Sanık              : Ergül Tazegül           

            O L A Y          : 23. P. Tug. K. Yrd. Tug. Kh. Bl. Komutanlığı emrinde görevli P. Kad. Bşçvş. Cemal Yerlikaya ile aynı Komutanlık emrinde görevli P. Kur. Kd. Alb. Bayram Erten, P. Kd. Ütğm. M.Fatih Ören ve sivil kişi sanık Ergül Tazegül hakkında, ihtilâsen zimmet, görevi ihmal, görevi suistimal, 6136 sayılı Yasa"ya muhalefet, askeri eşyayı satın almak gibi değişik suçlar nedeniyle hazırlık soruşturmasını yürüten 1. Ordu Komutanlığı Askeri Savcılığı, 29.12.1997 gün ve E:19997/991, K:1997/692 sayılı iddianamesiyle, asker kişi sanıklar hakkında yukarıda belirtilen suçlar nedeniyle kamu davası açmış, aynı gün ve tarihli karar ile de, sivil kişi sanık Ergül Tazegül"ün asker kişi sanık Cemal Yerlikaya"dan askeri mühimmat olduğunu bildiği 97 adet mermiyi satın aldığı, böylece, bilerek askeri eşyayı satın almak suçundan, sanığın sivil kişi olması nedeniyle görevsizlik kararı vererek, eylemine uyan Askeri Ceza Kanunu"nun 131/1. maddesi uyarınca soruşturmasının devam edilmesi için dosyayı tefrik ederek Üsküdar Cumhuriyet Başsavcılığı"na göndermiştir.

             Üsküdar Cumhuriyet Başsavcılığı, olay kısmında açıklanan hususları tekrar ederek, sivil kişi sanık Ergül Tazegül"ün, askeri mühimmatı bilerek satın almak suçunu işlediğini ileri sürerek eylemine uyan Askeri Ceza Kanunu"nun 131/1, 2. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açmıştır. 

            ÜSKÜDAR 1. AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 23.10.1998 gün ve E:1998/214, K:1998/357 sayıyla; 353 sayılı Yasa"nın 12. maddesinde, askeri ve adli mahkemelere tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde, eğer suç Askeri Ceza Kanunu"nda yazılı bir  suç ise, sanıkların yargılanmalarının askeri mahkemelere ait olduğunun düzenlendiği, asker kişi sanık Cemal ile sivil kişi sanık Ergül"ün işledikleri ileri sürülen suçun, Askeri Ceza Kanunu"nun 131. maddesinde yer alan askeri suçlardan  olması ve isnat edilen suçu birlikte işledikleri ileri sürüldüğüne göre, sivil kişi sanığın da askeri mahkemede yargılanması gerektiği belirtilerek görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 1. Ordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi"ne gönderilmiştir. 

1. ORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 8.9.1999 gün ve E:1999/790, K:1999/478 sayıyla; somut olayda müşterek suç işleme halinden bahsedilemeyeceği, Askeri Ceza Kanunu"nun 192. maddesi hükmü uyarınca sivil kişi sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, 1. Ordu Komutanlığı Askeri Savcılığı"nca, Mahkememize gönderilmiştir. 

İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ali HÜNER’in Başkanlığında, Üyeler; Hasan GERÇEKER, Refik DİZDAROĞLU, Keskin KAYLAN, Necmettin ÖZKAN, Recep SÖZEN, Tamer KORKMAZ"ın katılımlarıyla yapılan 3.7.2000 günlü toplantısında, Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’ in, davanın çözümünde adli yargı yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mustafa EKİNCİ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İrfan YILMAZLAR"ın, davanın çözümünün adli yargının görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: 

USULE İLİŞKİN İNCELEME:

            Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmemiştir. Askeri ve adli yargı yerleri arasında Yasa"nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğmuştur. Esasa ilişkin inceleme yapılmasına oybirliği ile karar verilmiştir.           

ESASA İLİŞKİN İNCELEME:

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu"nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri" başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmektedir. 

"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;

            a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu"nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,

            b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu"nda, kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar, 

c) Türk Ceza Kanunu"na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalâa edilmektedir. 

Aynı Yasa"nın "müşterek suçlar" başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde; "Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştekeren işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmıyan bir suç ise adliye mahkemelerine aittir" denilmektedir. 

Somut olayda, asker kişi sanık Cemal Yerlikaya"nın, suça konu mermileri zimmetine geçirdiği ileri sürülerek, hakkında Askeri Ceza Kanunu"nun 131/1,2. madde ve fıkraları uyarınca cezalandırılması için kamu davası açılmış olup, yerleşmiş Askeri Yargıtay İçtihatlarına göre, sanığın bu mermileri satması ayrı bir suç teşkil etmemektedir. Sivil kişi sanık Ergül Tazegül"e yüklenen ve olumsuz görev uyuşmazlığının konusunu oluşturan "askeri eşyayı bilerek satın almak" suçu, sanık Cemal Yerlikaya"ya isnat edilen zimmet suçundan ayrı, müstakil bir suç olduğundan 353 sayılı Yasa"nın 12. maddesinde öngörülen "bir suçun müştereken işlenmesi" unsuru bulunmadığından her iki sanığa yüklenen suçların 12. madde kapsamında kabulü mümkün değildir. Bu nedenle, sivil kişi sanığa yüklenen askeri mühimmatı bilerek satın almak suçunun müstakil olarak ayrıca değerlendirilmesi gerekir. 

Sanığın sivil kişi olması gözönünde tutularak, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu"nun asker olmayan kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen 11. maddesi yönünden değerlendirme yapılmalıdır. Anılan Yasa"nın 11. maddesinde sayılan suçlar arasında sanığa yüklenen "askeri eşyayı bilerek satın almak" suçu bulunmamaktadır. 

            Diğer yandan, Askeri Ceza Yasası"nın 192. maddesinde; "... askeri eşyayı satın almak, rehin olarak kabul etmek ve gizlemek fiillerine dair 131. maddede yazılı suçlar askeri mahkemelere tâbi olmayan siviller tarafından yapılırsa umumî mahkemeler bu kanun hükümlerini tatbik ederler" hükmünün yer alması karşısında; sanığa yüklenen ve iddianamede gösterilen fiilin, Askeri Ceza Yasası"nın 131. maddesindeki "askeri eşyayı gizlemek" olarak nitelendirilmesi halinde dahi davanın görüm ve çözümü adli yargı yerinin görevinde bulunmaktadır. Bu nedenle kamu davasına adli yargı yerinde bakılması gerekmektedir. 

            Açıklanan nedenlerle, olumsuz görev uyuşmazlığına konu olan kamu davasının adli yargı yerinde görülmesi ve Üsküdar Ağır Ceza Mahkemesi"nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmektedir. 

            SONUÇ: Anlaşmazlığın niteliğine göre, davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Üsküdar 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 23.10.1998 günlü, E:1998/214, K:1998/357 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 3.7.2000 günü KESİN OLARAK OYBİRLİĞİ ile karar verildi.