Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/5919 Esas 2022/6963 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi

DAVA TÜRÜ : ALACAK

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 38. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 07.11.2019 tarihli ve 2019/19 Esas, 2019/603 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiş; bu karara karşı taraf vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 30.06.2020 tarihli ve 2020/572 Esas, 2020/1438 Karar sayılı ilâmı ile hükmün kaldırılmasına ve dosyanın yeniden yargılama yapılmak üzere İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:


I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının, davalı Bakanlığa bağlı ... Tersane Komutanlığı işyerinde Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan bir işte çalıştığını, aynı atölyede bulunan diğer işçiler Yönetmelik hükmü gereğince günde 7,5 saat çalıştırıldıkları halde davacının ( B) grubu idareci olarak görev yapmaya başlamasından sonra idareci primi aldığı gerekçesi ile çalışma saati 8,5 saat olarak değiştirilerek kısa çalışma priminin kesildiğini, oysa davacının iş yaptığı ortamda bir değişiklik olmadığını, her ne kadar fabrikada kısım şefi olarak idareci pozisyonunda görev yapmaktaysa da diğer işçiler ile aynı atölyede aynı zararlı gaz, toz ve duman gibi kirleticilere maruz kaldığını, nitekim davacı ile aynı durumda bulunan davalı Bakanlığa ait ... Tersane Komutanlığı işyerinde çalışan ve idareci primi alan işçi tarafından aynı taleplerle açılan davada; davacının zararlı kimyasallara maruz kalarak çalıştığı yönündeki uzman bilirkişi raporu doğrultusunda davasının kabulüne karar verildiğini ve kararların Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 07.05.2018 tarihli ve 2018/5196 Esas, 2018/11060 Karar sayılı ilâmı; 07.05.2018 tarihli 2018/5200 Esas, 2018/11064 Karar sayılı ilâmı ile onanarak kesinleştiğini beyanla davacının Yönetmelik kapsamında günde 7,5 saat çalışması gerektiğinin tespiti ile günlük yarım saat fazla çalışma yapmasından kaynaklı fazla çalışma ücreti ve kısa çalışma primi alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının kısım şefi olarak görevlendirildiğini ve bu kapsamda olan (A-B) grubu idarecilerin günde 8,5 saat çalıştıklarını, Yönetmelik kapsamındaki işlerin yapıldığı atölyelerde çalışan fakat bilfiil kapsama dahil işleri yapmayan kısım şefi, atölye şefi, iş emniyetçisi gibi çalışanların Yönetmelik kapsamına alınarak toplu iş sözleşmesine göre kısa çalışma primi ve fazla çalışma ücreti ödenmesinin uygun olmadığının değerlendirildiğini, davacıya denetçi konumunda olup fiziksel olarak çalışmaması ve üretim aşamasında bulunmaması nedeniyle 7,5 saat çalışma kapsamı dışında tutularak sadece idarecilik primi ödemesi yapıldığını, Yönetmelik kapsamında olup olunmadığına ilişkin itirazların Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından karara bağlandığını, talep edilen alacaklar yersiz ve dayanaksız olduğu gibi talep edilen faiz türü ve faiz başlangıç tarihinin de kanuni dayanaktan yoksun olduğunu, davacının fazla çalışması bulunmadığını, kısa çalışma primi alma hakkına sahip olmadığını belirterek haksız davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin ilk kararın kaldırılmasına ilişkin hükmü doğrultusunda davacının çalıştığı işyerinde talimatla keşif yaptırılmak ve davacının çalışma ortamı incelenmek suretiyle alınan bilirkişi heyet raporunda; davacının kısım şefi olduğu, atölye içerisinde fiilen devamlı şekilde çalışmamasına rağmen görev ve sorumlulukları kapsamında atölye içerisinde bulunan iş ve işçilerin denetim ve gözetimi esnasında çalışma ortamındaki risklere emri altında çalışan personel gibi maruz kaldığından Yönetmelik kapsamında günde 7,5 saat çalışma yapmasının gerektiğinin tespit edildiği, bu konuda daha önce ... 20. İş Mahkemesi ve ... 36. İş Mahkemesince verilen emsal nitelikteki kararların Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin denetiminden geçerek onanmış olduğu, dosya kapsamındaki puantaj kayıtları, ücret bordroları nazara alınarak ve davacının talebi ile de bağlı kalınarak haftada 5 gün, günde 8,5 saat çalıştığı günler belirlenerek 30 dakika mola süresi düşüldükten sonra davacının günde yarım saat fazladan yapmış olduğu çalışma alacağının hesaplandığı, toplu iş sözleşmesi düzenlemesi gereğince fazla çalışma süresine isabet eden saatler için davacıya ödenen idareci primlerinin tenzil edildiği, hazırlanan 24.11.2021 tarihli bilirkişi ikinci ek raporundaki hesaplamalara itibar edildiği belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının yaptığı işin Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında olmadığını, Mahkemece davanın hesap bilirkişi raporuna istinaden kısmen kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, alacakların zamanaşımına uğradığını, faizlerin hatalı olduğunu, davacıya idarecilik primi verildiğini, bilirkişi raporunun fahiş hatalar barındırdığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla İlk Derece Mahkemesinin ilk kararının kaldırılarak yeniden inceleme yapılmak üzere gönderilmesi sonrasında, davalıya ait işyerinde talimat yoluyla keşif ve bilirkişi incelemesi yapıldığı, dava konusu işyerinin ve davacının yaptığı işin Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında kaldığı, davacı (B) grubu idareci olarak atanmasının ardından davalı işveren tarafından Yönetmelik kapsamından çıkartılmışsa da Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 16.09.2021 tarihli ve 2021/7899 Esas, 2021/12050 Karar sayılı ilâmı da dikkate alınarak esasen Yönetmelik kapsamında çalıştırılması gerektiği, Mahkemece esas alınan bilirkişi hesap raporuna göre davacının hak kazandığı fazla çalışma ve kısa çalışma primi alacaklarının işyerinde geçerli toplu iş sözleşmesi ve emsal Yargıtay içtihatlarına göre hesaplandığı ve kararda bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçeleriyle davalı vekilinin başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf itirazlarını tekrar ederek ve arabuluculuk ücretinin kabul ile reddedilen tutarlara oranlanarak hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Bakanlığa ait işyerinde (B) grubu idareci olarak çalışan işçinin, işyeri çalışma koşullarına göre Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında olup olmadığı ve buna göre kısa çalışma primi ile fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanamadığı ile yargılama giderlerinin paylaştırılması noktasında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
1.16.07.2013 tarih ve 28709 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedibuçuk Saat Veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik) 4 üncü ve 7 nci maddesi hükmü.

2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 53 üncü maddesi hükmü.

3. 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu'nun (6325 sayılı Kanun) 18/A maddesinin 11,12,13 ve 14 üncü fıkraları.

4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) "Yargılama giderlerinden sorumluluk" başlıklı 326 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmü.

5. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun "Dava şartı olarak arabuluculuk" başlıklı 3 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkrası hükmü.

3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2.Somut olayda davalı Bakanlığa bağlı ... Tersane Komutanlığı işyerinde (B) grubu idareci olarak görev yapan davacı işçinin sendika üyesi olduğu ve işyerinde yürürlükte olan ... işyerleri için Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İsverenleri Sendikası ile Türk Harb İş Sendikası arasında imzalanan 01.03.2015 - 28.02.2017 yürürlük tarihli 25. Dönem İşletme Toplu İş Sözleşmesi ile 01.03.2017 - 28.02.2019 yürürlük tarihli 26. Dönem Grup Toplu İş Sözleşmesinin ilgili hükümlerinden yararlandığı konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır.

3. İşyerinde yapılan keşif neticesi hazırlanan teknik bilirkişi raporundaki belirlemelere göre; davacının, idarecisi olduğu atölyenin işçileriyle devamlı surette aynı ortamda çalışmadığı ancak yetki ve sorumlulukları kapsamında denetim ve gözetim görevini yerine getirdiği esnada çalışma ortamındaki zararlı kimyasalların olumsuz etki ve risklerine emri altında çalışan personel gibi maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle davacının da atölyenin diğer işçileri gibi Yönetmelik kapsamında olduğu değerlendirilerek talep edilen alacaklara hak kazandığına karar verilmesi yerindedir. Aynı şekilde alacaklara uygulanacak faiz türü ve başlangıç tarihlerinde bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşılmaktadır. Diğer taraftan taraflar arasında kısa çalışma priminin hesaplanma yöntemi uyuşmazlık konusudur. Toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesinde belirtildiği gibi Yönetmelik kapsamında istihdam edilen işçilerin fiili çalışma sürelerine saat ücretlerinin %14'ü oranında kısa çalışma primi ödenir. Ancak aynı maddenin (ğ) bendinin (4) üncü alt bendi hükmüne göre söz konusu prim, fazla çalışma yapılan süreler için ödenmez. Bu açıklamalara göre Yönetmelik kapsamında günde azami 7,5 saat çalışma yapılabileceğinden kısa çalışma priminin bu süre ile sınırlı biçimde hesap edilebileceği (Aylık kısa çalışma primi=Saat ücretinin %14'ü x 7,5 saat x çalışılan gün sayısı) kabul edilmelidir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplama hatalı olup hatalı bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.

4.Dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş, sürecin anlaşamama ile sonuçlanması üzerine 28.12.2018 tarihli son tutanak dava dilekçesine eklenerek 11.01.2019 tarihinde dava açılmıştır. Mahkemece hükme esas alınan ve davacının ıslahına dayanak oluşturan bilirkişi raporunda, dava konusu alacaklara ilişkin hesaplamalar dava tarihi olan 11.01.2019 tarihine kadar yapılmıştır. Arabuluculuk faaliyeti ise tarafların anlaşamadığına ilişkin son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir. Arabuluculuk son tutanak tarihi olan 28.12.2018 tarihi ile dava tarihi 11.01.2019 tarihleri arasında kalan talep dönemi için arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği dikkate alındığında; bu dönem yönünden davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması yerinde değildir.

5.Mahkemece yapılan yargılama sonunda arabuluculuk masrafının tamamının davalıdan alınarak hazineye irat kaydedilmesine karar verilmiş ise de 6325 sayılı Kanun'un 18/A maddesinin on üçüncü fıkrası uyarınca arabuluculuk gideri bir yargılama gideridir. 6100 sayılı Kanun’un yargılama giderlerinden sorumluluk başlıklı 326 ncı maddesinin 2 nci fıkrasına göre iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa mahkemenin yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırması gerekir. Somut olayda davanın kısmen kabulüne karar verildiği halde arabuluculuk masrafının tamamının yazılı şekilde davalıdan alınmasına karar verilmesi hatalıdır.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

02.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.