Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5733 Esas 2022/6435 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 43. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 10.07.2020 tarihli ve 2018/415 Esas, 2020/552 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiş, verilen kararın taraflarca istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 10.12.2020 tarihli ve 2020/2385 Esas, 2020/2861 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine, davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait ... Tersanesi Komutanlığı ... Batarya Fabrikası işyerinde elektrikçi olarak çalıştığını, ayrıca sendika üyesi olduğunu, çalıştıkları ortamı akücü işçilerle paylaştıklarını, akücü işçilerin Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik (Yönetmelik) kapsamında günde 7,5 saat çalıştıklarını, Yönetmelik'in 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının“Akümülatör sanayii işleri” başlıklı (k) bendi uyarınca akümülatör yapım ve onarım işleri ile akümülatör suyu hazırlama ve şarj işlerinin Yönetmelik kapsamında olduğunu, yine aynı fıkranın “Kurşun ve arsenik işleri” başlıklı (a) bendinin “1) Kurşun üretilen galenit, serüzit, anglezit gibi cevherlerin çıkarılmasına ilişkin maden ocağı işleri, 2) Kurşunlu madenlerden yahut içinde kurşun bulunan kül, maden köpüğü, kurşun fırın kurumu, üstübeç artığı ve benzeri maddelerden kurşun üretimi için yapılacak izabe işleri” düzenlemesini içerdiğini, elektrikçi olarak çalışan müvekkilinin, sürekli ve daimi olarak akücü işçilerle beraber aynı ortamda çalıştığını ve ortamın sağlık açısından zararlarına aynı şekilde maruz kaldığını, yani müvekkilinin yan yana çalıştığı akücü işkolundaki mesai arkadaşının Yönetmelik hükümleri kapsamında günde 7,5 saat çalışmakta iken müvekkilinin sırf kadrosu elektrikçi diye günde 8,5 saat çalıştığını, sırf işveren tarafından kadro isminin elektrikçi olarak belirlendiği gerekçesiyle müvekkilinin 8,5 saat çalıştırıldığını, aynı riske ve ortama kanun ve buna bağlı olarak çıkarılmış Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak bir saat daha fazla maruz bırakıldığını ve 7,5 saat çalışmadığı gerekçesi ile primini de alamadığını, atölyenin içerisindeki aynı bölümde, aynı ortamda ve aynı çatıda çalıştığını, işin fiilen yapıldığı işyerinde tehlikeli ortam mevcut olmasa bile ölçüm sonrası tehlikeli ortamın kullanılan malzemelerle her zaman mümkün bulunması nedeniyle müvekkilinin daimi çalışma ortamının tehlikeli sınırları içinde bulunduğunu, dolayısıyla müvekkilinin toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesinin (c) bendi uyarınca kısa çalışma primine hak kazanacağını, 7,5 saat üstü çalışmaların fazla çalışma olduğunu, toplu iş sözleşmesi gereği müvekkilinin fazla çalışma ücretinin %80 zamlı olarak ödenmesi gerektiğini, sonuç olarak fiilen ve sürekli gürültü düzeyi yüksek maruziyet değerinin üstünde olan ortamda çalışan müvekkilinin 8,5 saat çalıştırılmasından kaynaklı geriye dönük olarak günde yarım saat fazla çalışmasının mevcut olduğunu ileri sürerek müvekkilinin Yönetmelik kapsamına girdiğinin tespiti ile kısa çalışma primi ve fazla çalışma alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; alacağın zamanaşımına uğradığını, ... Tersanesi Komutanlığı ... Batarya Fabrikası Müdürlüğünde ... batarya üretimi icra edildiğinden işin doğası gereği batarya üretiminde çalışan personelin kurşun ve kurşun alaşımlarına maruz kaldıklarını, ancak davacının elektrikçi meslek kolunda çalışmakla beraber akücü meslek kolunda çalışanlar gibi kurşun ve kurşun alaşımlarına direkt maruziyetinin mevcut olmadığını, bu kapsamda 8,5 saat çalışmaya tabi personel sınıfında olduğunu, çalışma saatlerinin de 08.00-17.00 saatleri arasında olduğunu, fabrikanın 65 dönüm arazi üzerinde batarya üretim tesisi, ambar, arıtma tesisi, kazan ve jeneratör dairesi, elektrik mekanik atölyeler, karargah ile idari binadan oluşan bir çok tesisi kapsayacak şekilde konuşlandığını, elektrik/mekanik personelin bulunduğu bölümün üretim tesisinde olmakla beraber birbirinden izole edilmiş olduğunu ve direkt kurşun ve alaşımlarına maruz kalmadığını, akücü meslek kolunda çalışan personelin günde 7,5 saat akü üretiminde çalıştığını, dolayısıyla kurşun ve kurşun alaşımlarına maruz kaldıklarından kısa çalışma priminden faydalandıklarını, elektrikçi meslek kolunda çalışanların ise tesis içerisinde herhangi bir elektrik arızası meydana geldiğinde üretim tesisine girdiklerini ve içerde ortalama kalma zamanının azami 30 dakika veya 1 saati geçmediğini, dolayısıyla kısa çalışma priminden yararlanan ve 7,5 saat bizzat bu işle ilgilenen akücü meslek kolunda çalışanlar ile ortamda günde 30 dakika (iş olduğu sürece) kişisel koruyucu donanımları ile bulunan elektrikçi personelin aynı Yönetmelik kapsamında tutmanın uygun olmadığını, bununla birlikte elektrikçi personelin yine üretim tesisinden tecrit edilmiş bir atölyede 3 vardiya nöbet tuttuğunu, ayrıca fabrikada akücü, elektrikçi haricinde meydancı, ambarcı, puantör, kazancı, genel servis elemanı, kompresör onarımcısı, aşçı, tornacı, tesfiyeci, borucu ve benzeri branşlarda bir çok personel bulunduğunu ve bunların hemen hemen hepsinin akücü personel gibi direkt olarak kurşun ve kurşun alaşımlarına maruz kalmadığından 8,5 saat çalışmaya tabi olduğunu ve davacı tarafın taleplerinin yerinde olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi gönderme kararı uyarınca aldırılan rapor dikkate alınarak davacının Yönetmelik kapsamında olduğunun tespiti ile fazla çalışma ve kısa çalışma primi alacaklarına hak kazandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde, zamanaşımını defin dikkate alınmadığını, davacının elektrikçi meslek kolunda çalışmakla beraber akücü meslek kolunda çalışanlar gibi kurşun, kurşun ve alaşımlarına direkt maruziyetlerinin bulunmadığını, bu kapsamda 8,5 saat çalışmaya tabi personel olduğunu, davacının çalıştığı elektrik/mekanik personelinin bulunduğu bölümün üretim tesisinde olmasına rağmen birbirlerinden izole edilmiş şekilde olduğunu ve direkt kurşun ve alaşımlarına maruz kalmadığını, akücü meslek kolunda çalışan personelin günlük 7,5 saat bizzat bu işle ilgilendiklerini, dolayısıyla kurşun ve kurşun alaşımlarına maruz kalarak kısa çalışma priminden faydalandıklarını, elektrikçi meslek kolunda çalışanların ise tesis içerisinde herhangi bir elektrik arızası meydana geldiğinde üretim tesisine girdiklerini ve içeride ortalama kalma zamanının azami 30 dakika veya 1 saati geçmediğini, elektrikçi meslek kolunda çalışan personelin kısa çalışma priminden yararlanmamaları ve çalışma sürelerinin 8,5 saat olarak devam etmesinin doğru olduğunu, talep edilen faiz türü ve başlangıç tarihlerinin de kanuni dayanağı olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesinin kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemece, Daire gönderme kararı uyarınca ilgili sendikadan ve davalıdan davacının sendika üyeliğinin işverene bildirildiği tarihin bildirilmesinin istendiği, gelen yazı cevaplarının dosya arasına alındığı ve akabinde yine gönderme kararı uyarınca kısa çalışma primi alacağının hesaplanması için bilirkişiye tevdii ile rapor aldırıldığı, Mahkemece aldırılan söz konusu rapor dikkate alınarak davacının Yönetmelik kapsamında olduğunun tespiti ile fazla çalışma ve kısa çalışma primi alacaklarının hüküm altına alındığı, Daire gönderme kararında belirtilen nedenlerin Mahkemece araştırılarak sonuca gidildiği, davacıya ait sendika üyelik formu ile ücret bordroları dikkate alındığında sendika aidat ödemesinin yapıldığı tarihten itibaren ilgili toplu iş sözleşmesinden yararlanması gerektiği ve hesaplamanın da bu tarihler esas alınarak yapıldığı, Mahkemece mahallinde keşif yapılarak teknik bilirkişi raporu da aldırıldığı, alınan teknik raporun dosya kapsamına uygun olduğu ve hükme esas alınmasının yerinde olduğu, dolayısıyla davacının Yönetmelik kapsamında çalıştığı ve kısa çalışma priminin Yönetmelik kapsamında olması nedeniyle günlük 7,5 saat esas alınarak hesaplanmasının isabetli olduğu, fazla çalışma alacağı yönünden de günde 8,5 saat çalışılan dönemde yarım saat ara dinlenmesi ile günde 30 dakika fazla çalışma yaptığı kabul edilerek verimliliği teşvik priminin (bu çalışma dönemine denk gelen miktarın) mahsubu ile fazla çalışma alacağının hesaplanmasının da yerinde olduğu, zamanaşımının gözetildiği, alacaklara yürütülen faiz türü ve başlangıcının da isabetli bulunduğu ve davacının tespit talebi yönünden de hüküm kurulduğu gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın temyizen incelenerek bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Yönetmelik kapsamında çalışıp çalışmadığı ve bu kapsamda toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince kısa çalışma primi ile fazla mesai ücretine hak kazanıp kazanmadığına, hak kazanmışsa bu alacakların hesabı ile ödenip ödenmediğine ve uygulanan faiz türü ile faiz başlangıç tarihlerine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesi.

2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 117 nci maddesi.

3. Yönetmelik'in 4 üncü maddesi.

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2.Hükme esas alınan teknik bilirkişi ve hesap raporlarının içeriği ile dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararı ile kararın gerekçesinin usul ve kanuna uygun olduğu anlaşılmış; temyiz dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

24.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.