Bölge Adliye
Mahkemesi : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
No : 2018/366-2018/1324
İlk Derece
Mahkemesi : Ereğli (Konya) 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2016/294-2017/650

Dava, ödeme emrinin iptali istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı, Kurum tarafından gönderilen ödeme emirlerinin zamanaşımına uğradığını, asıl borçlu"nun ... Sulama Birliği olduğunu, birliğin halen faaliyette olduğunu ve borcu ödeme gücünün olduğunu tebliğ edilen ödeme emirlerinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir .
II-CEVAP
Davalı Kurum, davacının ödeme emirlerinden sorumlu olduğunu, ödeme emirlerine konu borcun zamanaşımına uğramadığını iddia ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davanın kısmen kabulüne, 1999/3183, 1999/3184, 1999/2005, 2001/731, 2001/925, 2001/926, 2001/2308, 2001/2309, 2001/35, 2003/1573, 2003/1574, 2004/1206, 2004/11103, 2004/11104, 2004/11898, 2004/11899, 2004/11921, 2004/11922, 2005/10011, 2005/10012, 2005/10231, 2005/10232, 2005/13171, 2008/11174, 2008/11175, 2008/11253 nolu ödeme emirlerinin, 2009/17205 nolu ödeme emrinin 2004/11 dönemine ilişkin kısmının, 2009/17206 nolu ödeme emrinin 2004/11 dönemine ilişkin kısmının, 2009/17207 nolu ödeme emrinin, 2010/610 nolu ödeme emrinin, 2012/2044 nolu ödeme emrinin 2003/5-8 dönemine ilişkin kısmının, 2012/20439 nolu ödeme emrinin 2003/5-8 dönemine ilişkin kısmının, 2012/20441, 2012/20442, 2012/20445, 2012/20448 nolu ödeme emrinin 2008/5-9 dönemine ilişkin kısmının, 2013/23272 nolu ödeme emrinin 2012/9, 10, 11, 12. aylarına isabet eden prim ve gecikme zamlarının ve 2003/10-12 ile 2004/1-9 dönemine ilişkin kısmının, 2013/23273 nolu ödeme emrinin 2002/9-2003/12, 2004/1-9 dönemine ilişkin kısmının, 2013/23274 nolu ödeme emrinin 2012/9-12. Aylarına isabet eden kısmının, 2014/24623, 2014/24624, 2014/24625 nolu ödeme emirlerinin, 2015/16516 sayılı ödeme emrinin, davacının sorumluluğunun bulunmaması nedeniyle iptaline, diğer ödeme emirleri ile yapılan takiplerden davacının sorumluluğunun bulunduğuna karar vermiştir.
B-BAM KARARI
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi tarafından davacı ve davalı Kurum vekillerinin istinaf istemlerinin kabulüne, Konya Ereğli 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinin 14.11.2017 gün ve 2016/ 294 E. - 2017/ 650 K. sayılı kararının kaldırılmasına,
Davanın kısmen kabulüne, 2012/20441, 20442, 20446, 20447, 20445, 20444, 20443, 2008/11174, 11253; 2005/10232, 2004/11922, 2010/25283, 25282, 25281, 25280, 2009/17207; 2005/10011, 2001/350, 1999/205, 3183, 3184, 2000/610, 2001/371, 926,925, 2308, 2309, 2003/1574,1573, 2004/1206, 2004/11103, 11104, 11898, 11921, 11899, 2010/25285, 25286, 2008/11175, 2005/13171, 2005/10231, 2005/10012 sayılı ödeme emirlerinin davacı yönünden iptaline, 2012/20440, 2013/23272, 2013/23273, 2009/17205, 2009/17206, 2012/20439 takip sayılı ödeme emirlerine konu borçlardan 08.05.2008 tarihinden sonraki dönem bakımından sorumlu olduğu, bu dönem sonrası yönünden takibin devamı, önceki dönemler bakımından ödeme emirlerinin iptaline, 2012/20448 sayılı ödeme emrinin iptali isteminin ve fazlaya dair istemin reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, ödeme emirlerine konu borçtan sorumlu olmadığını, bazı ödeme emirleri hakkında hüküm kurulmadığını, davalı vekili ise davacının kurum alacaklarından sorumlu olduğu, mahkemenin kısmen kabul kararının yerinde olmadığı yönünden kararın bozulmasını istemişlerdir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
6183 sayılı Kanunun “Ödeme emri” başlıklı 55. maddesinin ilk fıkrasında; kamu alacağını vadesinde ödemeyenlere, yedi gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları gereğinin bir ödeme emri ile tebliğ olunacağı; “Ödeme emrine itiraz” başlığını taşıyan 58. maddesinin birinci fıkrasında; kendisine ödeme emri tebliğ olunan kişinin, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediği veya zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde itirazda bulunabileceği belirtilmiştir.
28/11/2017 tarihli ve 7061 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile 58"inci maddenin 1"inci fıkrasında yer alan “7” ibaresi “15” olarak değiştirilmiş olup aynı Kanunun 123 üncü maddesi uyarınca söz konusu değişiklik 01/01/2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
01.10.2008 tarihinden önce tahakkuk eden prim borçları nedeniyle, 506 sayılı Kanunun 80/11. maddesinde; “Sigorta primlerini haklı sebepleri olmaksızın, birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde tahakkuk ve tediye etmeyen kamu kurum ve kuruluşların tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri mesul muhasip, sayman ile tüzelkişiliği haiz diğer işverenlerin üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri kuruma karşı, işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludurlar” hükmü öngörülmüştür. Anılan madde hükmüne göre, tüzel kişiliği haiz bir özel kuruluşta görev yapan bir kişinin primlerin ödenmesinden işverenle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olabilmesi için; primlerin tahakkuk ve ödenmesinde yetkili, üst düzey yöneticisi olması zorunludur.
01.10.2008 tarihinden sonra tahakkuk eden prim borçları hakkında ise; davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 sayılı Kanunun 88"inci maddesinde; “Kurumun sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın bu Kanunda belirtilen sürelerde ödenmez ise kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur” hükmü öngörülmüştür. Anılan madde hükmüne göre, tüzel kişiliği haiz bir işverenin prim ve diğer kurum alacaklarının ödenmesinden işverenle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olunabilmesi için; alacağının tahakkuk ettiği ve ödenmesi gereken dönemde üst düzey yönetici sıfatıyla şirketi temsil ve ilzam yetkisine sahip bulunması ve prim borcunun haklı bir sebep olmaksızın ödenmemiş olması gerekir.
506 Sayılı Kanunun 80"nci maddesinde 08.12.1993 tarihinde yürürlüğe giren 3917 sayılı Kanunla yapılan değişiklik uyarınca, Kurumun süresi içersinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde 6183 Sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerekir.
Bu durumda zamanaşımı süresi bakımından; 08.12.1993 tarihi ve 5198 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 06.07.2004 tarihi arasındaki döneme ilişkin prim ve gecikme zamları yönünden 6183 Sayılı Kanunun zamanaşımına ilişkin 102. madde ve ardından gelen maddeleri geçerlidir.Bu yönde 102. madde hükmüne göre zamanaşımı süresi 5 yıl olup zamanaşımı süresinin başlangıcı ise alacağın vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden yıl başıdır.
5198 sayılı Kanunun 11. maddesi ile değişik 506 sayılı Kanunun 80. maddesinin 5.fıkrasına göre ise, 6183 sayılı Kanunun zamanaşımını düzenleyen 102. maddesinin prim alacaklarının tahsilinde uygulanmayacağı belirtilmiş, bu değişiklik, yürürlük tarihi olan 06.07.2004 tarihinden sonra tahakkuk edecek prim borçlarına uygulanabilecektir.
01.10.2008 tarihinde yürürlüğü giren 5510 sayılı Kanun’un “Primlerin ödenmesi” başlığını taşıyan 88. maddesinin on altıncı fıkrasında ise, Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Kanunun 51., 102. ve 106. maddeleri hariç, diğer maddelerinin uygulanacağı bildirildikten sonra, yine 5510 sayılı Kanun’un 17.04.2008 gün ve 5754 sayılı Kanunun 56 maddesi ile değişik “Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanaşımı” başlıklı 93. maddesinin ikinci fıkrası,“…(Değişik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir" düzenlemesi getirilmiştir.
İnceleme konusu dosyada; ... ve ... Sulama Birliği"nin 1999/2-2014/2 dönemine ilişkin prim borçları nedeniyle ve 1999/10 - 2015/6 dönemine ilişkin idari para cezası borçları nedeniyle davacıya ödeme emirlerinin 02.03.2016 tarihinde tebliğ edildiği, ödeme emirlerine karşı davacı tarafından 02.03.2016 tarihinde Kuruma itirazda bulunulduğu ve kurumun itirazın mahkeme aracılığıyla yapılmasına dair cevap yazısının 15.03.2016 tarihinde davacıya tebliğ edilmesi üzerine 17.03.2016 tarihinde, yedi günlük hak düşürücü süre içerisinde dava açıldığı anlaşılmaktadır. Davacı Ereğli Kaymakamlığı"nın 28.06.2016 tarihli yazısı ile davacının 01.12.1995 ile 16.12.2004 tarihleri arasında ve 08.05.2008 ile 22.09.2012 tarihleri arasında birliğin başkanlığını yaptığı bildirilmiştir.
1)Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; ödeme emirlerine konu prim borçlarının 1999/2 - 2014/2 dönemlerine ilişkin olması, ödeme emirlerinin 02.03.2016 tarihinde tebliğ edilmesi ve davacının 01.12.1995 - 16.12.2004, 08.05.2008 - 22.09.2012 tarihleri arasında birlik başkanı olması nedeniyle temsil ve ilzama yetkili olması karşısında; zamanaşımı hükümleri değerlendirildiğinde davacının 08.05.2008 tarihinden önceki kurum alacaklarından sorumlu olmayacağı görülmektedir.
2-) 1999/10-2015/6 dönemine ait idari para cezasına ilişkin borçların tahsili açısından ise, davanın yasal dayanağı olan 5510 sayılı Yasanın 102 ve 103. maddelerinde, işverenin kanunla düzenlenen yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idari para cezası ile sorumlu olacağı düzenlenmiş olup; idari para cezası, sonucu itibariyle bir cezai yaptırım olduğu ve cezaların şahsiliği ile kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkelerine göre, işveren tüzel kişilik hakkında düzenlenen idari para cezasından, birlik başkanlığı sıfatıyla davacının sorumluluğu yönüne gidilmesi mümkün değildir.
Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, idari para cezasına ilişkin 2013/36517, 2014/43106, 2015/16516 sayılı ödeme emirleri hakkında bir hüküm kurulmaması, 1999/2005, 2001/731 sayılı ödeme emirlerinin numaralarının yanlış yazılması usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Ne var ki bu konuların düzeltilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm bozulmamalı, 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 370. maddesi gereğince düzeltilerek onanmalıdır.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün 3. Fıkrasının silinmesine, yerine; "3-Davanın kısmen kabulüne,
1999/2005, 3183, 2000/610, 2001/350, 731, 925, 2308, 2309, 2003/1574, 1573, 2004/11103, 11104, 11898, 11899, 2005/10231, 10012, 10011, 10232, 2006/11253, 2008/11175, 11174, 2009/17205, 17206, 2012/20439, 20440, 20441, 20448, 20442, 2013/23272, 23273, 23274, 2014/24623, 24624, 24625 sayılı ödeme emirlerine konu prim borçları yönünden; davacının 08.05.2008 tarihi öncesi prim borçlarından sorumlu olmadığının tespitine, bu yönüyle ödeme emirlerinin iptaline, davacının 08.05.2008 tarihi sonrasına ilişkin prim borçlarına yönelik ödeme emirlerinin iptali talebinin reddine,
1999/3184, 2001/926, 2004/11921,11922,1206, 2005/13171, 2009/17207, 2010/25280, 25281, 25282, 25283, 25285, 25286, 2012/20446, 20447, 20445, 20444, 20443, 2013/36517, 2014/43106, 2015/16516 sayılı ödeme emirlerine konu idari para cezalarından davacı sorumlu olmadığından ödeme emirlerinin iptaline," yazılmasına, kararın bu şekliyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcını istek halinde davacıya iadesine, 22/06/2020 gününde oybirliği ile karar verildi.