Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5324 Esas 2022/6497 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : Aksaray İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki muvazaa tespitinin iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 03.10.2017 tarihli ve 2017/101Esas, 2017/362 Karar sayılı kararı ile davanın hak düşürücü süreden reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 24.10.2019 tarihli ve 2018/2180 Esas, 2019/2600 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin genel merkezinin ...'da bulunduğunu, ...da fabrikasının olduğunu, 2012 yılından beri yetki alamayan ... Sendikası tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına (ÇSGB) 25.11.2016 tarihinde müvekkili Şirketin ...daki fabrikasında alt işveren ile imzalamış olduğu sözleşmeye dayanarak sözde muvazaa iddiasıyla şikâyet başvurusu yapıldığını, şikâyet üzerine ÇSGB İş Teftiş Kurulu tarafından müfettiş görevlendirildiğini, müfettiş tarafından 09.01.2017 tarihli ve 9651-İNC-I sayılı rapor düzenlendiğini, düzenlenen raporun dayanağı olan tutanaklara ve raporda belirtilen muvazaa iddialarına itiraz ettiklerini, müvekkili Şirketin 10.07.2007 tarihinde Euroserye Hizmet İşletmecilik A.Ş. ile sözleşme imzaladığını, sözleşmenin kapsamının yardımcı işler olduğunu, 01.08.2013 tarihinde ise... Ltd. Şti. ile 2012-2013 döneminde üretim kampanyası yardımcı işleri hizmet alım sözleşmesi yapıldığını, bu kapsamda yardımcı işçi çalıştırılmaya devam edildiğini, müvekkili Şirketin fabrikasında yetki alamamış bir sendikanın Bakanlığa başvuru hakkı ve yetkisi olmadığından yapılan şikâyet başvurusunun yolsuz olduğunu, ÇSGB'nin daha önce inceleme yaparak kesin hükme vardığı Aksaray Şeker Fabrikasında yeniden bir inceleme yapma yetkisi olmadığını, asıl iş endüstriyel bir kavram olduğu için 4857 sayılı İş Kanunu'nda (4857 sayılı Kanun) tanımının yapılmadığını, bu nedenle her sektörde asıl iş ve yardımcı iş kavramının tabi olduğu mevzuata göre belirlendiğini, Aksaray Şeker Fabrikasının da 4634 sayılı Şeker Kanunu'na (4634 sayılı Kanun) tabi olduğunu, bu nedenle asıl iş ve yardımcı işin ne olduğunun 4634 sayılı Kanun kapsamında tespit edilmesi gerektiğini, müfettiş raporunda yardımcı iş olan paketleme işinin asıl iş olduğu tespitinin doğru olmadığını, 4634 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin işletmeleri, "şekeri girdi olarak kullanan işletmeler ile ham şekeri işleyerek şeker üreten işletmeler" olmak üzere ikiye ayırdığını, bu düzenlemenin; ham şeker işleyerek şeker üreten işletmenin şeker fabrikası olduğunu, şekeri girdi olarak kullanan işletmelerin ise şeker fabrikası olmadığını açıkça ortaya koyduğunu, inceleme raporunda şeker fabrikası ile şekeri paketleyerek müşteriye ulaştıran işletmelerin ne olduğunun tespit edilmesinde asıl iş ve yardımcı iş kavramının yanlış değerlendirildiğini, Aksaray Şeker Fabrikasındaki paketleme bölümünde yapılan işin asıl iş olmayıp yardımcı iş olduğunu, müfettiş iddiasına göre sendika yetki tespitinden önce alt işverene verilen işlerde sadece asıl işveren işçilerinin çalıştığı ve sendika yetki tespitinden sonra asıl işveren işçilerinin çalıştıkları işlerde alt işveren işçilerinin çalıştıklarının gerçek dışı olduğunu, işçilerin toplu iş sözleşmesi ve çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarının kısıtlanması amacıyla alt işverenlik sözleşmesi yapıldığı iddiasının da gerçek dışı olduğunu, kampanya dışı dönem olması nedeniyle çalışmayan ham fabrika bölümünü hiç görmeden işletmenin tamamında muvazaa tespiti yapıldığını; müfettiş raporunda yer alan, işçilerin işe alınmasında asıl işverenin yetkili olduğu, kampanya döneminde çalışan işçilerin daha sonra asıl işveren tarafından iş görüşmesine çağırıldığı, işyeri yetkililerinin uygun bulması hâlinde alt işveren üzerinden işe girişlerinin yapılmasının sağlandığı iddiasının devletin asıl işverene yüklediği sorumlulukları görmezden gelmek olduğunu beyan ederek ÇSGB İş Teftiş Kurulu müfettişince düzenlenen inceleme raporuna, bu raporun dayanağı olan tutanaklara, raporda belirtilen muvazaa iddialarına karşı itirazlarının kabulü ile inceleme raporunun ve bu raporun dayanağı olan tutanakların iptaline ve müvekkili Şirket ile... Ltd. Şti. arasında imzalanan sözleşmenin muvazaalı olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ÇSGB müfettişinin işyerlerini teftiş ve denetleme yetkisinin olduğunu, Keskinkılıç Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. unvanlı işyerinde alt işveren olarak faaliyet gösteren... Bilgi Kayıt Organizasyonu ve Ticaret Ltd. Şti.'nin işyerinde Alt İşverenlik Yönetmeliği kapsamında yürüttüğü herhangi bir yardımcı işi ya da işletmenin ya da işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir işinin bulunmadığını, alt işveren tarafından işyerinde asıl işverenin ihtiyaç duyduğu pozisyonlara işçi temini yapıldığını, isçi temini yapılırken asıl iş ya da yardımcı iş ayrımı yapılmadığını, asıl işveren ve alt işveren işçilerinin tamamına işin yürütümüne dair emir ve talimatın usta başları tarafından verildiğini, alt işveren işçilerinin de her türlü işin yürütümüne dair iş ve işlemlerinin asıl işverenin insan kaynakları sorumlusu Şaban Duldadere tarafından yapıldığını, işçilerin işe alınmasında asıl işverenin yetkili olduğunu, kampanya döneminde çalışan işçilerin daha sonra asıl işveren tarafından iş görüşmesine çağrıldığını, işyeri yetkililerinin uygun bulması hâlinde alt işveren üzerinden işe girişlerinin yapılmasının sağlandığını, işyerinde alt işveren isçileri tarafından kullanılan araç ve gereçlerin asıl işverene ait olduğunu, alt işveren işçilerinin işyerinde asıl işverenin kullandığı makine ve otomasyon sistemini kullandıklarını, sendika yetki tespitinden sonra asıl işveren işçileri tarafından yürütülen işlerde alt işveren işçilerinin de çalışmaya başladıklarını, işçilerin toplu iş sözleşmesi ve çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak amacıyla görünürde bir alt işverenlik sözleşmesi yapıldığına dair kanaat oluştuğunu, alt işverenin kağıt üzerinde bir bordro şirketi olarak bulunduğunu, alt işveren işçileri üzerindeki gerçek işveren yetkisinin asıl işverende olduğunu, dolayısıyla asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 12 nci maddesinde belirtilen hususların müfettişçe tek tek incelenerek sonuca varıldığını ve müfettiş raporunun kesin delil niteliğinde olduğunu beyan ederek davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile keşif yapılarak bilirkişi raporu aldırılmış, bilirkişi raporunda dava dışı... Şirketi işçilerinin asıl işte çalıştığı ve işverene işçi temin ettiğinin tespit edilmesi üzerine Mahkemece alt işveren olarak anılan... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işçilerinin, işyerinde şeker üretiminin asıl iş ve yardımcı iş olmak üzere her bölümünde asıl işverenin araç, gereç ve ekipmanlarını kullanarak asıl işveren olarak anılan Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işverenin işçileri ile birlikte çalıştıkları, alt işveren olarak anılan... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti.'nin işçilerinin, işyerinde çalışma düzeni ve sürelerinin belirlenmesi ve yıllık izin kullandırma yetkisinin asıl işveren olarak anılan Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işveren uhdesinde olduğu, ayrıca... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin işe alım ve işten çıkarma yetkisinin Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş.'ye ait olduğu,... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin işyerinde emir ve talimatları Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. ustabaşlarından aldıkları,... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işveren vekilinin işçilerinin işyerinde hangi işleri yaptığını dahi bilmediği, şeker üretiminin yapıldığı kampanya döneminden sonra... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinden Akan Fırat Tırank isimli işçinin Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. tarafından işe alındığı, her ne kadar yapılan sözleşme alt işverenlik kapsamında hizmet alım sözleşmesi olarak düzenlenmiş ise de fiiliyatta yapılan işin işçi temini niteliğinde olduğu,... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. unvanlı işverenin fiiliyatta bordro işvereni niteliğinde olduğu,... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. ile Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. arasında yapılan 01.08.2013 tarihli sözleşmenin 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliği ile Yargıtayın yerleşik içtihatları doğrultusunda muvazaalı olduğu ve... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. işçilerinin başlangıçtan itibaren Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. A.Ş. işçisi sayılması gerektiği, bu nedenle muvazaa tespitinin dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde, davacı Şirket ile davacının taşeronu olan dava dışı... Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu ve iptali talep edilen müfettiş raporunun hukuka aykırı olduğunu iddia etmiştir.


C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemece mahallinde bir iş baş müfettişi, bir kimya mühendisi ve bir de dava konusu uyuşmazlık alanında uzman bilirkişi olmak üzere üç kişilik bilirkişi heyeti refakatinde yapılan keşif ve keşfe katılan bilirkişiler tarafından tanzim olunan rapor ile tüm dosya kapsamından, dava dışı... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti.’nin işçilerinin, işyerinde şeker üretimi ile ilgili asıl iş ve yardımcı iş ayrımı yapılmaksızın "(ki davacı Şirketin faaliyet alanının şeker üretimi olduğu saptanmıştır)" her bölümde davacı Şirketin işçileriyle birlikte ve davacı Şirketin araç, gereç ve ekipmanlarını kullanarak çalıştıkları, dava dışı... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti.’nin işçilerinin her türlü özlük hakları konusunda işlem yapma, anılan işçilerin işe alımı ve işten çıkartılması konularındaki yetkilerin davacı Şirketin elinde olduğu, söz konusu işçilerin çalışırken tüm emir ve talimatları davacı Şirketin ustabaşılarından aldığı, davacı Şirket ile dava dışı... Bilgi Kayıt Org. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin işçi teminine yönelik olduğu, bu ilişkinin muvazaalı olduğu, geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisinden söz edilemeyeceği, dolayısıyla davacı Şirket ile davacının taşeronu olan dava dışı... Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna ve taşeron işçilerinin baştan itibaren davacı Şirketin işçisi sayılması gerektiğine yönelik tespitler içeren iş müfettişlerince tanzim olunmuş 09.01.2017 tarihli ve 9651-İNC-1 sayılı iş müfettişi raporunun ve raporun dayanağı olan tutanakların hukuka uygun olduğu ve Mahkemece davanın reddine karar verilmesinde bir hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; paketleme işinin yardımcı iş olduğunu ve yardımcı işlerin alt işverene verilebileceğini, dava dışı... Şti. ile yapılan üretim kampanyası yardımcı işleri hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olmadığını, asıl iş ve yardımcı iş kavramının 4634 sayılı Kanun'a göre tespit edilmesi gerektiğini, şeker fabrikasının şekeri girdi olarak kullanan işletmeler hariç olmak üzere (e) bendinde tanımlanan ürünler ile ham şekeri işleyerek şeker üreten işletmeyi ifade ettiğini, dava dışı... Şti. ile geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu, paketleme işinin yardımcı iş olduğunu ve iptali talep edilen müfettiş raporunun hukuka aykırı olduğunu iddia etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı Şirket ile davacının taşeronu olan dava dışı... Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna ve taşeron işçilerinin baştan itibaren davacı Şirketin işçisi sayılması gerektiğine yönelik tespitler içeren iş müfettişlerince tanzim olunmuş 09.01.2017 tarihli ve 9651-İNC-1 sayılı iş müfettişi raporunun ve raporun dayanağı olan tutanakların hukuka uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve Alt İşverenlik Yönetmeliği ve Yargıtay yerleşik içtihatları.

3. Değerlendirme
1.Gerek müfettiş raporundaki ifade ve tutanaklar gerekse keşfen alınan bilirkişi raporuna göre dava dışı... Şti.'nin işyerinde bağımsız bir organizasyonunun bulunmadığı, nerede ihtiyaç olursa işçilerin o bölümde çalıştırıldıkları, asıl işveren işçileriyle vardiyalı çalıştıkları, tüm işverenlik yetkilerinin asıl işveren tarafından kullanıldığı dosya kapsamıyla sabit olmuştur. İhale konusu tüm işler hakkında muvazaa tespiti bu nedenle dosya kapsamına uygundur. Ham şekerin üretim aşaması ve torbalanarak depolanmasının asıl iş olduğu, sunulan iş akış şemasına göre tartışmasızdır. Ham şekeri girdi olarak kullanan şeker fabrikalarında da ürünün nihai tüketiciye ulaştrılması için toz şeker, küp şeker, kristal şeker olarak değişik boyutlarda ambalajlanması işi de asıl iştir. Davacı emsal olarak çimento işverenine ilişkin paketleme işinin asıl iş olduğuna dair kararın zorlama yoluyla uyarlandığını iddia etmişse de gıda işi kamu sağlığı ve tüketici hakları bakımından daha önemli olup gıdanın ambalajlanmasının yardımcı iş olmadığı kabul edilmelidir.

2. Dairemizin 10.03.2022 tarihli ve 2022/1825 Esas, 2022/3239 Karar sayılı onama ilâmında aynı şekilde paketleme işinin asıl iş kapsamında olduğu, paketlemenin teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmediği, fabrika ambalajlama bölümünde Türkşeker'in işçilerinin çalışmadığı ve üretilen şekerin ambalajsız satılamayacağı belirlenmiş olmakla temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararı ve kararın gerekçesinin dosya kapsamına uygun olduğu anlaşılmıştır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

25.05.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.