Danıştay 8. Daire 2019/7890 Esas 2021/7331 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7890
Karar No : 2021/7331

DAVACI : 1- ... Seyahat Acentası Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...
2- ... İhracat Turizm Yatırım Tic. Ltd. Şti.
3- ... Turizm Seyahat Acentası İşl. San. Tic. Ltd. Şti.
DAVALI : ...Bakanlığı

DAVANIN KONUSU :
11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 6-1/a, 6-1/b, 6-2/b, 6-4/b, 6-4/ç, 8/ğ, 13-1/a, 13-1/b, 13-1/c, 13-1/ç, 13-2/b, 13-4/b, 13-4/ç ve 82. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Oto kiralama işletmesi ve TÜRSAB üyesi olarak “seyahat acentası işletme belgesi” sahibi oldukları, Turizm Bakanlığı ve TÜRSAB denetiminde kontrol edildikleri, Taşıma Kanunu’nda yer almadığı halde Taşıma Yönetmeliği ile hukuki dayanaktan yoksun ek yükümlülükler yüklenmek istenilerek 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ve ilgili yönetmeliğe aykırı uygulama içine sokulmak istenildikleri, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin gerek amaç, gerek kapsam ve gerekse tanımlar maddelerinde oto kiralama işletmecileri hakkında yasal bir düzenleme yapılmadığı halde, özellikle yönetmeliğin iptali istenilen 8/ğ maddesinde davacıların kazanılmış haklarına aykırı ve 1618 sayılı Kanun kapsamında olmalarına rağmen davacılara ek şartlar ve nakdi yükümlülükler getirilmiş olduğu, iptali istenilen maddelerin 1618 sayılı Kanun’un 1/e, f ve 3/son fıkrasındaki hükümlere aykırı olduğu, iptali istenilen 13. madde ile birtakım mali yükümlülükler getirildiği ancak kendilerinin zaten seyahat acentası belgesi alabilmek için 50.000 USD tutarındaki bedeli TÜRSAB’a ödedikleri ve 1618 sayılı Kanun kapsamında denetimlerinin yapıldığı, acenta faaliyetlerinde taşıma değil turistik faaliyetin söz konusu olduğu, oto kiralama faaliyeti yapan ve seyahat acentası işletmesi niteliğinde oldukları, yıllardır TURSAB belgeli ve yetkili olarak turistik transfer ve oto kiralama faaliyeti ile ilgilendikleri, TURSAB tarafından verilen “rent a car” belgesine sahip oldukları ve bu nedenle kazanılmış haklarının bulunduğu, seyahat acentası işletmesi işletme belgesi sahibi olarak tabi tutuldukları kurallar ve şartların mevcut olduğu ve bunların üzerinde yeniden ruhsata ve yeni şartlara tabi tutulmalarının hukuka aykırı olduğu, ticari bir taşımalarının söz konusu olmadığı, turistik bir taşıma, transfer veya turistik bir kiralamalarının söz konusu olduğu, kendilerinin seyahat acentası olarak Seyahat Acentaları Yönetmeliği’nin 5/A-4. maddesine istinaden “transfer” yapma hakkına sahip oldukları, yani seyahat acentası olarak A1 ve A2 yetki belgesi alma zorunluluğu getirilen işleri yapma hakkına sahip oldukları, transferin seyahat acentalarının organizasyon/paket turdan farklı olarak yaptıkları bir hizmet olduğu ancak dava konusu düzenlemeler ile A1 ve A2 yetki belgesi alma zorunluluğu ile ek yükümlülükler getirildiği, karayolu ile yapılacak hac ve umre seyahatlerinin de yönetmelik kapsamına alındığı, oysa ki, seyahat acentası olarak Seyahat Acentaları Yönetmeliği’nin 5/a-5 maddesinde getirien düzenleme ile hac ve umre seyahatleri düzenleme hakkına sahip oldukları ileri sürülerek iptalleri istenilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Tarifesiz yolcu taşımacılığı, yani önceden belirlenmiş bir taşıma hattı ve taşıma güzergahı ile bir zaman ve ücret tarifesine uymayan, düğün, cenaze, gezi, toplantı, tören ve benzeri gibi türlerden yapılan seyahatlerde yolcuların kayıt altına alınmasının sağlanması amacıyla dava konusu düzenlemelerin yapıldığı, bu çerçevede; faaliyette bulunacak taşımacıların yapacakları taşımanın kapsam ve niteliğine uygun, mali ve mesleki yeterliliğe sahip olmaları gerektiği hususunun 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ve Seyahat Acentaları Yönetmeliği hükümleri ile örtüştüğü, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'na göre faaliyet alanına uygun taşımacılık yetki belgesi alan her gerçek ve tüzel kişinin taşımacılık yapmaya yetkili olduğu, seyahat acentalarının taşımacılık yapmasını kısıtlayan bir hükmün kanun, yönetmelik ve genelgelerde mevcut olmadığı, aksine müracaatlarla ilgili bir takım kolaylıklar sağlandığı, dava konusu edilen yönetmeliğin 13. maddesinde düzenlenen hususların karayolu taşıma mevzuatı kapsamında düzenlenmiş yetki belgesi almanın veya yenilemenin özel şartları olduğu, Karayolu Taşıma Kanunu gereğince yolcu taşımacılığının yetki belgesiz yapılamayacağı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesine göre Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalarda, temyiz incelemesi sonucu bozulan kararlar üzerine, Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurullarının kararlarına uyulması zorunludur.
Açıklanan nedenle, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararına uyularak, bozma kararı doğrultusunda karar verilmesi, yukarıda anılan Yasa hükmü gereği olduğundan, anılan Kurul kararında belirtilen gerekçeyle davanın tamamı yönünden reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : ...
DÜŞÜNCESİ : 11.6.2009 gün ve 27255 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6-1/a, 6-1/b, 6-2/b, 6-4/b, 6-4/ç, 8/ğ, 13-1/a, 13-1/b, 13-1/c, 13-1/ç, 13-2/b, 13-4/b, 13-4/ç ve 82.maddelerinin iptali istemiyle açılan davada; Danıştay Onbeşinci Dairesince, davanın kısmen iptali, kısmen reddi yolunda verilen karar, davalı idarece iptale ilişkin hüküm fıkrasına yönelik olarak temyiz edilmiş, yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca bozulmuştur.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesine göre Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davalarda, temyiz incelemesi sonucu bozulan kararlar üzerine, Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurullarının kararlarına uyulması zorunludur.
Açıklanan nedenle, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararına uyularak, bozma kararı doğrultusunda karar verilmesi, yukarıda anılan Yasa hükmü gereği olduğundan, anılan Kurul kararında belirtilen gerekçeyle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY :
Dava; 11/06/2009 günlü, 27255 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan; Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 6-1/a, 6-1/b, 6-2/b, 6-4/b, 6-4/ç, 8/ğ, 13-1/a, 13-1/b, 13-1/c, 13-1/ç, 13-2/b, 13-4/b, 13-4/ç ve 82. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
Uyuşmazlıkta; davanın kısmen iptal, kısmen reddine ilişkin Danıştay Onbeşinci Dairesi'nin 26/01/2016 gün ve E:2013/2177, K:2016/250 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 31.10.2018 gün ve E:2016/4522, K:2018/4407 sayılı kararıyla dairece iptal edileN Yönetmeliğin 8/1-ğ maddesi yönünden bozma kararı verilmiştir. Davanın reddine yönelik hükümler ise temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının Danıştay'da temyiz edilebileceği; 2575 sayılı Kanunun 38. maddesinde, İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği; 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında da, Danıştayın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu madde ile ısrar hariç 50. madde hükümlerinin kıyasen uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Bozma kararı gözönünde bulundurularak, bu kısım yönünden yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Yönetmeliğin 8/1-ğ maddesi dışındaki dava konusu edilen maddeler yönünden;
Danıştay Onbeşinci Dairesince, dava konusu Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 8. maddesinin 1/ğ alt bendinde seyahat acentalarının otomobille taşımacılık yapabileceği yolunda düzenlemeye yer verilmeyerek eksik düzenlenmiş olmasına ilişkin kısmının iptaline, diğer maddeler yönünden reddine karar verilmiş, davalı idarece iptale ilişkin hüküm fıkrasına yönelik olarak temyiz edilmiş, reddine ilişkin kısımları temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.
Yönetmeliğin 8/1-ğ maddesi yönünden;
Yönetmeliğin "Mevzuata uygun taşımacılık faaliyeti yapılması ve yasaklar" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (ğ) bendi
hükmü ile, Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ve Seyahat Acentaları Yönetmeliği hükümlerine göre kurulmuş seyahat acentalığı belgesine sahip olanlara bir kısıtlamanın getirilmediği, yalnızca seyahat acentalarının yaptıkları organizasyonlarda verecekleri hizmetlerin kapsamına karayolu taşımacılığını da dahil etmeleri halinde; gerçekleşecek taşıma yurtiçi ise B2 veya D2, uluslararası ise sadece B2 yetki belgesi alarak taşıma yapmaları veya bu taşımaları söz konusu yetki belgesi sahiplerine yaptırmalarının sağlanması yönünde düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu'nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 2. maddesinin 3. fıkrasında; il sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesinin, il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabileceği; 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, üçüncü fıkrasında; taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verileceği, dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği, 34. maddesinde ise; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazete'de yayımlanacağı belirtilmiştir.
Anılan Kanun hükümleri uyarınca düzenlenen Karayolu Taşıma Yönetmeliği'nin 5. maddesinde, Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilerin, Yönetmelikte sayılan faaliyetleri yapabilmeleri için Bakanlıktan yetki belgesi alınması zorunluluğu getirilmiş; yetki belgesi türlerinin belirlendiği 6. maddesinde, A1 yetki belgesinin, ticari amaçla otomobille yurtiçi tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacaklara; B2 yetki belgesinin, otobüsle tarifesiz olarak uluslararası ve yurtiçi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara; D2 yetki belgesinin, otobüsle tarifesiz olarak yurtiçi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara; D4 yetki belgesinin ise, otobüsle taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara verileceği düzenlemesi yer almış olup; sadece tarifesiz taşımacılık yapmak üzere D4 yetki belgesi düzenlenmeyeceği hükme bağlanmıştır. 10. maddesinde de, bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunanların sayısı, yolcu ve eşya taşıma kapasiteleri ile bu husustaki potansiyelin, yetki belgelerinde kayıtlı taşıtların durumunun, haksız rekabetin önlenmesi, kamu yararının gözetilmesi, atıl kapasite oluşumunun ve kaynak israfının önlenmesi, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesi ve/veya sayısında, taşıt sayıları ve/veya kapasitelerinde, taşıma hatlarında veya güzergahlarında sınırlamalar, kısıtlamalar ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapabileceği düzenlenmiştir.
Öte yandan, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunun 7. maddesinin (f) bendinde, Büyükşehir ulaşım ana planınını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak, ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini planlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergahlarının belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek" büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmış; 5393 sayılı Belediye Kanununun 10/f ve 10/p maddelerinde de benzer düzenlemeye yer verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, davacı tarafından, dava konusu Yönetmelik hükmünde seyahat acentalarının gerçekleştirecekleri organizasyonlarda sunacakları hizmetin kapsamına karayolu taşımacılığını da dahil etmeleri halinde, söz konusu taşımanın otomobil türü araçlarla da yapılabilmesine izin verilmesi gerektiği ileri sürülmekte ise de, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; belediye sınırları içinde ticari amaçla yolcu taşıma izni verilmesi sonucunu doğuracak şekilde belge düzenlenmesi mümkün olmadığından, dava konusu Yönetmelik hükmünde, seyahat acentaları tarafından A1 yetki belgesiyle taşımacılık faaliyetinde bulunulmasına dair düzenlemeye yer verilmemesinde hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Yönetmeliğin 8/1- (ğ) maddesi yönünden de DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ... TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, temyiz aşamasında davalı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nın yatırdığı ... TL posta avansının davacılardan alınarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na verilmesine,
3. Dava sonuç itibariyle ret ile sonuçlanmış olduğundan ve Danıştay Onbeşinci Dairesince ilk aşamada davalı idare lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden yeniden vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacılara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
30/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.