Danıştay 8. Daire 2020/2008 Esas 2022/469 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/2008
Karar No : 2022/469


Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan (Davacı): … Özel Eğitim Hizmetleri Ltd. Şti.
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davalı) : … Valiliği
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 12/11/2019 gün ve E:2019/4913, K:2019/9958 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ve mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi istemine ilişkin dilekçede öne sürülen düzeltme nedenleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uygun bulunduğundan düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Sekizinci Dairesinin 12/11/2019 tarih ve E:2019/4913, K:2019/9958 sayılı kararı kaldırılarak işin esası yeniden incelendi.
Dava, davacı şirketin işlettiği … Anaokulu'nun onbeş (15) gün süreyle geçici olarak kapatılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı yazıyla bildirilen … tarih ve … sayılı İzmir Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince onüç çocuğun kayıtsız olarak kuruma devam ettiği ve bu çocuklardan oniki'sinin okula kayıt zamanında yaşlarının 37 aydan gün almayan çocuklar olduğu gerekçesiyle davacı şirketin işlettiği anaokulun 15 gün süreyle geçici olarak kapatılmasına dair dava konusu işlem tesis edilmişse de, söz konusu eylemin, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine aykırılık teşkil eden fiil ve eylemler kapsamında değerlendirilmesine imkan bulunmadığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Anılan kararın davalı idarece temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 28/11/2016 gün ve E:2016/458, K:2016/9916 sayılı kararıyla; Milli Eğitim Temel Kanunu ve diğer düzenlemeler incelendiğinde; Milli Eğitim sistemimiz bireyin beden, ruh, ahlak ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı bir şekilde yetişmesini esas aldığı, bireyin bulunduğu yaşa uygun eğitim alabilmesi için
mevzuatta yaş aralığı ve bu aralığa göre kreş, anaokul, ilk ve ortaokul eğitim kademelerinin düzenlendiği, okul öncesi eğitimin temel amaçlarından birinin de çocuğun, bulunduğu zihin,ruh ve duygu durumuna uygun eğitim verilerek ilgi ve kabiliyetlerinin geliştirmek olduğu, olayda, 36 ayın altındaki çocuklara anaokulu eğitimi verilmesinde, Okul Öncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği'nin kayıt yaşı başlıklı hükmüne açıkça aykırı hareket edildiği, çocuğun beden, ruh ve duygusal gelişimi açısından mevzuatın uygun bulmadığı bir eğitim verildiği davacı kurumun Yönetmelikteki yaş aralığının altında öğrenci bulundurması nedeniyle kurum hakkında geçici süreyle kapatma cezası verilmesinde mevzuat hükümlerine aykırılık görülmediği gerekçesiyle bozulduğu, Mahkemece 28/02/2019 tarih ve E:2019/71; K:2019/257 sayılı kararla bozma kararına uyularak bozma gerekçesi doğrultusunda davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından temyize konu kararın hukuka aykırı olduğu, 5580 sayılı Kanun'un 7. maddesinde 02/12/2016 tarih ve 6764 sayılı Kanun'un 62. maddesiyle değişiklik yapıldığı, yapılan değişikliğin "lehe hüküm" niteliğinde olduğu, kendisiyle benzer hukuki durumda olanlara anılan düzenlemenin uygulandığı ileri sürülerek karar düzeltme talebinin kabul edilerek anılan kararın bozulması talep edilmektedir.
Burada, Dairemizce bozma yolunda verilen 28/11/2016 gün ve E:2016/458, K:2016/9916 sayılı kararından sonra, 02/12/2016 tarihinde 5580 sayılı Kanun'un 7. maddesinin yasama organınca yeniden düzenlendiği görüldüğünden, dava devam ederken uyuşmazlığın özüne ilişkin yapılan kanuni düzenlemenin dikkate alınması ve bakılmakta olan davada uygunlanması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 'Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli' başlıklı 7. maddesinde; "Kurum açma izni verilen kurumlarda iki yıl içinde öğretime başlamayan ile amacı dışında kullanıldığı tespit edilen kurumun, kurum açma izinleri iptal edilir. Özel öğretim kurumları, kurum açma şartlarından herhangi birini kaybetmesi veya izinsiz değişiklik yapması,...halinde, davranışın ağırlık derecesine göre onbeş günden az olmamak kaydıyla üç aya kadar geçici olarak, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine uymayan, kurumunu mevzuata uygun kapatmayan, geçici olarak kapatma cezası alan ve aynı fiili tekrar işleyen kurumlar ise sürekli olarak kurum açma izni veren makam tarafından kapatılır." hükmüne yer verilmiş olup, 13/01/2017 tarih ve 29947 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilmesinden önceki Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 'Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ve geçici olarak kapatma' başlıklı 9. maddesinin 1. fıkrasında ise; "Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde kurumların kurum açma izinleri ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatları iptal edilir veya kurum geçici olarak kapatılır." hükmü yer almıştır.
Bakılmakta olan dava devam ederken işlemin dayanağı olan 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 7. maddesindeki düzenleme, 02/12/2016 tarih ve 6764 sayılı Kanun'un 62. maddesi ile değişikliğe uğramış olup yeni düzenlemede; 'Kurum açma izninin iptali, kurumun kapatılması, devri ve nakli' başlıklı değişik 7. maddede; "Kurum açma izni verilen kurumlardan iki yıl içerisinde faaliyete başlamayan, faaliyete başladıktan sonra yönetmelikte belirtilen süreden daha fazla izinsiz ara veren veya söz konusu izni amacı dışında kullandığı tespit edilen kurumların kurum açma izni ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir. Özel öğretim kurumunun...d) Bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan yönetmelik ve yönergelerde belirtilen hükümlere aykırı fiillerde bulunması,...hallerinde; (a), (b), (c) ve (d) bentlerindeki fiiller için brüt asgari ücretin beş katı..idari para cezası uygulanır. Bu fıkranın (a), (b), (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerindeki fiillerin tekrarı hâlinde idari para cezası miktarı beş kat artırılarak uygulanır ve bu bentlerdeki fiillerin üçüncü kez tekrarlanması hâlinde ise kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir,...İdari para cezası, kurum açma iznini vermeye yetkili makam tarafından verilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmü yer almıştır.
13/01/2017 tarih ve 29947 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilen Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 'Kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatının iptali ile idari para cezaları' başlıklı değişik 9. maddesinin 1. fıkrasının nihai halinde ise; "Kanunun 7 nci maddesi hükümlerinde belirtilen durumların gerçekleşmesi hâlinde işlenen fiile veya aynı fiilin tekrarına göre kuruma idari para cezası uygulanır ve/veya kurum açma izni ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilir." hükmü düzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirketin işlettiği … Anaokulu hakkında yapılan inceleme ve soruşturma neticesinde düzenlenen inceleme raporu doğrultusunda davacı şirketin işlettiği anaokulu hakkında, onüç çocuğun kayıtsız olarak kuruma devam ettiğinin, bu çocuklardan oniki'sinin okula kayıt zamanında yaşlarının 37 aydan gün almayan çocuklar olduğunun tespit edildiği, Okul Öncesi Kurumları Yönetmeliğe aykırı uygulama yapıldığından bahisle, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 7. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "...1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun genel ve özel amaçlarıyla temel ilkelerine uymayan, kurumunu mevzuata uygun kapatmayan, geçici olarak kapatma cezası alan ve aynı fiili tekrar işleyen kurumlar ise sürekli olarak kurum açma izni veren makam tarafından kapatılır." hükmü uyarınca kurumun on beş gün süre ile geçici kapatılması istemiyle raporun bir örneğinin İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğüne gönderildiği ve yukarıda anılan hükümler gereğince … tarih ve …sayılı Valilik Olur'una istinaden anaokulun 15 gün süreyle geçici olarak kapatılmasına dair işlem tesis edilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta, soruşturma dosyasında yer alan mevcut bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi neticesinde davacının üzerine atılı fiili işlediği sabit olup, uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Kanun ve ilgili Yönetmelik maddesi, daha sonraki tarihli Kanun ve ilgili Yönetmelik değişikliği ile tamamen değiştirildiğinden, uyuşmazlığın çözülebilmesi için öncelikle davacının işlediği fiile hangi Kanun ve Yönetmelik hükmünün uygulanması gerektiği hususunun karara bağlanması gerekmektedir.
Ceza Hukuku kökenli bir ilke olan "lehe olan hükmün uygulanması ilkesi"; işlendiği zamanın hukuki normları uyarınca suç sayılan bir fiil sonradan yürürlüğe giren bir düzenleme ile suç olmaktan çıkarılmış bulunuyorsa veya sonradan yürürlüğe giren düzenleme suçun işlendiği zaman mevcut olan düzenlemeye göre suçlunun lehine ise, sonraki normun daha önce işlenmiş olan fiillere uygulanmasını öngörmektedir. Kural olarak idari işlemlerin yargısal denetimi tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yapılmaktadır.
Bu anlamda idari işlem niteliğindeki yaptırımın tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre yargısal denetiminin yapılması gerekmekte ise de, ilke olarak suç ve cezadan lehe olan normun uygulanması kuralının bu yaptırımlar yönünden de geçerli olduğunun kabulü gerekmektedir. Dolayısıyla, fiilin işlendiği tarih itibariyle yürürlükte bulunan mevzuat ile daha sonra yürürlüğe giren mevzuat hükümleri farklı ise yaptırım uygulanacak olan kişilerin lehine olan mevzuat hükmü dikkate alınmalıdır. Ancak lehe hükmün uygulanması amacıyla verilecek bir iptal kararının başka yaptırımların uygulanmasına engel olmayacağı da tabidir.
Bu kapsamda, yeni oluşan hukuki durum dikkate alınarak, davalı idarece davacının eylemine uyan Kanunun ve ilgili Yönetmeliğin eski halinde düzenlenen fiilin, Kanun ve ilgili Yönetmeliğin yeni halinde düzenlenip düzenlenmediği ve/veya söz konusu fiil için daha hafif bir ceza öngörülüp öngörülmediğinin araştırılarak, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile yeniden bir işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki Kanun hükmü uyarınca dava konusu işlemin uygulanmasının tamamlanıp tamamlanmadığı hususu dikkate alınmalıdır.
Bu çerçevede lehe kanun hükümlerinin uygulanabilmesi için değişiklikten önceki Kanun hükmü uyarınca tesis edilen işlemin uygulanmasının tamamlanmamış olması gerekmektedir. Somut olayda olduğu gibi uygulanan ve uygulanmakla etkisi tükenen geçici kapatma cezası gibi idari işlemler söz konusu olduğunda, eski ve yeni mevzuat hükümlerinden davacı lehine olanın uygulanması sureti ile tesis edilecek yeni işlem davacı hakkında uygulanması muhtemel tekerrür hükümleri yönünden önem arz etmekte olup, lehe Kanun hükmünün uygulanması suretiyle tesis edilecek yeni idari işlemin davalı idarece mükerrer cezalandırmaya neden olabilecek şekilde ikinci kez idari yaptırım işlemi tesisi şeklinde anlaşılmaması gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davacının karar düzeltme isteminin kabulüne, … İdare Mahkemesinin … tarihli E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine, 02/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.