulanması kuralının bu yaptırımlar yönünden de geçerli olduğunun kabulü gerekmektedir. Dolayısıyla, fiilin işlendiği tarih itibariyle yürürlükte bulunan mevzuat ile daha sonra yürürlüğe giren mevzuat hükümleri farklı ise; yaptırım uygulanacak olan kişilerin lehine olan mevzuat hükmü dikkate alınmalıdır. Ancak lehe hükmün uygulanması amacıyla verilecek bir iptal kararının başka yaptırımların uygulanmasına engel olmayacağı da tabidir.
Bu bakımdan, yeni oluşan hukuki durum dikkate alınarak, davalı idarece davacının eylemine uyan Kanun'un ve ilgili Yönetmeliğin eski halinde düzenlenen fiilin, Kanun ve ilgili Yönetmeliğin yeni halinde düzenlenip düzenlenmediği ve/veya söz konusu fiil için daha hafif bir ceza öngörülüp öngörülmediğinin araştırılarak, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile yeniden bir işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda; yukarıda yer verilen lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki kanun hükmü uyarınca dava konusu işlemin uygulanmasının tamamlanıp tamamlanmadığı hususu önem arz etmektedir.
Yukarıda yer verilen lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki kanun hükmü uyarınca tesis edilen işlemin uygulanmasının tamamlanmamış olması gerekmektedir. Somut olayda olduğu gibi uygulanan ve uygulanmakla etkisi tükenen geçici kapatma cezası gibi idari işlemler söz konusu olduğunda; eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile tesis edilecek yeni işlem davacı hakkında uygulanması muhtemel tekerrür hükümleri yönünden önem arz etmekte olup; lehe kanun hükmünün uygulanması suretiyle tesis edilecek yeni idari işlemin davalı idarece mükerrer cezalandırmaya neden olabilecek şekilde ikinci kez idari yaptırım işlemi tesisi şeklinde anlaşılmaması gerekmektedir.
İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen kararların temyiz yolu ile incelenip bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1. fıkrasında yazılı nedenlerin bulunmasına bağlıdır.
Açıklanan nedenlerle, karar düzeltme isteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … tarih, E:.., K:… sayılı kararı sonucu itibariyla hukuka uygun olup bozulmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın yukarıda yer alan gerekçe ile onanmasına, 28/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.